สถาบันทางสังคม เป็นองค์ประกอบหนึ่งที่สำคัญของสังคม สถาบันทางสังคมคือเบ้าหลอมทางความคิด พฤติกรรม และการแสดงออกที่สำคัญของบุคคล สถาบันทางสังคมที่อยู่ในสังคมนั้นสามารถแยกออกได้ในหลายลักษณะ เช่น สถาบันครอบครัว สถาบันการศึกษา สถาบันศาสนา เป็นต้น

สถาบันครอบครัว ถือเป็นสถาบันทางสังคมที่เป็นพื้นฐานที่สุด ที่มนุษย์มีความสัมพันธ์เกี่ยวข้องด้วย รากฐานของพฤติกรรม ความคิด และการแสดงออกของมนุษย์นั้น ย่อมเริ่มต้นมาจากการขัดเกลาเลี้ยงดู และการหล่อหลอมทางความคิดจากสถาบันครอบครัว

เมื่อบุคคลเติบโตขึ้นมา สถาบันทางสังคมที่มีบทบาทต่อจากครอบครัวก็คือ สถาบันการศึกษา สถาบันการศึกษาคือ หน่วยงาน หรือองค์กร ที่มีหน้าที่ในการให้ความรู้ในวิชาการต่างๆ รวมถึงแนวทางการดำเนินชีวิตให้กับบุคคล เพื่อเตรียมพร้อมให้บุคคลสามารถดำรงชีวิตอยู่ได้อย่างเป็นปกติสุขในสังคม สถาบันการศึกษาจึงถือว่าเป็นอีกหนึ่งสถาบันทางสังคม ที่มีความสำคัญต่อการดำเนินชีวิตของมนุษย์

ในขณะที่สถาบันทางศาสนา เป็นสถาบันที่มีความสำคัญในการเป็นที่ยึดเหนี่ยวจิตใจของบุคคล ตัวอย่างเช่น พระพุทธศาสนามีความสำคัญต่อการหล่อหลอมพฤติกรรมของคน คำสอนเรื่องการทำกรรมดี ละเว้นกรรมชั่ว ช่วยเป็นแนวทางให้บุคคลในสังคมได้ยึดถือปฏิบัติ ยังผลให้บุคคลดำรงอยู่ร่วมกันในสังคมได้อย่างสงบสุข

แต่ถึงอย่างไรก็ตาม เราควรจะให้ความสนใจว่า การมีความสัมพันธ์ที่สอดคล้องกันอย่างเป็นระบบของสถาบันทางสังคม ย่อมถือเป็นเงื่อนไขประการแรกสำหรับการดำรงอยู่ในสังคมอย่างสันติสุข ตัวอย่างเช่น ความสมบูรณ์ของสถาบันทางครอบครัว ย่อมส่งผลสู่การมีพื้นฐานทางจิตวิทยาที่ดี มีความอบอุ่น ไม่มีนิสัยที่ก้าวร้าว เมื่อบุคคลดังกล่าวได้รับการศึกษาจากสถาบันการศึกษาในขั้นต่อมา ความรู้ความเข้าใจ และความฉลาดซึ่งได้จากการเรียนการศึกษา จึงประกอบเข้ากับความงดงาม และความดีงามของจิตใจ ซึ่งได้รับการกล่อมเกลามาโดยสถาบันครอบครัว จึงส่งผลให้บุคคลดังกล่าวกลายเป็นประชากรที่มีคุณภาพ และย่อมทำให้สถาบันทางสังคมอื่นๆ เช่น สถาบันทางเศรษฐกิจ หรือสถาบันทางการเมือง ปราศจากปัญหาวุ่นวายจากความไม่ซื่อสัตย์สุจริต

เรียบเรียงโดย : ถาปกรณ์ กำเนิดศิริ