ผังนโนทัศน์สาระการเรียนรู้
1. ความหมายของปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง
เป็นแนวทางการดำเนินชีวิตของประชาชนทุกระดับให้พอเพียง
2. ความเป็นมาของปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงใช้หลักคุณธรรมความรู้ทางหลัก วิชา ความชำนาญ และวัฒนธรรม ภูมิปัญญาของแต่ละพื้นที่เป็นแนวปฏิบัติพัฒนา พระองค์ทรงเน้นย้ำการพัฒนาบนแนวคิดพึ่งตนเอง โดยใช้หลักความพอเพียง สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ (สคช.) ได้สานต่อเศรษฐกิจพอเพียงให้ขยายผลไปยังทุกภาค
3. หลักการของเศรษฐกิจพอเพียง
หลักแนวคิดของเศรษฐกิจพอเพียง เศรษฐกิจพอเพียงตั้งอยู่บนทางสายกลางและความไม่ประมาท โดยคำนึงถึงหลัก 3 ประการ คือ
- ความพอประมาณ
- ความมีเหตุผล
- การสร้างภูมิคุ้มกันในตัวที่ดี
และมีเงื่อนไขอีก 2 ประการ คือ
- มีความรู้
- มีคุณธรรม
หลักการทรงงานของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว มี 8 ประการ ดังนี้
- ระเบิดจากข้างใน คือ สร้างความเข้มแข็งภายในชุมชน
- องค์รวม คือ การมองอย่างครบวงจร
- ประชาพิจารณ์ คือ การรับฟังความคิดเห็นของประชาชน
- ขาดทุนคือกำไร คือ การเสียสละจะมีผลกำไร
- พออยู่พอกิน คือ การอุ้มชูตัวเอง
- การพึ่งตนเอง คือ การอยู่ได้อย่างอิสระ
- เศรษฐกิจพอเพียง คือ เศรษฐกิจที่อุ้มชูตัวเองโดยไม่เดือดร้อนใคร
- ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง เป็นปรัชญาที่ชี้ถึงแนวทางในการดำรงชีวิต
โครงการตามพระราชดำริ มีหลักการดังนี้
- การแก้ปัญหาเฉพาะหน้า เป็นงานที่แก้ปัญหาอย่างเร่งด่วน
- การพัฒนาตามขั้นตอนตามลำดับความจำเป็น ประหยัด เป็นการสร้างความเข้มแข็งแก่ชุมชน
- การพึ่งตนเอง เป็นการแก้ไขปัญหาความยากจน
- ภูมิสังคม เป็นการแก้ปัญหาโดยคำนึงถึงลักษณะภูมิศาสตร์
- ความเรียบง่ายและประหยัด เป็นการช่วยเหลือราษฎรด้วยธรรมชาติ
- การส่งเสริมความรู้และเทคนิควิชาการสมัยใหม่ที่เหมาะสม
- การอนุรักษ์และพัฒนาทรัพยากรธรรมชาติอย่างยั่งยืน
แนวทางดำเนินการตามทฤษฎีใหม่ มี 3 ขั้นตอน คือ
- การผลิต
- การรวมพลังสหกรณ์
- การติดต่อจัดหาทุน
การจัดสรรที่อยู่อาศัยและที่ดินทำกิน แบ่งที่ดินออกเป็น 4 ส่วน ในอัตรา 30:30:30:10 โดยมี
ตัวอย่างโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ
- โครงการตามแนวพระราชดำริ “ทฤษฎีใหม่” จังหวัดอุบลราชธานี
4. การประยุกต์ใช้ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง
การนำเศรษฐกิจพอเพียงมาประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน มีหลักการพึ่งตนเอง 5 ด้าน ดังนี้
- ด้านจิตใจ ต้องมีจิตใจที่เข้มแข็ง และมีจิตสำนึกที่ดี
- ด้านสังคม ต้องช่วยเหลือกัน มีความสามัคคี
- ด้านเศรษฐกิจ ต้องช่วยกันเพิ่มรายได้ลดรายจ่าย
- ด้านเทคโนโลยี ต้องเลือกใช้เทคโนโลยีให้สอดคล้องกับพื้นฐานของภูมิปัญญาท้องถิ่นและสภาพแวดล้อม
- ด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ต้องจัดสรรทรัพยากร
การนำเศรษฐกิจพอเพียงมาประพฤติปฏิบัติ ประชาชนนำมาปฏิบัติสรุปได้ 3 ระดับ คือ
- ระดับจิตสำนึก เกิดจากคนรู้สึกถึงความพอใจการใช้ชีวิต
- ระดับปฏิบัติ การนำหลักเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้
- ระดับปฏิเวธ (ผลที่เกิดจากการปฏิบัติ) เป็นการพัฒนาชีวิตของตนเองโดยเริ่มจากพัฒนาจิตใจให้เกิดความพอเพียง
เกษตรกรตัวอย่างที่ใช้หลักเศรษฐกิจพอเพียงในการดำเนินชีวิต
- ความมีเหตุผล ทำให้กิจกรรมการเกษตรมีความเหมาะสมกับสภาพดินและน้ำ ทั้งนี้นายบุญเป็งได้อาศัยเหตุและผลในการทำกิจกรรมต่าง ๆ จนทำให้ชีวิตประสบความสำเร็จ ครอบครัวอบอุ่น
- ความพอประมาณ ทำให้ลดรายจ่ายในเรื่องของปัจจัยการผลิตได้มาก มีการอาศัยทรัพยากรในแปลงเกษตรอย่างรู้คุณค่าทำให้ประหยัดเงินลงทุนได้มาก
- ความมีภูมิคุ้มกัน ทำให้การดำเนินชีวิตไม่เดือดร้อน
5. ความสำคัญ คุณค่า และประโยชน์ของปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงต่อสังคมไทย
- แนวปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงใช้ในการพัฒนาและบริหารประเทศ เพื่อให้ประเทศรอดพ้น
- ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเน้นการพัฒนาอย่างยั่งยืนพื้นฐานในการพัฒนาที่สมดุลและยั่งยืน และก่อให้เกิดสังคมพอเพียง
แหล่งที่มาของเนื้อหา : สำนักพิมพ์วัฒนาพานิช www.wpp.co.th
