เริ่มต้นครั้งนี้พี่อ้อชวนน้อง ๆ กดคลิกเข้าไปฟังเพลงจากยูทูปกัน หลายคนที่คลิกเข้าไปฟังแล้วคงอมยิ้มหรือหัวเราะเสียงดังพร้อมกับนึกในใจว่า เอาเพลงเก่าร่วม 60-70 ปีมาให้ฟังทำไมกัน คำตอบคือวันนี้พี่อ้อจะชวนน้อง ๆ คุยเรื่องบทบาทความรับผิดชอบและหน้าที่ของเด็ก ๆ อย่างเรา

         การอ้างอิงเพลงเก่ามาแม้มันอาจจะไดโนเสาร์ ดูเอาท์ไปบ้าง แต่ช่วยอธิบายหน้าที่ของเด็กได้ชัดเจนครบจบในตัว แล้วเพลงนี้ก็ติดหูมาตั้งแต่รุ่นคุณตาคุณปู่คุณย่าคุณยายและคุณพ่อคุณแม่ของพวกเรา ซึ่งความหมายชัดเจนจนไม่ต้องอธิบายอะไรเพิ่มต่ออีก เนื้อร้องมีว่าอย่างไรบ้างน้า ทบทวนกันหน่อยดีกว่า

1. นับถือศาสนา

2. รักษาธรรมเนียมมั่น

3. เชื่อพ่อแม่ครูอาจารย์

4. วาจานั้นต้องสุภาพอ่อนหวาน

5. ยึดมั่นกตัญญู

6. เป็นผู้รู้รักการงาน

7. ต้องศึกษาให้เชี่ยวชาญต้องมานะบากบั่น ไม่เกียจไม่คร้าน

8. รู้จักออมประหยัด

9. ต้องซื่อสัตย์ตลอดกาล น้ำใจนักกีฬากล้าหาญ

10. ทำตนให้เป็นประโยชน์ รู้บาปบุญคุณโทษ สมบัติชาติต้องรักษา

         หลายคนอาจคิดในใจว่า โลกเปลี่ยนไปแล้ว เพลงนี้น่าจะเหมาะกับเด็กยุคก่อน ๆ  แต่ไม่เหมาะกับเด็ก Gen Z อย่างพวกเราหรอก สมัยนี้ต้องแร็พหรือเพิ่มซาวนด์อิเล็กทรอนิกส์ทำจังหวะตี๊ด ๆ โจ๊ะ ๆ แต่นั่นคือเรื่องเพลง ซึ่งเราไม่ได้จะคุยกันเรื่องเพลง 55 แต่จะคุยกันถึงประเด็นของเพลง เพราะหน้าที่ของเด็กไม่ว่ายุคสมัยไหน ต่อให้มีการเปลี่ยนแปลงอย่างไร หน้าที่พื้นฐานที่ช่วยบ่มเพาะให้เด็กรู้จักเข้าใจหน้าที่บทบาทความรับผิดชอบของตัวเองเพื่อเตรียมตัวเพิ่มทักษะให้เติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่ดีต่อไปในอนาคตยังเป็นสิ่งที่สำคัญและจำเป็น  

         สำหรับน้อง ๆ พี่อ้อขอสรุปเข้าประเด็นให้ง่าย ๆ สั้น ๆ หลักใหญ่ ๆ สำคัญมีเพียง 3 ข้อจัดให้เป็นหมวดหมู่ตามนี้ค่ะ

