วันสันติภาพไทย
วันที่ 16 สิงหาคมของทุกปี 

   "วันสันติภาพไทย"จะมีการจัดงานฉลองขึ้นทุกวันที่ 16 สิงหาคม เพื่อรำลึกถึงคุณูปการ คุณงามความดีของขบวนการเสรีไทย ที่ได้กระทำมาแล้ว ในระหว่างที่ ประเทศชาติอยู่ในช่วงวิกฤติ บทบาทอันสูงส่งนี้ย่อมได้รับการจารึกไว้ ในหน้าหนึ่งอันงดงามยิ่ง ของประวัติศาสตร์ไทย และจะเป็นอนุสาวรีย์ทางจิตใจที่จะเตือนใจให้ประชาชนชาวไทยรุ่นหลัง ได้ถือเอาเป็นแบบอย่าง และเป็นแรงพลังทางใจในอันที่จะระแวดระวังรักษาไว้ ซึ่งอุดมการณ์อันดีงาม ของการต่อต้านสงครามและการรุกรานทุกรูปแบบ การต่อสู้เพื่อรักษาเอกราชอธิปไตยอย่างไม่ยอมจำนน และ เป็นการปลูกฝังให้ยุวชนรุ่นหลังรักสันติภาพ อีกทั้งเป็นการประกาศให้นานาประเทศ รับรู้เจตนารมณ์ ของประชาชนชาวไทย ที่จะยึดมั่นอุดมการณ์แห่งการอยู่ร่วมกันกับประเทศเพื่อนบ้าน และประชาคมโลก อย่างสันติและเอื้ออาทรต่อกัน

         "...สันติภาพ มิได้หมายความถึงการสงบนิ่งไม่กระทำการใดๆ เลย หากเป็นปฏิบัติการแห่งความรัก ความเมตตาต่อเพื่อนมนุษย์ สรรพสัตว์ และสิ่งแวดล้อมทั้งมวล ภารกิจเพื่อสันติภาพจึงเป็นภารกิจที่ยิ่งใหญ่ของมนุษยชาติซึ่งจะบรรลุผลสำเร็จได้ มิใช่ด้วยการเรียกร้องที่จะได้รับ หากอยู่ที่การลงมือเสียสละเพื่อประโยชน์สุขของมหาชน…"

(พระราชดำรัสของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
เนื่องในงาน 50 ปี วันสันติภาพไทย วันที่ 16สิงหาคม 2538)

เหตุการณ์สงครามโลกครั้งที่ 2

เมื่อสงครามโลกครั้งที่ 2 เกิดขึ้นในเอเชีย ในวันที่ 8 ธันวาคม 2484 กองทัพญี่ปุ่นได้บุกเข้าประเทศไทยพร้อมๆ กับการเปิดฉากโจมตีฐานทัพอเมริกันที่อ่าวเพิร์ลในฮาวาย ในขั้นแรกรัฐบาลไทยในขณะนั้นได้เลือกทางออกประนีประนอมไม่เสียเลือดเนื้อ โดยตกลงยอมให้กองทัพญี่ปุ่นเดินทัพผ่านประเทศแต่เพียงอย่างเดียว

อย่างไรก็ดี ด้วยเหตุการณ์การเมืองทั้งในและต่างประเทศที่ขมังเกลียวยิ่งขึ้น รัฐบาลของจอมพล ป.พิบูลสงคราม ได้ทำสัญญาร่วมรบกับญี่ปุ่นเมื่อวันที่ 21 ธันวาคม 2484 และในวันที่ 25 มกราคม 2485 ก็ประกาศสงครามต่อบริเตนใหญ่ (Great Britain) และสหรัฐอเมริกา จึงเท่ากับว่าเข้าร่วมหัวจมท้ายกับฝ่ายอักษะและเป็นฝ่ายตรงข้ามฝ่ายพันธมิตรอย่างเต็มตัว
 

กำเนิดขบวนการเสรีไทย

หลังจากนั้นได้มีคนไทยผู้รักชาติที่อยู่ทั้งในและนอกประเทศ (อังกฤษและสหรัฐอเมริกา) ร่วมมือกันก่อตั้งขบวนการลับ ภายใต้การนำของนายปรีดี พนมยงค์ อดีตนายกรัฐมนตรี และต่อมาเป็นผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ เพื่อต่อต้านการยึดครองประเทศไทย ของญี่ปุ่น และประการสำคัญที่สุดก็คือ เพื่อป้องกันมิให้ประเทศไทย ต้องตกเป็นฝ่ายรับผลจากการร่วมแพ้สงครามกับฝ่ายอักษะ หลังจากสงครามได้ยุติลงแล้ว

สมาชิกขบวนการเสรีไทย

• ปรีดี พนมยงค์ - หัวหน้าขบวนการเสรีไทย

• พันตรี จำกัด พลางกูร - เลขาธิการคณะเสรีไทยสายภายในประเทศและผู้แทนคณะเสรีไทยที่เดินทางไปติดต่อกับสัมพันธมิตรในจีน

• ม.ร.ว.เสนีย์ ปราโมช - เอกอัครราชทูตไทยประจำสหรัฐอเมริกา ผู้นำขบวนการเสรีไทยในสหรัฐอเมริกา

• ม.จ.ศุภสวัสดิ์วงศ์สนิท สวัสดิวัตน์

• ม.จ.การวิก จักรพันธุ์ - ผู้นำขบวนการเสรีไทยในอังกฤษ

• สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี - พระบรมราชินีในรัชกาลที่ 7 เสรีไทยในอังกฤษ

• ดร. ป๋วย อึ๊งภากรณ - ผู้มีส่วนช่วยให้ไทยส่งข่าวสารถึงฝ่ายพันธมิตรได้เป็นผลสำเร็จ

