ผังมโนทัศน์สาระการเรียนรู้

นำเรื่อง

ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช  เขียนเรื่อง “มอม” ขึ้นจากประสบการณ์การเลี้ยงสุนัขของตัวเอง โดยบรรยายเหตุการณ์ที่กรุงเทพมหานครถูกโจมตีทางอากาศในช่วงสงครามมหาเอเชียบูรพาผ่านสายตาของมอม หมาผู้ซื่อสัตย์

มอม

หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช

            มอมเป็นสุนัขอาศัยอยู่กับนายผู้ชาย นายผู้หญิงและลูกสาว มอมรักนายมาก วันหนึ่งในฤดูหนาว นายได้รับหมายเรียกให้ไปรับราชการทหาร ระหว่างที่นายไม่อยู่นายผู้หญิงก็เศร้า ใจคอมอมก็เงียบเหงาตาม ผ่านไปปีกว่าบุรุษไปรษณีย์เอาจดหมายมาส่ง มอมเห็นนายผู้หญิงอ่านแล้วก็ร้องไห้ ความร่วงโรยในบ้านเพิ่มขึ้นทุกวัน อาหารก็ไม่ได้อิ่มเหมือนตอนนายอยู่ จนมอมต้องคุ้ยขยะเหมือนหมาข้างถนน

            สองปีผ่านไปยังไม่มีวี่แววว่านายจะกลับ คืนหนึ่งเกิดการโจมตีทางอากาศ หลังจากนั้น คนก็ขุดหลุมหลบภัย เมื่อมีเสียงเครื่องบิน เสียงหมาหอน (เสียงสัญญาณเตือนภัย) มอมก็จะตะกุยประตูปลุกนายผู้หญิง ทุกคนก็จะลงไปอยู่ในหลุมที่ขุดไว้ นานวันเข้าชาวบ้านแถวนั้นเริ่มย้ายไปอยู่ที่อื่น คืนหนึ่งเครื่องบินทิ้งระเบิดลงที่บ้านพอดี นายหญิงและหนูถูกแรงระเบิดจมอยู่ใต้กองดิน บ้านพังหมดเหลือแต่ซาก มอมต้องกลายเป็นสุนัขเร่ร่อน

            มอมได้เจอกับคุณแต๋ว เด็กผู้หญิงอายุประมาณ ๑๐ ขวบ ที่พามันเข้าไปอยู่ในบ้านหลังใหญ่ ผิดกับบ้านเก่าของมอมอย่างมาก และให้ชื่อใหม่ว่าดิ๊ก คุณแต๋วเลี้ยงมอมอย่างดี แต่มอมก็ไม่ร่าเริงเหมือนเดิม เพราะใจยังคอยนายอยู่เสมอ

            คืนหนึ่งในฤดูร้อนอีก ๒ ปีต่อมา คุณแต๋วและครอบครัวไปพักตากอากาศ มอมได้ยินเสียงเหมือนใครใช้เหล็กงัดหน้าต่างชั้นล่าง มันจึงย่องเข้าไปหมายจะจับขโมยให้คุณแต๋ว แต่มอมจำกลิ่นได้ว่าคนนั้นคือนายที่มันรอคอยมานาน นายปีนกลับออกไปนอกบ้าน มอมก็ตามไปด้วย  นายไล่มอมกลับเข้าบ้าน บอกมอมว่าไม่มีปัญญาจะเลี้ยงมันได้แล้ว แต่มอมก็ไม่ยอมไปไหน มันจะไม่ให้นายพ้นสายตาอีก 

ศัพท์น่ารู้

กบ                        เต็ม เช่น น้ำตากบลูกตา หมายถึง น้ำตาเต็มลูกตา ข้าวกบหม้อ หมายความว่า ข้าวเต็มแน่นหม้อ

ตุหรัดตุเหร่              ไปอย่างไร้จุดหมาย

น้ำข้าว                   น้ำที่ได้จากการหุงข้าวเช็ดน้ำ การหุงข้าวแต่ก่อนนั้นเมื่อข้าวสุกได้ที่จะรินน้ำออก

                            แล้วยกหม้อข้าวขึ้นตั้งไฟอ่อนๆ จนระอุเรียก ดง

อนันตริยกรรม           การกระทำบาปอย่างหนักที่สุดของคน เช่น ฆ่าบิดามารดา เป็นต้น

อุปัทวเหตุ                เหตุร้ายที่เกิดขึ้น อุปัทว แปลว่า เลวร้าย อันตรายร้ายแรง

ผู้แต่ง

หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช

สาระน่ารู้

สภาพเหตุการณ์และฉากที่ควรทราบเกี่ยวกับเรื่อง มอม

๑. การฉายไฟส่องเครื่องบินข้าศึกจากพื้นดิน การฉายไฟขนาดใหญ่กราดขึ้นฟ้าเพื่อหาตำแหน่งเครื่องบินข้าศึก

๒. เจ๊กขายขวด คนจีนที่ประกอบอาชีพรับซื้อของเก่า

๓. สัญญาณเตือนภัยทางอากาศ เสียงหวอที่ดังหลาย ๆ ครั้ง เตือนให้ประชาชนเข้าหลุมหลบภัยเมื่อมีข้าศึก

๔. หลุมหลบภัย หลุมขนาดใหญ่ใช้เป็นกำบังหลบภัย

แนวทางในการพิจารณาวรรณกรรม

เนื้อเรื่อง

เรื่องสั้นแสดงความผูกพันของคนกับสุนัข  มอมอาศัยอยู่กับนาย เมื่อเกิดสงครามทำให้ต้องเร่ร่อนจนได้รับเลี้ยงจากนายคนใหม่ แต่ก็ไม่เคยลืมนายคนเดิม เมื่อได้พบนายคนเดิมอีกครั้ง มอมจึงติดตามนายไปทุกที่ด้วยความรักยิ่งชีวิต

ศิลปะการประพันธ์

ใช้คำให้เกิดความประทับใจ ซ้ำคำเพื่อตอกย้ำอารมณ์ และพรรณนาความให้เห็นภาพชัดเจน เช่น

            “...เสียงคร่ำครวญของหมาพันทางตัวหนึ่งที่หัวใจแตกสลายลง...”

            “...บ้านนี้ไม่มีนาย ไม่มีนายผู้หญิง ไม่มีหนู บ้านที่ว่างเปล่า ไม่มีอะไรเหลืออีกต่อไป...”

ข้อคิด คติคำสอน และความจรรโลงใจ

            เรื่องนี้ให้ข้อคิดเรื่องความกตัญญู แสนรู้ ซื่อสัตย์ และจงรักภักดีของสุนัขที่มีต่อนายไม่เปลี่ยนแปลง

การนำไปใช้ในชีวิตจริง

            การเลี้ยงสุนัขต้องดูแลเอาใจใส่  หากพบสุนัขจรจัดพยายามอย่าเข้าใกล้ หากถูกกัดอาจเป็นโรคพิษสุนัขบ้าได้

คำสำคัญ มอม

แหล่งที่มา : สำนักพิมพ์วัฒนาพานิช www.wpp.co.th