1. หน้าที่รับผิดชอบต่อตนเอง

         ถือเป็นสิ่งที่สำคัญที่สุดในหน้าที่ของคนเราทุกคน หน้าที่หลักของน้อง ๆ วัยนี้คือ เรื่องของการเรียน  ถึงแม้เราจะเรียนไม่เก่งไม่ได้คะแนนหรือเกรดสูง ๆ ก็ต้องเป็นเด็กที่เรียนอย่างฉลาดไม่เกียจคร้าน ต้องขยันหมั่นเพียร รู้จักวางแผนกำหนดเป้าหมายอย่างแน่วแน่ให้ชัดเจน ทั้งในระยะสั้นและระยะยาว จัดแบ่งเวลาเรียนให้เหมาะกับตัวเอง เพื่อที่จะนำเวลาที่เหลือไปทำกิจกรรมอื่น ๆ  ไม่ลืมตั้งใจเรียนในชั่วโมงเรียนที่โรงเรียน หรือเวลาอยู่บ้านควรทำการบ้านทบทวนเตรียมตัวเนื้อหาวิชาเรียน พร้อมกับค้นคว้าความรู้นอกห้องเรียน

         ฝึกทักษะการเรียนรู้ตลอดชีวิตอย่างมีวินัย สนุกกับการเรียนทั้งในห้องเรียนและนอกห้องเรียน ทำให้เป็นส่วนหนึ่งในความสุขของชีวิต หากวิชาที่ยากไม่ชอบน่าเบื่อไม่อยากเรียน ลองเปลี่ยนมุมมองคิดใหม่ว่า เป็นความท้าทายไม่ต่างจากภารกิจยาก ๆ ในเกมโปรดที่น้อง ๆ เล่น  เพิ่มความอยากรู้อยากเห็นในวิชานั้น หาตัวช่วยกระตุ้นสร้างแรงบันดาลใจต้องเอาชนะผ่านวิชานี้ไปให้ได้

         เรียนรู้รักตัวเองตระหนักถึงคุณค่าศักยภาพในตัวเองให้มาก ทักษะใดควรเสริมให้ตัวเอง เพิ่มจุดแข็งกำจัดจุดอ่อน สามารถนำความรู้ที่เรียนไปใช้ได้หรือประยุกต์สร้างสรรค์ต่อในชีวิตประจำวัน สะสมความสำเร็จให้กับตัวเองเพื่อชีวิตที่ดี ก้าวสู่โลกของคนทำงานอย่างมืออาชีพมีคุณค่าและมีประสิทธิภาพ

         นอกเหนือจากเรื่องของการเรียนแล้ว อีกสิ่งสำคัญต้องไม่ลืมดูแลสุขภาพอนามัยของตัวเอง ออกกำลังกายเล่นกีฬาตามความชอบความถนัด กินอาหารที่มีประโยชน์ ร่างกายของเรากำลังเติบโตต้องไม่เจ็บป่วยให้เสียเวลาชีวิต ยิ่งเราแข็งแรงการตอบสนองต่อการเรียนกับผู้อื่นจะยิ่งมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้นและมีสุขภาพที่ดีในอนาคต

2. หน้าที่รับผิดชอบต่อครอบครัว

         หน่วยย่อยพื้นฐานตั้งตนของทุกคน ซึ่งเป็นสถานที่ที่ปลอดภัยกับการฝึกฝนความรับผิดชอบสร้างทักษะเสริมสร้างประสบการณ์ชีวิตในด้านต่าง ๆ ก่อนที่เราจะก้าวออกไปสู่สังคมอย่างจริงจัง อย่างน้อง ๆ ม.5 ตอนนี้ พี่อ้อเชื่อว่าหลายคนอาจมีบทบาทมีหน้าที่ประจำในบ้านอยู่แล้ว

         หลายคนทำเองอย่างมีความสุขโดยไม่ต้องรอคำสั่งจากคุณพ่อคุณแม่ ส่วนใครที่ยังไม่เคยมีหน้าที่ใด ๆ อาจลองทำดู นอกจากรับผิดชอบดูแลห้องข้าวของเครื่องใช้ของตัวเองแล้ว จัดแบ่งเวลาให้เหมาะสมมาช่วยคนในบ้านโดยไม่มีใครร้องขอหรือออกคำสั่ง อาสาช่วยแบ่งเบางานความเหนื่อยล้าของคุณพ่อคุณแม่ ลองเลือกทำงานง่าย ๆ กวาดบ้านถูบ้านทำความสะอาดซักผ้าตากผ้าของคนในบ้าน ช่วยทำอาหารงานครัว งานสวน เอาขยะไปทิ้ง ล้างรถ หรือช่วยประหยัดเก็บออมเงินสะสมแบ่งเบารายจ่ายของบ้าน

