โครงสร้างโลก การเปลี่ยนแปลงทางธรณีภาค และธรณีประวัติ (ตะลุยโจทย์)
โครงสร้างโลก
- เปลือกโลก
- ธรณีภาค
- ฐานธรณีภาค
- เนื้อโลกชั้นล่าง
- แก่นโลกชั้นล่าง
- แก่นโลกชั้นนอก
- แก่นโลกชั้นใน
การเคลื่อนที่ของแผ่นธรณีภาค
แผ่นธรณีเคลื่อนที่แยกออกจากกัน เกิดจากแมกมาดันตัว แผ่นธรณีจึงโก่งตัวแล้วบางลง สุดท้ายแตกและทรุดตัวกลายเป็นหุบเขาทรุด แมกมาแทรกตัวขึ้นมา ดันให้แผ่นธรณีเคลื่อนที่แยกออกจากกัน
- แผ่นธรณีทวีปเคลื่อนที่แยกออกจากกัน เกิดหุบเขาทรุด
- แผ่นธรณีสมุทรเคลื่อนที่แยกออกจากกัน เกิดเทือกเขากลางสมุทร ยอดเป็นหุบเขาทรุ
แผ่นธรณีเคลื่อนที่เข้าหากัน เกิดขึ้นในบริเวณที่แผ่นธรณีเคลื่อนตัวเข้าชนกัน และเกิดการมุดตัวโดยแผ่นเปลือกโลกที่หนักกว่าจะมุดตัวลงใต้แผ่นเปลือกโลกที่เบากว่า ซึ่งจะทำให้เกิดแผ่นดินไหวตามมา
- แผ่นธรณีสมุทรชนแผ่นธรณีสมุทร แผ่นที่มีความหนาแน่นมาก เกิดการมุดตัว เกิดร่องลึกก้นสมุทรที่แนวมุด เมื่อมุดลงไปจึงหลอมเหลวแทรกตัวขึ้นมาเป็นหมู่เกาะภูเขาไฟรูปโค้งขนานไปกับแนวร่องลึกก้นสมุทร เช่น หมู่เกาะมาเรียนา อาลูเทียน ฟิลิปปินส์
- แผ่นธรณีสมุทรชนกับแผ่นทวีป แผ่นสมุทรมุด เกิดร่องลึกก้นสมุทรขนานขอบแผ่นธรณีทวีป และเกิดเทือกเขาบนแผ่นธรณีทวีปและมีภูเขาไฟ เช่น บริเวณชายฝั่งตะวันตก อเมริกาใต้ และชายฝั่งตะวันตกรัฐโอเรกอน ประเทศสหรัฐอเมริกา
แผ่นธรณีเคลื่อนที่ผ่านกันหรือเฉือนกัน เกิดรอยเลื่อน เช่น เทือกเขา กลางสมุทร เกิดรอยเฉือนตั้งฉากกับแนวเทือกเขาไปตลอดความยาวของมัน
- รอยเลื่อนแซนแอนเดรียส (ประเทศสหรัฐอเมริกา) เกิดจากแผ่นธรณีแปซิฟิกเฉือนกับแผ่นธรณีอเมริกาเหนือ
- รอยเลื่อนอัลไพน์ (ประเทศนิวซีแลนด์) เกิดจากแผ่นธรณีอินเดียว–ออสเตรเลีย เฉือนกับแผ่นธรณีแปซิฟิก
แผ่นดินไหว
เกิดจากการปลดปล่อยพลังงานที่สะสมไว้ในแผ่นธรณี เกิดคลื่นไหวสะเทือน แผ่กระจายทุกทิศทาง จากศูนย์เกิดแผ่นดินไหว โดยตำแหน่งบนผิวโลกที่อยู่เหนือศูนย์เกิดแผ่นดินไหว เรียกว่า จุดเหนือศูนย์เกิดแผ่นดินไหว
- แผ่นดินไหวระดับตื้น ลึกจากผิวโลกน้อยกว่า 70 กิโลเมตร
- แผ่นดินไหวระดับกลาง มีความลึกระหว่าง 70 – 300 กิโลเมตร
- แผ่นดินไหวระดับลึก ลึกมากกว่า 300 กิโลเมตร
เครื่องวัดความไหวสะเทือน เรียกว่า ไซโมกราฟ บันทึกการสั่นลงในกระดาษบันทึกความไหวสะเทือนเรียกกว่า ไซโมแกรม
คลื่นไหวสะเทือน คลื่นในตัวกลาง
- P-WAVE หรือ คลื่นปฐมภูมิ เป็นคลื่นตามยาว เคลื่อนที่ผ่านของแข็ง ของเหลว และแก๊สได้
- S-WAVE หรือ คลื่นทุติยภูมิ เป็นคลื่นตามขวาง เคลื่อนที่ผ่านของแข็งเท่านั้น
คลื่นพื้นผิว เกิดที่ผิวโลกหรือใต้ผิวโลกเล็กน้อย
- L-WAVE คือ คลื่นเลิฟ ตัวกลางสั่นแนวราบตั้งฉากกับทิศคลื่น อาจทำให้ถนนตรงเปลี่ยนเป็นคดเคี้ยวเหมือนงูเลื้อย คลื่นเลิฟทำลายโครงสร้างรากอาคาร
- R-WAVE หรือ คลื่นเรย์ลี ตัวกลางเคลื่อนที่ระนาบแนวดิ่งเป็นวงรีในทิศคลื่น อาจทำให้ถนนราบกลายเป็นถนนที่มีลูกคลื่นระนาด
ตัวอย่างไดโนเสาร์ที่พบในประเทศไทย
- ภูเวียงโกซอรัส สิรินธรเณ
- สยามโมไทรันนัส อีสานเอนซิส
- ราชสีมาซอรัส สุรนารีเอ
- ซูโนซูคัส ไทยแลนด์ดิคัส
- ภูเวียงเวเนเตอร์ แย้มนิยมมิ
