ระบบกล้ามเนื้อ

 

ความสำคัญพิเศษของกล้ามเนื้ออยู่ที่การหดตัวทำให้เกิดการเคลื่อนไหวจากการกระพือปีกของแมลง ๑,๐๐๐ ครั้งใน ๑ วินาที จนถึงการหดตัวนาน ๕ นาทีของอะนีโมนทะเล (sea anemone) ทำให้เห็นความแตกต่างในอัตราความเร็วอย่างเห็นได้ชัดซึ่งขึ้นอยู่กับคุณภาพภายในของกล้ามเนื้อและความแตกต่างกันระหว่างกล้ามเนื้อต่าง ๆ ภายในร่างกาย

กล้ามเนื้อภายในร่างกายแบ่งได้เป็น ๓ ชนิดคือ 

๑. กล้ามเนื้อลาย หรือกล้ามเนื้อในอำนาจจิตใจเป็นกล้ามเนื้อทั่ว ๆ ไปหรือกล้ามเนื้อแดงของร่างกายกล้ามเนื้อนี้มีประมาณ ๔๐% ของร่างกาย และอยู่ในอำนาจจิตใจภายใต้การควบคุมของระบบประสาทส่วนกลางเมื่อดูด้วยกล้องจุลทรรศน์ลักษณะของกล้ามเนื้อพวกนี้ประกอบด้วยเซลล์ยาวซึ่งอาจเรียกว่าเส้นใยกล้ามเนื้อขนาดตั้งแต่ ๐.๑ ถึง ๐.๐๑ มิลลิเมตร และยาวตั้งแต่ ๓ มิลลิเมตร ถึง ๓๐ มิลลิเมตร มีนิวเคลียสจำนวนมากอยู่ที่ขอบของเซลล์มีลายตามขวางสีเข้มและสีจางสลับกันซึ่งเห็นได้ชัดเจนเมื่อย้อมด้วยสีคนที่ออกกำลังเสมอเส้นใยกล้ามเนื้อจะโตขึ้นและหนาขึ้นแต่จำนวนไม่เพิ่มขึ้น

 

 

 

กล้ามเนื้อมีประสาทยนต์มาทำให้กล้ามเนื้อหดตัวและมีประสาทรับความรู้สึกจากกล้ามเนื้อหรือเอ็นไปสู่สมองเพื่อให้รู้ว่ากล้ามเนื้อหดตัวมากน้อยเพียงใด 

เซลล์หรือเส้นใยกล้ามเนื้อรวมกันเข้าโตขึ้นเป็นมัดกล้ามเนื้อซึ่งมีที่เกาะอย่างน้อยสองแห่งโดยทอดข้ามข้อต่อเมื่อกล้ามเนื้อหดตัวดึงกระดูกสองชิ้นนั้นเข้าหากันจึงเคลื่อนไหวได้ที่ข้อต่อ

บางแห่งกล้ามเนื้อเกาะจากกระดูกไปติดที่ผิวหนังเมื่อกล้ามเนื้อหดตัวจึงทำให้มีการเปลี่ยนแปลงรูปลักษณะของผิวหนังหรือทำให้ผิวหนังเป็นรอยย่นขึ้นได้ เช่น กล้ามเนื้อที่ใบหน้า (จึงแสดงอารมณ์ได้)

มัดกล้ามเนื้อที่ยาว ๆ มักจะเป็นเอ็นยาว (tendon) ต่อจากปลายของกล้ามเนื้อไปติดที่กระดูกเพื่อให้เคลื่อนไหวได้มากขึ้นถ้ามัดกล้ามเนื้อมีลักษณะแบนบางมักจะเป็นเอ็นแผ่ (aponeurosis) ต่อจากกล้ามเนื้อ 

กล้ามเนื้อหดตัวได้เต็มที่ได้ประมาณ ๕๕% ของความยาวของส่วนกล้ามเนื้อนั้นความแรงของการหดตัวจึงขึ้นอยู่กับความยาว ขนาดและจำพวกของเส้นใยกล้ามเนื้อ

กล้ามเนื้อลายมีหน้าที่เคลื่อนไหวร่างกายที่ข้อต่อต่าง ๆ เคลื่อนไหวลูกตาช่วยในการเคี้ยวและการกลืนเคลื่อนไหวลิ้น
เคลื่อนไหวใบหน้าแสดงอารมณ์ต่าง ๆ และยังประกอบเป็นผนังอกและผนังท้องตลอดจนการควบคุมการขับถ่ายปัสสาวะและอุจจาระ

๒. กล้ามเนื้อเรียบ หรือกล้ามเนื้อนอกอำนาจจิตใจส่วนใหญ่ประกอบเป็นผนังของอวัยวะภายใน หลอดเลือดและกล้ามเนื้อขนลุกมีลักษณะเป็นเซลล์รูปกระสวยมีนิวเคลียสรูปไข่อยู่ตรงกลางกล้ามเนื้อพวกนี้ควบคุมโดยระบบประสาทอัตโนมัติ

 

 

๓. กล้ามเนื้อหัวใจประกอบเป็นกล้ามเนื้อหัวใจเพียงแห่งเดียวอยู่นอกอำนาจจิตใจมีลักษณะเป็นเซลล์รูปทรงกระบอกมีลายตามขวางเป็นแถบสีทึบสลับกับสีจางเซลล์กล้ามเนื้อนี้มีแขนงไปประสานกับแขนงของเซลล์ใกล้เคียงเซลล์ทั้งหมดจึงหดตัวพร้อมกันและหดตัวเป็นจังหวะตลอดชีวิตควบคุมโดยระบบประสาทอัตโนมัติ