ความหลากหลายทางชีวภาพ เกิดจากการที่สิ่งมีชีวิตสามารถเกิดวิวัฒนาการได้ ทำให้สิ่งมีชีวิตในอดีตกับปัจจุบันมีรูปร่างลักษณะ และจำนวนสปีชีส์ไม่เท่ากัน แบ่งเป็น ความหลากหลายทางพันธุกรรม ความหลากหลายของสปีชีส์ และความหลากหลายของระบบนิเวศ ซึ่งสิ่งที่ทำให้เกิดความหลากหลายทางชีวภาพ ได้แก่ ปัจจัยทางกายภาพ และปัจจัยทางชีวภาพ

1. ความหลากหลายทางพันธุกรรม เช่น มีหนูชนิดเดียว แต่มีพันธุกรรมหลากหลาย เช่น บางตัวขนสีขาว บางตัวขนสีเทา บางตัวตาสีแดง บางตัวตาสีดำ

2. ความหลากหลายของสปีชีส์ เช่น ในสวนแห่งหนึ่งมีสัตว์อยู่หลายชนิด เช่น นก กิ้งก่า จิ้งหรีด ด้วง ตั๊กแตน กระรอก งูเขียว

3. ความหลากหลายของระบบนิเวศ ซึ่งเป็นแหล่งที่อยู่ของสิ่งมีชีวิต เช่น ในเขตอุทยานแห่งชาติแห่งหนึ่งมีระบบนิเวศหลากหลาย มีทั้งป่าดิบชื้น ป่าผลัดใบ ทุ่งหญ้า หนองน้ำ

ปัจจัยที่ทำให้เกิดความหลากหลายทางชีวภาพ

- ปัจจัยทางกายภาพ ได้แก่ แสง อุณหภูมิ ความชื้น แร่ธาตุ อากาศ เช่น สัตว์ในเขตหนาวจะปรับตัวต่ออุณหภูมิ โดยมีขนยาวและหนา พืชในเขตแห้งแล้งจะเปลี่ยนใบเป็นหนามเพื่อลดการคายน้ำ หรือพืชบางชนิดในพื้นที่ที่ขาดแร่ธาตุจะจับแมลงเพื่อเสริมธาตุไนโตรเจน เป็นต้น

- ปัจจัยทางชีวภาพ ได้แก่ แหล่งอาหาร ผู้ล่า เหยื่อ ปรสิต การพึ่งพา หรืออิงอาศัยกับสิ่งมีชีวิตอื่น เช่น นกฟินซ์มีจะงอยปากแตกต่างกันตามแหล่งอาหารในแต่ละเกาะ ปลาการ์ตูนทนพิษของดอกไม้ทะเลได้ จึงสามารถใช้ดอกไม้ทะเลเป็นที่หลบภัย หรือตั๊กแตนกิ่งไม้ปรับตัวให้มีรูปร่างกลมกลืนกับธรรมชาติ เพื่อให้ล่าเหยื่อและซ่อนตัวง่ายขึ้น เป็นต้น

เรียบเรียงโดย : ปิตุพร พิมพาเพชร