พัฒนาการของไทยในสมัยรัตนโกสินทร์ในด้านต่างๆ เป็นผลจากปัจจัยที่ส่งผลต่อความมั่นคงและความเจริญรุ่งเรืองของไทยในหลายๆ ด้าน  เช่น ลักษณะที่ตั้งของประเทศไทยทางภูมิศาสตร์ ความอุดมสมบูรณ์ของพื้นที่ บทบาทของพระมหากษัตริย์ และอิทธิพลของชาติตะวันตกทั้งในด้านเศรษฐกิจ การเมือง และวัฒนธรรม

ปัจจัยต่างๆ ที่ส่งผลต่อการพัฒนาประเทศไทยอย่างมั่นคงในสมัยรัตนโกสินทร์มีดังนี้

1. ที่ตั้งทางภูมิศาสตร์ของประเทศไทยเป็นทำเลที่มีความพร้อมในหลายๆ ด้าน การที่มีอาณาเขตติดต่อกับประเทศเพื่อนบ้านหลายๆ ประเทศในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ทำให้กลายเป็นศูนย์กลางในด้านการคมนาคมทางบกที่สามารถเชื่อมต่อกับประเทศอื่นๆ ในภูมิภาคนี้ได้โดยสะดวก และยังเป็นจุดแวะพักที่สำคัญจุดหนึ่งของเส้นทางการค้าทางทะเล ไทยจึงกลายเป็นที่หมายตาของลัทธิล่าอาณานิคมตะวันตก และกลายเป็นศูนย์กลางของการค้าและความเจริญรุดหน้าแบบสากลในภูมิภาคนี้เช่นกัน

2. ประเทศไทยเป็นดินแดนที่มีความหลากหลายและความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากรธรรมชาติ ประกอบไปด้วยเขตภูเขาสูง ป่าไม้ แม่น้ำลำธาร ที่ราบลุ่มซึ่งเหมาะแก่การเพาะปลูก ไปจนถึงหาดทรายชายทะเล และมหาสมุทรทั้งสองด้านของคาบสมุทรมลายู ทำให้ประเทศไทยมีอาหารเหลือเฟือจากการเกษตรและการประมง และมีทรัพยากรที่จำเป็นต่อการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานของประเทศอย่างเพียงพอ ไม่ว่าจะเป็น แหล่งน้ำจืด ป่าไม้ หินแร่ ตลอดจนเชื้อเพลิงธรรมชาติ

3. พระราชกรณียกิจของพระมหากษัตริย์ที่มีต่อราษฎรและประเทศชาติ อีกหนึ่งปัจจัยสำคัญที่ส่งผลต่อความมั่นคงและความเจริญรุ่งเรืองของไทยในสมัยรัตนโกสินทร์อย่างมากก็คือ การที่พระมหากษัตริย์เป็นศูนย์รวมจิตใจของคนไทย ทั้งชาติในยามที่บ้านเมืองอยู่ในภาวะสงคราม และการรุกรานจากภายนอก ทำให้ประเทศไทยสามารถดำรงอยู่ได้อย่างมั่นคงและปลอดภัย การสร้างความสัมพันธ์กับชาติมหาอำนาจต่างๆ เพื่อถ่วงดุลอิทธิพลของลัทธิล่าอาณานิคมตะวันตก การปรับเปลี่ยนโยบายให้สอดคล้องกับสถานการณ์ที่เปลี่ยนแปลงอยู่เสมอ ทำให้ประเทศไทยสามารถดำรงอธิปไตยของชาติไว้ได้ แม้ต้องเผชิญวิกฤตในหลายครั้งครา

4. ศาสนาพุทธ พราหมณ์ และการนับถือผี ที่คนไทยส่วนใหญ่ยึดถือมาช้านาน มีอิทธิพลต่อความเชื่อในกฎแห่งกรรม ทำให้เป็นผู้ประพฤติดี กตัญญูรู้คุณ มีน้ำใจเอื้อเฟื้อ โอบอ้อมอารี อ่อนน้อมถ่อมตน และมีสัมมาคารวะ ซึ่งเป็นเอกลักษณ์ที่ชนต่างชาติที่พบเห็นเกิดความนิยมชมชอบ ส่งผลให้ประเทศไทยมีชื่อเสียงเป็นที่รู้จักและชื่นชมในระดับสากล นำมาสู่ความเจริญรุ่งเรืองของประเทศในหลากหลายด้านในที่สุด

เรียบเรียงโดย : ถาปกรณ์ กำเนิดศิริ