คำราชาศัพท์หมวดเครื่องใช้

ม่าน, มุ้ง = พระวิสูตร

พระสูตร ประตู = พระทวาร

ถาดน้ำชา = ถาดพระสุธารส

คนโทน้ำ = พระสุวรรณภิงคาร

ของเสวย = เครื่อง

ช้อน = ฉลองพระหัตถ์ช้อน

ส้อม = ฉลองพระหัตถ์ส้อม

ปิ่น = พระจุฑามณี

เหล้า = น้ำจัณฑ์

เสื้อ = ฉลองพระองค์

รองท้า = ฉลองพระบาท

ปืน = พระแสงปืน

ผ้าเช็ดตัว = ซับพระองค์

ผ้าเช็ดหน้า = ซับพระพักตร์

กระจกส่อง = พระฉาย

ที่นอน = พระยี่ภู่

กางเกง = พระสนับเพลา  พระที่ ( ราชวงศ์ )

ไม้เท้า = ธารพระกร

เตียงนอน = พระแท่นบรรทม

น้ำกิน = พระสุธารส

ตุ้มหู = พระกุณฑล

พานหมาก = พานพระศรี

น้ำชา = พระสุธารสชา

ผ้าอาบน้ำ = พระภูษาชุบสรง

ข้าว = พระกระยาเสวย

( พระมหากษัตริย์ ) เข็มขัด = รัดพระองค์ , ผ้าชุบสรง , ผ้าสรง พระปั้นเหน่ง

คำราชาศัพท์หมวดราชตระกูล

ปู่, ตา = พระอัยกา

ย่า, ยาย = พระอัยยิกา, พระอัยกี

ลุง (ฝ่ายพ่อ) = พระปิตุลา

ป้า = พระปิตุจฉา

พ่อ = พระชนก  พระบิดา

แม่ = พระชนนี, พระมารด

พี่ชาย = พระเชษฐา

พี่สาว = พระเชษฐภคินี

ลูกสะใภ้ = พระสุณิสา

น้องชาย = พระอนุชา

พ่อสามี, พ่อตา = พระสัสสุระ

สามี = พระสวามี

พี่เขย, น้องเขย = พระเทวัน

ลูกเขย = พระชามาดา

คำราชาศัพท์หมวดร่างกาย

ผม = พระเกศา

ไหปลาร้า = พระรากขวัญ

จุก = พระโมฬี

นม = พระถัน, พระเต้า

หน้าผาก = พระนลาฎ

ท้อง = พระอุทร

ฟัน = พระทนต์

เอว = บั้นพระองค์, พระกฤษฎี

ลิ้น = พระชิวหา

หลัง = พระขนอง

นิ้วมือ = พระองคุลี

บ่า = พระอังสะ

นิ้วชี้ = พระดรรชนี

ขนระหว่างคิ้ว = พระอุณาโลม

เงา = พระฉายา

จอนหู = พระกรรเจียก

ผิวหน้า = พระราศี

จมูก = พระนาสิก

ปอด = พระปับผาสะ

ปาก = พระโอษฐ์

คาง = พระหนุ

อก = พระอุระ, พระทรวง

หู = พระกรรณ

รักแร้ = พระกัจฉะ

ดวงหน้า = พระพักตร์

สะดือ = พระนาภี

อุจจาระ = พระบังคนหนัก

น้ำตา = น้ำพระเนตร,

ต้นขา = พระอุรุ พระอัสสุชล

หัวเข่า = พระชานุ

ต้นแขน = พระพาหุ

แข้ง = พระชงฆ์

ข้อมือ = ข้อพระหัตถ์

ผิวหนัง = พระฉวี

ข้อเท้า = ข้อพระบาท

คิ้ว = พระขนง

ปัสสาวะ = พระบังคนเบา

ลิ้นไก่ = มูลพระชิวหา

ไรฟัน = ไรพระทนต์

นิ้วก้อย = พระกนิษฐา

คอ = พระศอ

เนื้อ = พระมังสา

ขน = พระโลมา

เถ้ากระดูก = พระอังคาร

น้ำลาย = พระเขฬะ

ตะโพก = พระโสณี

เหงื่อ = พระเสโท

คำราชาศัพท์หมวดกริยา

ไป = เสด็จพระราชดำเนิน

กิน = เสวย 
นอน = บรรทม

สบาย = ทรงพระสำราญ 
ป่วย = ทรงพระประชวร

