ระบบนิเวศ หมายถึง ระบบความสัมพันธ์ของสิ่งที่มีชีวิตกับแหล่งที่อยู่แหล่งใดแหล่งหนึ่ง ในระบบนิเวศหนึ่งๆ จึงประกอบด้วยองค์ประกอบหลัก 2 ส่วนได้แก่ สิ่งที่มีชีวิต เช่น ผู้ผลิต ผู้บริโภค ผู้ย่อยสลาย และสิ่งที่ไม่มีชีวิต ได้แก่ ภูมิอากาศ อนินทรียสาร และอินทรียสาร

สิ่งที่มีชีวิต แบ่งแยกตามหน้าที่ได้แก่

- ผู้ผลิต หมายถึง สิ่งมีชีวิตที่สามารถสร้างอาหารได้ด้วยตนเอง โดยกระบวนการสังเคราะห์ด้วยแสง
- ผู้บริโภค หมายถึง สิ่งมีชีวิตที่ไม่สามารถสร้างอาหารได้ด้วยตนเอง ต้องบริโภคพืชหรือสัตว์เป็นอาหาร
- ผู้ย่อยสลาย หมายถึง สิ่งมีชีวิตที่ไม่สามารถสร้างอาหารได้ ต้องอาศัยซากสิ่งมีชีวิตอื่นเป็นอาหาร เช่น จุลินทรีย์ต่างๆ เป็นต้น

สิ่งที่ไม่มีชีวิต ประกอบด้วย

- ภูมิอากาศ เช่น แสง อุณหภูมิ ความชื้น
- อนินทรียสาร เช่น คาร์บอนไดออกไซด์ ออกซิเจน และน้ำ
- อินทรียสาร เช่น โปรตีนและไขมัน ซึ่งสิ่งมีชีวิตทั้งหลายสังเคราะห์มาจากอนินทรียสาร

ในระบบนิเวศนั้น พลังงานแสงจากดวงอาทิตย์จะถูกถ่ายทอด หรือเปลี่ยนแปลงไปอยู่ในรูปของพลังงานเคมีในพืชคือ น้ำตาล โดยกระบวนการสังเคราะห์ด้วยแสง ต่อจากนั้นเมื่อสัตว์กินพืช พลังงานเคมีในพืชจะถูกถ่ายทอดเข้าไปอยู่ในสัตว์ กลายเป็นส่วนประกอบต่างๆ ของสัตว์ และเมื่อสัตว์ตาย จุลินทรีย์จะทำหน้าที่ย่อยสลายซากสัตว์ พลังงานจึงเปลี่ยนรูปเป็นแร่ธาตุถ่ายทอดลงไปอยู่ในดิน แล้วพืชจะดูดเอาแร่ธาตุกลับไปใช้ กลายเป็นพลังงานเคมีในอวัยวะต่างๆ ของพืช วนเวียนอยู่เช่นนี้

เรียบเรียงโดย : ปิตุพร พิมพาเพชร