         งานในบ้านนั้นเยอะแยะไม่มีวันหมด ฝึกทำให้เกิดเป็นวินัยเป็นทักษะของตัวเอง  รวมถึงการดูแลช่วยเหลืออำนวยความสะดวกตามความเหมาะสมให้พี่น้องคุณปู่คุณย่าคุณตาคุณยายหรือญาติในครอบครัวที่แม้ไม่ได้อยู่บ้านเดียวกันก็ตาม  แล้วน้อง ๆ จะเห็นว่าการเป็นเด็กดีมีประโยชน์เริ่มต้นที่บ้านได้ไม่ยากเลย

         บางครอบครัวอาจมีปัญหาแต่ไม่ควรนำมาบั่นทอนจิตใจ คนเก่ง ๆ อย่างน้อง ๆ อาจหาวิธีที่เหมาะกับตัวเองแก้ไขปัญหาหรือปลูกบ่มความรักเติบความอบอุ่นแบ่งปันความสุข ทำให้บ้านเป็นบ้านที่ดีน่าอยู่สำหรับครอบครัวและตัวของเราเอง

3. หน้าที่ต่อผู้อื่นต่อสังคม

         เรามีสังคมเล็ก ๆ ไม่ว่าจะเพื่อนสนิท เพื่อนที่โรงเรียน เพื่อนข้างบ้าน เราอาจช่วยเพื่อนติววิชาที่ยังไม่เข้าใจ ช่วยเหลืองานนอกห้องเรียนของคุณครูหรือกิจกรรมพิเศษของโรงเรียน หรือจิตอาสาที่ทำประโยชน์เพื่อสังคมชุมชนท้องถิ่นของเรา ทั้งนี้เพื่อให้เริ่มต้นฝึกเตรียมพร้อมให้เกิดเป็นทักษะก่อนขยายออกไปสู่ตอนเรียนมหาวิทยาลัย การช่วยเหลือแบ่งปันสิ่งของที่เราไม่ใช้ หรือช่วยงานกิจกรรมอาสาที่เราหยิบจับทำได้ แต่นั่นหมายถึงน้อง ๆ ต้องจัดแบ่งเวลาของตัวเองให้ดี บริหารจัดการกิจกรรมหลัก กิจกรรมรองให้สมดุล เพื่อตัวเอง เพื่อครอบครัว เพื่อสังคม ไม่ให้ภาระด้านในด้านหนึ่งทำให้ด้านอื่น ๆ เสียสมดุลไป

         อย่างไรก็ตาม ฝึกเรียนรู้เพิ่มทักษะไว้ให้เป็นพื้นฐานที่แข็งแรง ฝึกให้เป็นทักษะเฉพาะตัวเพื่อเป็นประโยชน์ต่อการใช้ชีวิต เมื่อเติบโตเป็นผู้ใหญ่จะได้ก้าวเข้าสู่สังคมใช้ชีวิตร่วมกับผู้อื่นได้ ยิ่งในโลกของการทำงาน การเป็นคนรู้จักรับผิดชอบในสิ่งรอบตัว การไม่แข็งกร้าวฝึกขัดเกลาให้มีจิตใจเอื้อเฟื้อโอบอ้อมอารีทำให้คนรักเอ็นดูและเมตตา อีกทั้งยังเป็นการสนับสนุนให้เราไปสู่ความสำเร็จได้ง่ายขึ้น และข้อสำคัญโลกใบนี้สังคมของเรายังขาดแคลนและต้องการความช่วยเหลือแบ่งปันอีกมาก อย่างน้อยการทำประโยชน์ให้ผู้อื่นทำให้เราอิ่มใจมีความสุข ไม่มองแต่ความยากลำบากความทุกข์ปัญหาของตัวเอง  แล้วยังนำไปสู่ความสำเร็จเจริญรุ่งเรืองต่อไปในอนาคต

