รากเป็นอวัยวะของพืช ที่เจริญมาจากรากแรกเกิดของเอ็มบริโอภายในเมล็ด แบ่งประเภทของรากได้เป็น รากแก้ว รากแขนง รากฝอย รากขนอ่อน หน้าที่ของรากมีหลายประการ ซึ่งล้วนสำคัญต่อการดำรงชีวิตของพืชทั้งสิ้น

รากจะเจริญลงไปในดินตามทิศทางแรงดึงดูดของโลก รากไม่มีข้อและปล้อง เป้นโครงสร้างของพืชที่อยู่ใต้ดินเพื่อยึดลำต้นให้ตั้งอยู่บนดิน

หน้าที่สำคัญของรากคือ ทำหน้าที่ดูดน้ำและธาตุอาหารในดิน ไปตามท่อลำเลียงน้ำขึ้นไปสู่ใบ นอกจากนี้ รากของพืชบางชนิดทำหน้าที่สะสมอาหาร หายใจ และการสังเคราะห์ด้วยแสง โดยรูปร่างของรากของพืช เปลี่ยนแปลงไปตามลักษณะกับหน้าที่นั้น ๆ

ชนิดของราก แบ่งตามลักษณะของรากได้ดังนี้

1. รากแก้ว เป็นรากที่งอกออกจากเมล็ดโดยตรง ทำหน้าที่เป็นรากหลักของพืช รากนี้จะพุ่งตรงลงสู่ดินเรื่อย ๆ โคนของรากแก้วมีขนาดใหญ่และค่อย ๆ เรียวเล็กลงไปจนถึงปลายราก และมีรากแขนงแตกออกมาจากรากแก้ว ในพืชใบเลี้ยงคู่และพืชเมล็ดเปลือย จะมีรากแก้วขนาดใหญ่ลงสู่ใต้ดิน ทำให้ต้นไม้แข็งแรง ไม่ล้มง่าย เช่น รากของมะม่วง ขนุน มะขาม เป็นต้น

2. รากแขนง เป็นรากที่แตกออกมาจากรากแก้ว เจริญเติบโตขนานไปกับพื้นดิน และสามารถแตกแขนงไปได้เรื่อย ๆ รากแขนงช่วยแยกไปหาอาหารในดินได้มากขึ้น

3. รากฝอย เป็นรากที่ไม่ได้งอกออกมาจากเมล็ด แต่งอกออกมาจากส่วนต่าง ๆ ของพืช เช่น โคนลำต้น ข้อ หรือใบ รากฝอยเป็นรากเส้นเล็ก ๆ มากมาย ขนาดโตสม่ำเสมอกัน ไม่เรียวลงที่ปลายอย่างรากแก้ว รากฝอยที่งอกออกจากรอบ ๆ โคนต้นจะเป็นกระจุกแผ่กระจายไปทุกทิศทาง เช่น มะพร้าว ข้าว อ้อย ข้าวโพด เป็นต้น

4. รากขนอ่อนหรือขนราก เป็นขนเส้นเล็ก ๆ ที่อยู่รอบ ๆ ปลายราก ทำหน้าที่ดูดน้ำและแร่ธาตุ

รากพิเศษ เป็นรากที่ไม่ได้เกิดมาจากรากแรกเกิด หรือรากแขนงของรากแก้ว แต่เกิดมาจากส่วนต่าง ๆ ของพืช รากอาจจะงอกออกจากโคนต้น ข้อ กิ่ง และใบของพืช มีหน้าที่พิเศษอื่น ๆ เช่น รากสะสมอาหาร รากค้ำจุน รากยึดเกาะ รากสังเคราะห์ด้วยแสง รากหายใจ เป็นต้น

เรียบเรียงโดย : ปิตุพร พิมพาเพชร