สารอาหาร คือ สารที่เป็นส่วนประกอบในอาหารที่เราบริโภค ซึ่งเป็นประโยชน์ต่อร่างกาย ทั้งให้พลังงาน เสริมสร้างการเจริญเติบโต และซ่อมแซมส่วนของร่างกายที่สึกหรอ เราแบ่งสารอาหารออกเป็น 6 ชนิด ได้แก่ โปรตีน (Protein) คาร์โบไฮเดรต (Carbohydrate) ไขมัน (Lipid) วิตามิน (Vitamin) แร่ธาตุ (Mineral) และน้ำ

1. โปรตีน (Proteins)

เป็นสารอาหารที่มีมากในเนื้อสัตว์ นม ไข่ และธัญพืชจำพวกถั่วต่าง ๆ ร่างกายต้องการโปรตีนเพื่อสร้างความเจริญเติบโต และคอยซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอ โปรตีนเป็นส่วนประกอบหลักในร่างกายของเรา และยังให้พลังงานแก่ร่างกายอีกด้วย

2. คาร์โบไฮเดรต (Carbohydrates)

เป็นสารอาหารที่พบมากในธัญพืชจำพวกข้าวต่าง ๆ หัวเผือก หัวมัน อยู่ในรูปแป้งที่พืชสะสมไว้ รวมทั้งน้ำตาลในพืช เช่น อ้อย ตาล และน้ำตาลในผลไม้ คาร์โบไฮเดรตเป็นสารอาหารที่ให้พลังงานแก่ร่างกายเป็นหลัก แต่หากเราบริโภคคาร์โบไฮเดรตเยอะจนเกินความจำเป็น คาร์โบไฮเดรตส่วนที่เหลือก็จะถูกเปลี่ยนเป็นไขมันสะสมในร่างกายแทน

3. ไขมัน (Lipids, Fats)

เป็นสารอาหารที่ได้จากไขมันทั้งจากพืชและสัตว์ ให้พลังงานสูงที่สุด มีความสำคัญต่อร่างกายมาก แต่ไม่ควรบริโภคมากเกินไป เพราะจะไปสะสมอยู่ใต้ชั้นผิวหนังก่อให้เกิดโรคอ้วน และไขมันยังไปเกาะตามอวัยวะภายในเป็นสาเหตุของโรคต่าง ๆ และเป็นปัจจัยให้หลอดเลือดตีบตันได้

4. วิตามิน (Vitamins)

เป็นสารอินทรีย์ที่จำเป็นต่อการทำงานของร่างกาย สามารถพบวิตามินได้มากในพืชผักและผลไม้ ปลาและเครื่องในสัตว์อย่างเช่นตับ วิตามินมีหลากหลายชนิด ร่างกายต้องการวิตามินในแต่ละวันในปริมาณน้อยแต่ขาดไม่ได้ หากขาดวิตามินจะทำให้ร่างกายทำงานผิดปรกติ วิตามินต่าง ๆ มีประโยชน์ดังนี้

วิตามินเอช่วยในด้านการมองเห็น วิตามินบีช่วยในเรื่องระบบประสาท วิตามินซีช่วยให้หลอดเลือดแข็งแรง ผิวพรรณสดใส วิตามินดีช่วยเสริมสร้างกระดูกให้แข็งแรง (การโดนแดดในช่วงเช้าทำให้ร่างกายได้รับวิตามินดี) วิตามินอีช่วยชะลอวัย วิตามินเคช่วยสร้างลิ่มเลือด

วิตามินที่ละลายในน้ำได้แก่ วิตามินบีต่าง ๆ และวิตามินซี ส่วนวิตามินที่ละลายในไขมันได้แก่ วิตามินเอ วิตามินดี วิตามินอีและวิตามินเค

5. แร่ธาตุ (Minerals)

เป็นสารอนินทรีย์ที่จำเป็นต่อการทำงานของร่างกายเช่นกัน โดยเราจะได้รับเกลือแร่จากอาหารทุกชนิดที่กินเข้าไป โดยเฉพาะผักและผลไม้ อาหารแต่ละชนิดมีแร่ธาตุแตกต่างกันไป แร่ธาตุที่สำคัญ ๆ มีดังต่อไปนี้

แคลเซียม เป็นองค์ประกอบของกระดูกและฟัน โพแทสเซียมและโซเดียม ช่วยควบคุมระบบประสาท การเต้นของหัวใจ รักษาสมดุลน้ำในร่างกาย ไอโอดีน ช่วยพัฒนาระบบประสาท กระตุ้นการเจริญเติบโตของร่างกาย เหล็ก เป็นองค์ประกอบสำคัญของเม็ดเลือดแดง สังกะสี ช่วยในการเจริญเติบโตของระบบสืบพันธุ์ ป้องกันผมร่วง ทำให้แผลหายเร็ว

6. น้ำ (Water)

เป็นสารที่มีความสำคัญต่อสิ่งมีชีวิตทุกประเภท ร่างกายของเราประกอบด้วยน้ำมากที่สุด น้ำช่วยให้กระบวนการทำงานทุกอย่างในร่างกายเป็นไปได้ ร่างกายคนเราต้องการน้ำเฉลี่ยวันละ 2 ลิตร หรือเท่ากับ 8 แก้ว

อาหารแต่ละชนิดนั้นมักมีสารอาหารหลายอย่าง เช่น ข้าวกล้อง มีคาร์โบไฮเดรตเป็นส่วนมาก แต่ก็มีไขมัน วิตามิน และแร่ธาตุประกอบด้วย หรือไข่ไก่ มีทั้งโปรตีน ไขมัน วิตามิน และแร่ธาตุเป็นองค์ประกอบ การรับประทานอาหาร จึงควรรับประทานให้หลากหลายเพื่อให้ได้รับสารอาหารครบถ้วน เพื่อการทำงานอย่างเป็นปรกติของร่างกาย

เรียบเรียงโดย : มรุตเทพ วงษ์วาโย