ตัดผม = ทรงเครื่องใหญ่ 
่อ่านหนังสือ = ทรงพระอักษร

ดู = ทอดพระเนตร 
รัก = โปรด

หัวเราะ = ทรงพระสรวล 
กั้นร่มให้ = อยู่งานพระกลด

ให้ = พระราชทาน

คำศัพท์ใช้กับพระสงฆ์

เชิญ = นิมนต์

ไหว้ = นมัสการ 
กิน = ฉัน

นอน = จำวัด 
สวดมนต์ = ทำวัตร

โกนผม = ปลงผม 
อาบน้ำ = สรงน้ำ

ขอโทษ = ขออภัย 
บิดา , มารดา = โยม

ผู้หญิง = สีมา 
ปวย = อาพาธ

ตาย = ถึงแก่มรณภพ 
ยา = โอสถ

เรือน , ที่พัก = กุ ฎิ 
บวช = บรรพชา

นักบวช = บรรพชิต

คำสุภาพ

กะปิ     =     เยื่อเคย
                                  กล้วยไข่      =   กล้วยเปลือกบาง, กล้วยกระ
            ขนมขี้หนู     =  ขนมทราย
         ขนมเทียน    =  ขนมบัวสาว
            ขนมใส่ไส้   =   ขนมสอดไส้
            ขี้บุหรี่    =     มูลบุหรี่
          ขี้ผึ้ง    =     สีผึ้ง
                                          ขี้มูก      =         น้ำมูล บางแห่งใช้ น้ำมูก
         ขี้ดิน     =    มูลดิน
         ควาย     =   กระบือ
      ดอกสลิด   =   ดอกขจร
       ดอกขี้เหล็ก  =    ดอกเหล็ก
          ดอกซ่อนชู้    =  ดอกซ่อนกลิ่น
              ดอกยี่หุบ    =  ดอกมณฑาขาว
                ต้นพุงดอ    =  ต้นหนามรอบข้อ
              ต้นตำแย   =   ต้นอเนกคุณ
   ต้นตูดหมูตูดหมา =  ต้นกระพังโหม
         ต้นทองหลาง =     ต้นปาริชาติ   
                  ต้นอีเกร็ง    =  ต้นเหงือกปลาหมอ
      แตงโม  =       อุลิต
เถาหมามุ่ย  =    เถามุ่ย
       ถั่วงอก    =     ถั่วเพาะ
             นกเค้าแมว    =  นกอุลุก(อุ-ลู-กะ)
     นกอีเพา     = นกกระถั่ว
นกกระเด้าลม   =   นกแอ่นลม
      น้ำปลา   =      น้ำเคย
        ปลาร้า     =    ปลามัจฉะ
    ปลาซ่อน  =    ปลาหาง
   ปลาสลิด    =  ปลาใบไม้
ปลาอ้ายบ้า   =   ปลาบ้า
  ปลาลิ้นหมา    =  ปลาลิ้นสุนัข
  ปลาไหล   =   ปลายาว
  แปดตัว  =       สี่คู่
                 ผักบุ้ง   =      ผักทอดยอด
           ผักตบ    =     ผักสาวหาว
ผักปลาบ =    ผักไผ่
ผักกระเฉด  =    ผักรู้นอน
         พริกขี้หนู   =   พริกเม็ดเล็ก   
          ฟักทอง =     ฟักเหลือง
          วัว    =     โค
สากกะเบือ(สากตำน้ำพริก)  =   ไม้ตีพริก
ไส้เดือน    =  รากดิน
 หอยอีรม   =   หอยนางรม
 หมู    =     สุกร
  หมา   =      สุนัข
   เห็ดโคน  =    เห็ดปลวก
   อีแร้ง    =     นางแร้ง
อีกา     =    นกกา
อีเห็น     =    นางเห็น