แอนติเจน (Antigen) โดยส่วนใหญ่เป็นโมเลกุลของโปรตีนที่เป็นสิ่งแปลกปลอมสำหรับร่างกาย และเป็นตัวที่กระตุ้นให้ระบบภูมิคุ้มกันในร่างกายของสิ่งมีชีวิตตอบสนองโดยการสร้างแอนติบอดี (Antibody) ขึ้นมาเพื่อกำจัดแอนติเจนเหล่านั้น
สำหรับแอนติเจนนั้นสามารถเข้าสู่ร่างกายได้ด้วย 2 วิธี คือ
1) การเข้าสู่ร่างกายเอง ผ่านระบบทางเดินหายใจ ระบบทางเดินอาหาร หรือทางรก
2) การเข้าสู่ร่างกายโดยวิธีทางการแพทย์ เช่น การให้เลือด การฉีด การปลูกถ่ายหรือแลกเปลี่ยนอวัยวะ
โดยส่วนใหญ่แล้วแอนติเจนมักจะอยู่ในรูปของโปรตีนที่ละลายน้ำได้และมีโมเลกุลขนาดใหญ่ สามารถพบได้ในน้ำเลือด อินซูลิน (Insulin, ฮอร์โมนที่สร้างจากตับอ่อน มีหน้าที่ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้เป็นปกติ) โกรทฮอร์โมน (Growth Hormone, ฮอร์โมนที่สร้างจากต่อมใต้สมอง มีหน้าที่สำคัญที่เกี่ยวข้องกับการเจริญเติบโตของร่างกาย และการเสริมสร้างกล้ามเนื้อ) เป็นต้น
แอนติบอดี (Antibody) คือ โปรตีนที่ระบบภูมิคุ้มกันในร่างกายของสิ่งมีชีวิตสร้างขึ้นมา เพื่อกำจัดและทำลายแอนติเจนซึ่งเป็นสิ่งแปลกปลอมที่เข้าสู่ร่างกาย ประกอบด้วยโพลีเพปไทด์ 4 เส้น วางเรียงกันเป็นรูปตัว Y ส่วนใหญ่สร้างมาจากเซลล์เม็ดเลือดขาวชนิดบีลิมโฟไซต์ ซึ่งแอนติบอดีแต่ละชนิดจะถูกออกแบบมาเพื่อทำลายแอนติเจนที่แตกต่างกัน หรือพูดง่าย ๆ ก็คือ แอนติบอดีแต่ละตัวนั้นจะมีปฏิกิริยาจำเพาะกับแอนติเจนแต่ละชนิดที่มากระตุ้นเท่านั้น
จากการศึกษาทั้งแอนติเจนและแอนติบอดี เราจะเห็นว่า ทั้งแอนติเจนและแอนติบอดีมีความสัมพันธ์กัน คือ แอนติเจนจะเป็นตัวกระตุ้นที่ทำให้เกิดแอนติบอดีขึ้น ซึ่งพูดง่าย ๆ ก็คือ แอนติเจนนั้นถือเป็นสิ่งที่ไม่ดีต่อร่างกาย แอนติบอดีจึงเปรียบเสมือนเซรุ่มที่สร้างขึ้นมาเพื่อทำลายแอนติเจนเหล่านั้น
บทความที่เกี่ยวข้อง
- ส่วนประกอบของเลือด