ความสัมพันธ์ขององค์ประกอบในระบบนิเวศ ประกอบไปด้วยสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศมีบทบาท 3 แบบ คือ ผู้ผลิต ผู้บริโภค และผู้ย่อยสลาย ซึ่งมีความสัมพันธ์กันทั้งในแบบห่วงโซ่อาหาร และสายใยอาหาร อีกทั้งยังแบ่งประเภทของพีระมิดในระบบนิเวศออกเป็น 3 ประเภท ได้แก่ พีระมิดจำนวน พีระมิดมวลชีวภาพ และพีระมิดพลังงาน

1. ผู้ผลิต จะสามารถสังเคราะห์ด้วยแสงเพื่อสร้างอาหารเองได้ จึงทำหน้าที่เปลี่ยนพลังงานแสงเป็นพลังงานเคมีในสารอาหาร และเปลี่ยนสารอนินทรีย์ เป็นสารอินทรีย์ ได้แก่ พืช สาหร่าย สาหร่ายสีเขียวแกมน้ำเงิน

2. ผู้บริโภค จะได้รับพลังงานจากสารอินทรีย์ที่กินเข้าไป แล้วขับถ่ายกากอาหารที่เป็นสารอินทรีย์ออกมา ได้แก่ สัตว์กินพืช สัตว์กินเนื้อ สัตว์ที่กินทั้งพืชและสัตว์ สัตว์กินซาก

3. ผู้ย่อยสลาย จะย่อยสลายสารอินทรีย์จากซากสิ่งมีชีวิต จนกลายเป็นสารอนินทรีย์ละลายอยู่ในดินและน้ำ ได้แก่ แบคทีเรีย เชื้อรา เห็ด ยีสต์

ห่วงโซ่อาหาร เป็นความสัมพันธ์โดยการถ่ายทอดพลังงาน และสารเคมีต่อไปเรื่อยๆ ใบระบบนิเวศ โดยสิ่งมีชีวิตจะกินกันเป็นทอดๆ เมื่อสัตว์กินสิ่งมีชีวิตอื่นเข้าไป จะได้รับพลังงานเคมีในรูปของสารอาหารเข้าสู่ร่างกาย พลังงานส่วนใหญ่จะถูกใช้ไปในการดำรงชีวิต และปลดปล่อยพลังงานออกมาสู่สิ่งแวดล้อมในรูปของพลังงานความร้อน 

สายใยอาหาร เป็นความสัมพันธ์ของหลายๆ ห่วงโซ่อาหาร ในบริเวณที่มีความหลากหลายทางชีวภาพสูง สายใยอาหารจะซับซ้อนขึ้น

พีระมิดในระบบนิเวศ แบ่งเป็น 3 ประเภทได้แก่

1. พีระมิดจำนวน มีหน่วยเป็นจำนวนตัวต่อพื้นที่ หรือตัวต่อปริมาตร

2. พีระมิดมวลชีวภาพ มีหน่วยเป็นกิโลกรัมต่อพื้นที่ หรือปริมาตร โดยมวลชีวภาพ คือ มวลของสิ่งมีชีวิตชนิดนั้นๆ ทุกตัวรวมกัน

3. พีระมิดพลังงาน จะหัวตั้งเสมอ ไม่มีหัวกลับ เพราะทุกๆ ขั้นของการถ่ายทอดพลังงานจะต้องมีพลังงานบางส่วนสูญเสียไป

เรียบเรียงโดย : ปิตุพร พิมพาเพชร