แนวคิดของการสาธารณสุขมูลฐาน
แนวคิดในเรื่องการสาธารณสุขมูลฐาน ของประเทศไทย เกิดจากประสบการณ์ของประเทศเราเอง แนวคิดของสากลประเทศสอดคล้อง และสนับสนุนแนวคิดของประเทศไทยเราว่า ได้ดำเนินการมาแล้วอย่างถูกทิศทาง (ผู้ที่สนใจอาจจะหารายละเอียดเพิ่มเติมได้จากเอกสาร "แนวความคิด หลักการ และวิธีการดำเนินงานสาธารณสุขมูลฐาน" โดยนายแพทย์อมร นนทสุต)
แนวความคิดสากลของการสาธารณสุขมูลฐาน เกิดจากความพยายามของรัฐบาล ทุกประเทศ ทั่วโลกที่จะให้บริการสาธารณสุขที่จำเป็น ได้แก่ การรักษาโรค การส่งเสริมสุขภาพอนามัย การ ป้องกันโรค และการฟื้นฟูสภาพของผู้ป่วย ให้ ครอบคลุมประชาชนทุกคน ทั้งระดับบุคคล ระดับ ครอบครัว และระดับชุมชน การที่จะให้บริการ ที่จำเป็น ดังกล่าวเป็นจริงได้นั้น มีอยู่หนทางเดียว คือ ให้ประชาชนทุกคนปฏิบัติได้ด้วยตนเอง แนว คิดดังกล่าวแตกต่างจากการปฏิบัติในอดีตที่เน้น ให้ความสำคัญแก่ระบบการจัดการบริการสาธารณสุข ให้แก่ประชาชนแต่เพียงอย่างเดียว แนวคิดทาง การสาธารณสุขมูลฐานเป็นแนวคิดทางด้านการ พัฒนาทางสังคม เพราะมุ่งเน้นพัฒนาความรู้ ความสามารถ การรวมกลุ่มกันในชุมชน และ การตั้งใจที่จะช่วยเหลือเพื่อนบ้านและสมาชิกใน ครอบครัว
ในด้านการพัฒนาสังคมของประเทศ นั้น จำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องเกี่ยวข้องกับงาน ด้านอื่นที่มีส่วนโดยตรงในการพัฒนา ได้แก่ ทาง ด้านเศรษฐกิจ การศึกษา การเกษตร การตลาด การปกครอง การพัฒนาชุมชน เมื่อแนวคิดของการ สาธารณสุขมูลฐานเป็นเรื่องที่เกี่ยวโยงโดยตรง กับการพัฒนาทางสังคม การสาธารณสุขมูลฐาน จึงต้องผสมผสานกับงานพัฒนาสังคมด้านอื่นๆ และเป็นส่วนประกอบที่สำคัญของการพัฒนาทั้งหมด
ดังนั้น การสาธารณสุขมูลฐานจึงต้อง ดำเนินการโดยประชาชนเอง และเพื่อผลประโยชน์ ของประชาชน ทั้งนี้ประชาชนจะต้องช่วยกัน หารือ ค้นหาว่าอะไรคือปัญหา อะไรคือความ จำเป็นที่จะต้องช่วยกันทำ ช่วยกันแก้ แต่ก่อนที่ ประชาชนจะดำเนินการกันเองได้นั้น ประชาชน จะต้องช่วยกันพิจารณาว่าใครเป็นผู้เหมาะสม ที่จะดำเนินการได้ และผู้ที่ได้รับเลือกจากประ- ชาชนนั้นจะต้องเป็นสมาชิกของชุมชนในหมู่บ้าน เมื่อประชาชนได้เลือกผู้ที่เหมาะสมมาแล้วให้เป็น ผู้สื่อข่าวสาธารณสุข (ผสส.) หรืออาสาสมัคร สาธารณสุข (อสม.) เขาก็จะต้องได้รับการฝึก อบรมเพื่อพัฒนาความรู้ ความสามารถของเขา โดยศึกษาจากปัญหาที่มีอยู่ในชุมชนหรือในหมู่- บ้านของเขาเอง
ถ้าหากประชาชนทุกคนได้ร่วมกันปฏิบัติงาน สาธารณสุขมูลฐานดังกล่าว รัฐจะต้องให้การ สนับสนุนเพื่อเชื่อมโยงบริการสาธารณสุขของรัฐ ที่จัดให้เป็นปกติอยู่แล้ว ให้เกิดผลต่อประสิทธภาพ และประสิทธิผลของการบริการสาธารณสุขพื้นฐาน และถ้าประชาชนทุกคนหรือประชาชนส่วนใหญ่ มีสุขภาพอนามัยดีแล้ว ก็จะทำให้ภาวะทางสังคม หรือการพัฒนาทางสังคมของประเทศดีขึ้นตาม ไปด้วย คุณภาพชีวิตของประชาชนทุกคนก็ต้อง ดีตามอย่างแน่นอน