ประโยค คือ คำที่นำมาเรียงกันและได้ใจความสมบูรณ์ ทำให้ผู้ฟังเข้าใจว่า ใคร ทำอะไร ที่ไหน ทำอาการอย่างไร
ประโยคประกอบด้วยส่วนสำคัญ 2 ส่วน คือ
1. ภาคประธาน ได้แก่ ผู้กระทำกริยา และบทขยายของผู้กระทำกริยา
1) ประธาน หมายถึง ผู้แสดงอาการกระทำสิ่งใดสิ่งหนึ่ง จะเป็นคน สัตว์ หรือสิ่งของ เช่น
- ตำรวจจับโจร ตำรวจ เป็น ประธาน
2) บทขยายประธาน หมายถึง การอธิบายลักษณะของผู้กระทำให้ชัดเจนยิ่งขึ้น อาจจะมีหรือไม่มีก็ได้ เช่น
- หนังสือสีแดงวางอยู่บนโต๊ะ สีแดง เป็น บทขยายประธาน
- เด็กผู้ชายคนนั้นร้องไห้เสียงดัง คนนั้น เป็น บทขยายประธาน
2. ภาคแสดง ได้แก่ ส่วนที่เป็นกริยาและบทขยายของกริยา ซึ่งอาจมีบทกรรมและบทขยายกรรมอยู่ด้วย
1) กริยา หมายถึง คำที่แสดงอาการ หรือปรากฏให้เห็น เช่น เดิน ซื้อ วิ่ง เป็น อยู่ คือ ฯลฯ
- แมวกินปลา กิน เป็นกริยา
2) บทขยายกริยา หมายถึง การอธิบายลักษณะ อาการที่ปรากฏให้เห็นชัดเจนมากขึ้น เช่น
- พ่อวิ่งเร็ว เร็ว เป็น บทขยายกริยา
- หมูกินจุ จุ เป็น บทขยายกริยา
3) กรรม หมายถึง ผู้ที่ถูกกระทำ หรือผู้ที่รับอาการกระทำ จะเป็นคน สัตว์ หรือสิ่งของ เช่นนักเรียน กระต่าย บ้าน ฯลฯ
- น้องทำการบ้าน การบ้าน เป็น กรรม
4) บทขยายกรรม หมายถึง การอธิบายผู้ที่ถูกกระทำให้ชัดเจนยิ่งขึ้น เช่น
- ครูสอนนักเรียนกลุ่มใหญ่ กลุ่มใหญ่ เป็น บทขยายกรรม
- น้องเลี้ยงกระต่ายสีขาว สีขาว เป็น บทขยายกรรม