โรคตาบอดจากการขาดวิตามินเอ

ผลจากการขาดวิตามินเอ 

หน้าที่ที่สำคัญของวิตามินเอ คือ จำเป็นต่อการเห็นจอตาซึ่งทำหน้าที่ด้านการเห็นนั้นมีเซลล์อยู่ ๒ ชนิด ที่เกี่ยวกับการรับแสงชนิดแรกเรียกว่า "ร็อด" (rod) ซึ่งทำให้เราเห็นในที่สลัวอีกชนิดหนึ่งเรียกว่า "โคน" (cone) ซึ่งทำให้เราเห็นในที่สว่างและเห็นสีสันด้วยการทำงานของเซลล์ ๒ ชนิดนี้ ต้องพึ่งวิตามินเอ ดังนั้น เมื่อร่างกายขาดวิตามินเออำนาจการเห็นจะเสื่อมสมรรถภาพลงโดยเฉพาะถ้าเกิดในเด็กจะถึงขั้นตาบอดได้อาการเริ่มแรก คือ ตาบอดแสงโดยเด็กจะมีความลำบากในการเห็นเมื่ออยู่ในที่แสงสลัวหรือมืดความสามารถในการแยกแยะสีบางชนิดเลวลงการขาดวิตามินเอยังมีผลทำให้การเจริญเติบโตชะงักงันและมีผลทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของเยื่อบุในอวัยวะต่าง ๆ เช่น เยื่อตาขาว กระจกตา เยื่อบุทางเดินหายใจ เป็นต้น โดยเซลล์เยื่อบุต่าง ๆ เหล่านี้สร้างโปรตีนบางชนิดได้น้อยลงรูปร่างเซลล์เปลี่ยนไปจากเดิมมีการทับถมของเซลล์ทำให้หนาตัวขึ้น เช่น ถ้าเป็นที่ผิวหนังแทนที่ผิวหนังจะราบเรียบก็มีลักษณะขรุขระคล้ายหนังคางคกสำหรับที่ส่วนหน้าของลูกตาเซลล์ของเยื่อตาขาวจะหยุดสร้างสารเมือกทำให้ตาขาวแห้งและเยื่อตาขาวส่วนที่อยู่ด้านนอกของกระจกตาจะมีลักษณะเป็นแผ่นฟองมัน ๆ ซึ่งเรียกว่าเกล็ดกระดี่มีการทำลายของเซลล์ที่บุกระจกตาทำให้ตาดำแห้งเกิดการอักเสบถ้าเป็นรุนแรงก็ถึงขั้นเน่าเปื่อยตาดำทะลุและมีผลทำให้ตาบอดได้

โรคขาดวิตามินเอนี้พบมากในเด็กที่อยู่ในประเทศด้วยพัฒนาและกำลังพัฒนารวมทั้งประเทศไทยด้วยได้มีการคาดคะเนว่าเด็กทั่วโลกที่ตาบอดจากการขาดวิตามินเอนั้นมีไม่ต่ำกว่า ๒๕๐,๐๐๐ คนต่อปี การขาดวิตามินเอมักพบในเด็กที่เป็นโรคขาดโปรตีนและแคลอรีจึงยิ่งทำให้อัตราตายสูงขึ้นได้มีผู้รายงานว่าเด็กที่มีตาอักเสบจากการขาดวิตามินเอเมื่อได้รับการรักษาในโรงพยาบาลนั้นร้อยละ ๒๕ ของเด็กที่รอดตายจะตาบอด ร้อยละ ๕๐-๖๐ ยังพอเห็นอยู่บ้างเพียงร้อยละ ๑๕-๒๕ ที่เห็นได้ตามปกติ 

สาเหตุของการขาดวิตามินเอ

สาเหตุสำคัญที่ทำให้เด็กไทยในชนบทขาดวิตามินเอนั้นเกิดจากได้วิตามินเอและแคโรตีนจากอาหารไม่เพียงพอนอกจากนี้การดูดซึมของวิตามินเอยังต้องอาศัยไขมันและน้ำดีดังนั้นคนที่กินไขมันน้อยจะมีผลทำให้การดูดซึมของวิตามินเอเลวลงภาวะที่ขาดโปรตีนและแคลอรีจะทำให้การสร้างเรทินอลไบน์ดิงโปรตีน (retinol binding protem) ลดลงโปรตีนดังกล่าวนี้เป็นโปรตีนพิเศษทำหน้าที่ขนถ่ายวิตามินออกจากตับไปสู่ตา ดังนั้น เด็กที่เป็นโรคขาดโปรตีนและแคลอรีเมื่อขาดวิตามินเอด้วยอาการทางตาจะรุนแรงมากภาวะที่ร่างกายต้องการวิตามินเอมากกว่าปกติ เช่น โรคติดเชื้อถ้าได้วิตามินเอไม่พอก็เป็นโรคขาดวิตามินเอได้ 

การป้องกันการขาดวิตามินเอ 

เนื่องจากเด็กเป็นวัยที่เสี่ยงต่อการขาดวิตามินเอมากที่สุดและเมื่อเกิดแล้วมักรุนแรงถึงขั้นตาบอดองค์การอนามัยโลกจึงสนับสนุนให้มีการป้องกันการขาดวิตามินเอในท้องถิ่นที่มีปัญหานี้โดยให้มีการป้อนวิตามินเอในขนาดที่สูงกว่าความต้องการของร่างกาย เช่น ในเด็กอายุต่ำกว่า ๑ ปี ให้กินวิตามินเอในขนาด ๑ แสน ไอ.ยู. (I.U. = international unit) ถ้าอายุมากกว่า ๑ ปี ให้กินขนาด ๒ แสน ไอ.ยู. เพียงครั้งเดียวระดับที่ให้นี้สามารถป้องกันการขาดวิตามินเออยู่นาน ๓-๖ เดือน สิ่งที่กล่าวมาแล้วเป็นการแก้ปัญหาเฉพาะหน้าแต่การแก้ปัญหาระยะยาวต้องทำควบคู่ไปด้วย เช่น ส่งเสริมให้ปลูกผักสวนครัว ให้ได้อาหารที่ให้แคโรตีนที่ดีและต้องนำเอาอาหารเหล่านั้นมากินในชีวิตประจำวันด้วย