         พี่อ้อเชื่อว่าน้อง ๆ ที่อ่านมาถึงบรรทัดนี้คงเข้าใจถึงบทบาทและหน้าที่ของเด็กทุกคนดีมากขึ้น การเป็นเด็กดีเป็นพื้นฐานของเริ่มต้นเติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่ดี เป็นคนดี การรู้จักรับผิดชอบในหน้าที่ของตนเอง ต่อครอบครัว และเป็นประโยชน์ต่อสังคม การตระหนักในคุณค่าสร้างเติมทักษะชีวิตให้มีคุณภาพไว้ตั้งแต่ตอนนี้และต่อไปในอนาคต สิ่งดี ๆ ความสำเร็จทั้งการเรียนการทำงาน ความมีชื่อเสียงเงินทองความร่ำรวย อยู่ไม่ไกลเกินมือของเราเอื้อมถึงอย่างแน่นอน

พี่อ้อ อังสนา

ข้อมูลอ้างอิง
เพลง: หน้าที่เด็ก ขับร้องโดย: อดีตคณะสุนทราภรณ์  คำร้อง/ทำนอง: ชอุ่ม ปัญจพรรค์/เอื้อ สุนทรสนาน https://www.youtube.com/watch?v=ihKR8Aigcu0
Self-esteem and teenagers https://parents.au.reachout.com/common-concerns/everyday-issues/self-esteem-and-teenagers
8 Essential Strategies for Raising a Confident Teen https://www.verywellfamily.com/essential-strategies-for-raising-a-confident-teen-2611002
Understanding Adolescents https://www.researchgate.net/publication/305813308_Understanding_Adolescents
What are some common teenage responsibilities? https://lifestyle.howstuffworks.com/family/parenting/tweens-teens/common-teenage-responsibilities.htm
Teen Role Models: Who They Are, Why They Matter https://www.barna.com/research/teen-role-models-who-they-are-why-they-matter/
Developing Adolescents: A Reference for Professionals https://www.apa.org/pi/families/resources/develop.pdf
เรียบเรียงจากการสัมภาษณ์ อาจารย์วัจนินทร์ โรหิตสุข  สาขาวิชาจิตเวชศาสตร์เด็กและวัยรุ่น โรงพยาบาลศิริราชพยาบาล https://www.si.mahidol.ac.th/th/department/psychiatrics/cap/education.html
การเห็นคุณค่าในตนเอง ความแข็งแกร่งของจิตใจ กับการดูแลตนเอง ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนปลายโรงเรียนบดินทรเดชา (สิงห์ สิงหเสนี) 2 กรุงเทพมหานคร http://www.ar.or.th/ImageData/Magazine/40053/DL_30510.pdf?t=637607328864667266
5 วิธีสอนให้ลูกรู้จักหน้าที่ กิจกรรมฝึกความรับผิดชอบ ฝึกได้ตั้งแต่เด็กเล็ก https://th.theasianparent.com/teach-kids-responsibilities
ปัจจุบันเรายังจำเป็นที่ต้องสอนเรื่องบทบาท หน้าที่ของคนในครอบครัวให้เด็กไทยอยู่ไหมคะ https://pantip.com/topic/38548916
ลูกไม่มีความรับผิดชอบต่อหน้าที่ ไม่สนใจสิ่งรอบตัว ทำยังไงดี คะ https://pantip.com/topic/33740763
สอนลูกให้เป็นคนดี ใช่ว่าจะดีต่อตัวลูก ในยุคสมัยนี้ https://pantip.com/topic/31710473