สหกรณ์เป็นเครื่องมืออย่างหนึ่งในการแก้ไขปัญหาเศรษฐกิจของประเทศ โดยเน้นให้ผู้คนในสังคมได้รู้จักแบ่งปัน เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ มีความเป็นประชาธิปไตย สหกรณ์ช่วยให้ผู้คนมีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้นจากการร่วมมือช่วยเหลือกัน ในประเทศไทยได้ทดลองจัดตั้งสหกรณ์ประเภทหาทุนขึ้น เพื่อช่วยเหลือแก่บรรดาเกษตรกรที่เดือดร้อนจากปัญหาที่เกี่ยวกับการเพาะปลูก

สหกรณ์ เป็นการรวมตัวของกลุ่มบุคคลที่มีจุดมุ่งหมายเดียวกันเป็นสมาคม หรือองค์กร ด้วยความสมัครใจ เพื่อดำเนินกิจกรรมทางเศรษฐกิจร่วมกันอย่างเป็นอิสระ โดยมีวิธีควบคุมซึ่งกันและกันตามแนวทางประชาธิปไตย โดยมุ่งแสวงหาผลกำไร และมีการแบ่งปันผลประโยชน์อย่างยุติธรรม

สหกรณ์ในประเทศไทยเริ่มต้นครั้งแรกที่อำเภอเมือง จังหวัดพิษณุโลก ใช้ชื่อว่า “สหกรณ์วัดจันทร์ ไม่จำกัดสินใช้” เพื่อแก้ไขปัญหาความเดือดร้อนของชาวนา

พระบิดาแห่งการสหกรณ์ไทย คือ พระราชวรวงศ์เธอกรมหมื่นพิทยาลงกรณ์ เป็นผู้เริ่มนำสหกรณ์เข้ามาในประเทศไทย ขณะที่ทรงดำรงตำแหน่งอธิบดีกรมพาณิชย์และสถิติพยากรณ์ ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 6) ก่อนจะมีการประกาศใช้พระราชบัญญัติสหกรณ์ ในปีพุทธศักราช 2471

หลักการทั่วไปของระบบสหกรณ์ มีดังนี้

1. เปิดรับสมาชิกทั่วไป โดยไม่มีข้อจำกัดใดๆ หรือข้อกีดกันใดๆ
2. ดำเนินงานตามหลักการของประชาธิปไตย
3. เปิดโอกาสให้สมาชิกได้มีส่วนร่วม
4. ดำเนินงานโดยอิสระของสหกรณ์
5. สนับสนุนให้สมาชิกได้รับข่าวสารและมีการฝึกอบรม
6. ส่งเสริมความร่วมมือระหว่างสหกรณ์

ในประเทศไทย มีสหกรณ์ประเภทต่างๆ ดังนี้

- สหกรณ์ออมทรัพย์ มีวัตถุประสงค์เพื่อ รับฝากเงิน จัดหาทุน ให้สมาชิกกู้ยืมในยามจำเป็น

- สหกรณ์การเกษตร มีวัตถุประสงค์เพื่อ ส่งเสริมการประกอบอาชีพเกษตรกรรม เช่น การขายผลผลิต การจัดซื้อปัจจัยการผลิต สำหรับผู้ที่มีอาชีพเกษตรกรรม

- สหกรณ์การประมง มีวัตถุประสงค์เพื่อ ส่งเสริมการประกอบอาชีพประมง เช่น การให้ความรู้ สนับสนุนอุปกรณ์การประมง แก่ผู้ที่ทำอาชีพประมง

- สหกรณ์ร้านค้า มีวัตถุประสงค์เพื่อ จัดหาสินค้าต่างๆ มาจำหน่ายแก่สมาชิก

- สหกรณ์บริการ มีวัตถุประสงค์เพื่อ จัดหาและให้บริการแก่สมาชิกในด้านต่างๆ เช่น สหกรณ์การไฟฟ้า

- สหกรณ์นิคม มีวัตถุประสงค์เพื่อ จัดสรรที่ดินให้แก่สมาชิกในการประกอบอาชีพ

- สหกรณ์เครดิตยูเนียน มีวัตถุประสงค์เพื่อ ให้สมาชิกกู้ยืมเงิน โดยวิธีการสะสมทุนจากสมาชิกที่มาจากทุกสาขาอาชีพ ที่มีภูมิลำเนาหรือความสัมพันธ์อย่างใดอย่างหนึ่ง

เรียบเรียงโดย : นำโชค อุ่นเวียง