• พล อ.อ. สิทธิ เศวตศิลา

• หลวงดิฐการภักดี - เลขานุการเอกสถานเอกอัครราชทูตไทยประจำสหรัฐอเมริกา

• นายอนันต์ จินตกานนท์ - เลขานุการโทสถานเอกอัครราชทูตไทยประจำสหรัฐอเมริกา

• ม.ล. ขาบ กุญชร ( เสรีไทยสายสหรัฐอเมริกา )

• พลตรีนิรัตน์ สมัถพันธุ์ ( เสรีไทยสายสหรัฐอเมริกา )

• ศาสตราจารย์ ดร.เจริญ เจริญรัชตภาคย์ (เสรีไทยสายสหรัฐอเมริกา )

• ศาสตราจารย์ ดร.บุญรอด บิณฑสันต์ ( เสรีไทยสายสหรัฐอเมริกา )

• คุณกรองทอง ชุติมา ( เสรีไทยสายสหรัฐอเมริกา )

• คุณหญิงจินตนา ยศสุนทร
   

  

เป้าหมายหลักของขบวนการดังกล่าวหรือกลุ่มเสรีไทย ก็คือ 
พยายามให้นานาประเทศยอมรับ ให้ประเทศไทยกลับคืนสู่สถานะก่อนวันที่ 8 ธันวาคม 2484 (เป็นประเทศอิสระไม่อยู่ภายใต้อาณัติของประเทศใด)

โดยใช้ทุกวิถีทางที่จะทำให้มิตรประเทศเชื่อว่าคนไทยที่รักชาติเหล่านั้นมิได้เห็นด้วย กับการประกาศสงคราม อันจะนำไปสู่การประกาศโมฆกรรมแห่งการประกาศสงครามเมื่อ 25 มกราคม 2485 ในเวลาต่อไป และประเทศไทยจักได้หลุดรอดพ้นจากสถานะของการเป็นหนึ่งในฝ่ายผู้แพ้สงคราม ซึ่งไทยอาจต้องจ่ายเงินจำนวนมหาศาล เป็นค่าปฏิกรณ์สงคราม อาจถูกยึดเป็นเมืองขึ้นและสูญเสียดินแดนบางส่วนไปก็เป็นได้

ขบวนการเสรีไทยได้ติดต่อโดยพยายามแสดงให้เห็นถึงความจริงใจที่มีต่อฝ่ายสัมพันธมิตร โดยให้ความร่วมมือทางทั้งด้านการทหาร และการให้ข้อมูลข่าวกรองต่างๆ อย่างลับสุดยอด ท่ามกลางการสอดส่องปราบปรามของฝ่ายญี่ปุ่นอย่างเข้มข้นและโหดเหี้ยม ซึ่งนับว่าเป็นอันตรายอย่างยิ่งต่อชีวิตของสมาชิกขบวนการเสรีไทย
 

จุดเปลี่ยนสำคัญที่ทำให้ประเทศไทยไม่ตกอยู่ในสถานะของผู้แพ้สงคราม ก็คือ 
เมื่อสงครามยุติลงในวันที่ 15 สิงหาคม 2488 หลังจากญี่ปุ่นโดนทิ้งระเบิดปรมาณูสองลูก ไทยได้ตัดสินใจประกาศสันติภาพ และประกาศโมฆกรรม แห่งการประกาศสงครามต่อฝ่ายพันธมิตร ในวันที่ 16 สิงหาคม 2488  

นายปรีดี พนมยงค์ 

โดยนายปรีดี พนมยงค์ หัวหน้าขบวนการเสรีไทย ในฐานะผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ในรัชกาลที่ 8 ได้ออกประกาศสันติภาพในพระปรมาภิไธยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล ให้การประกาศสงครามต่อสหรัฐอเมริกาและบริเตนใหญ่เมื่อวันที่ 25 มกราคม พ.ศ. 2485 เป็นโมฆะ เนื่องจากเป็นการกระทำอันขัดต่อเจตจำนงของประชาชนและขัดต่อรัฐธรรมนูญ ซึ่งประชาชนชาวไทยทั้งในและนอกประเทศได้ร่วมกันแสดงเจตจำนงไม่ยอมรับคำประกาศดังกล่าวด้วยการจัดตั้งขบวนการเสรีไทยช่วยเหลือฝ่ายสัมพันธมิตรในการต่อสู้กับกองทัพญี่ปุ่นที่ยึดครองประเทศไทยอยู่ในระหว่างสงคราม (ตั้งแต่วันที่ 8 ธันวาคม พ.ศ. 2484) โดยที่ประเทศไทยประกาศว่าจะร่วมมือเต็มที่ทุกทางกับสหประชาชาติในการสถาปนาเสถียรภาพในโลกนี้ ประกาศสันติภาพนี้มีนายทวี บุณยเกตุ รัฐมนตรี เป็นผู้ลงนามรับสนองพระบรมราชโองการ

เพื่อเป็นการรำลึกถึงเหตุการณ์ดังกล่าว มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ จึงตั้งชื่อถนนภายในศูนย์ท่าพระจันทร์ ที่เชื่อมระหว่างประตูถนนพระอาทิตย์กับประตูท่าพระจันทร์และผ่านหน้าตึกโดมว่า ถนน 16 สิงหา

ทีี่มาและภาพประกอบ:

• วิกิพีเดีย 

• www.panyathai.or.th

• www.youtube.com/watch?v=Cv8rBUwXiBM

• บทความ "วัีนสันติภาพไทย" โดยวรากรณ์ สามโกเศศ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ มติชนรายวัน วันที่ 11 สิงหาคม พ.ศ. 2548 ปีที่ 28 ฉบับที่ 10015