การบริหารทรัพยากรบุคคลสำหรับเจ้าของกิจการ: สิ่งที่ควรรู้และวิธีปฏิบัติ

การบริหารจัดการทรัพยากรมนุษย์ เป็นหนึ่งในกระบวนการสำคัญที่เจ้าของกิจการควรรู้ ให้ความใส่ใจและเรียนรู้เพื่อให้สามารถสร้างทีมงานที่มีคุณภาพและรักษาบุคลากรที่มีศักยภาพให้อยู่กับองค์กรได้ยาวนาน การจัดการทรัพยากรบุคคลที่มีประสิทธิภาพไม่เพียงแต่ช่วยเพิ่มผลผลิต แต่ยังเสริมสร้างบรรยากาศในการทำงานให้เป็นไปในเชิงบวก ซึ่งช่วยให้ธุรกิจเติบโตได้อย่างมั่นคง มารู้จักกับการบริหารและการจัดการทรัพยากรบุคคลที่เจ้าของกิจการควรรู้และสามารถนำไปใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุด

ปัจจัยสำคัญของการบริหารนั้นประกอบไปด้วยสิ่งสำคัญ 4 ประการ นั่นก็คือ มนุษย์, เงินทุน, วัสดุอุปกรณ์ต่าง, และการบริหารจัดการ ใน 4 ประการนี้ส่วนที่มีความสำคัญที่สุดเห็นจะเป็นมนุษย์นั่นเอง เพราะนี่คือทรัพยากรที่มีคุณค่าและเป็นประโยชน์มากที่สุดในการบริหารจัดการแต่ละองค์กร บุคคลที่มีศักยภาพย่อมทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ และทำให้องค์กรพัฒนาได้อย่างมีศักยภาพในคราวเดียวกันด้วย

การบริหารทรัพยากรบุคคล (HRM) คืออะไร?

การจัดการทรัพยากรบุคคล (HRM)  คือ  แนวทางปฏิบัติในการสรรหา จ้างงาน จัดสรร และจัดการพนักงานขององค์กร โดยทั่วไป HRM มักเรียกสั้นๆ ว่าทรัพยากรบุคคล (HR) แผนกทรัพยากรบุคคลของบริษัทหรือองค์กรมักรับผิดชอบในการสร้าง บังคับใช้ และดูแลนโยบายที่ควบคุมพนักงานและความสัมพันธ์ขององค์กรกับพนักงาน คำว่าทรัพยากรบุคคลถูกนำมาใช้ครั้งแรกในช่วงต้นทศวรรษปี 1900 และต่อมามีการใช้กันอย่างแพร่หลายมากขึ้นในช่วงทศวรรษปี 1960 เพื่ออธิบายถึงบุคลากรที่ทำงานให้กับองค์กรโดยรวม

การบริหารจัดการทรัพยากรมนุษย์ (Human Resource Management : HRM) คือ กลยุทธ์ตลอดจนกระบวนการในการจัดการบุคลากรในองค์กรตามมิติต่าง ๆ เพื่อให้บุคลากรสามารถดำเนินการทำงานตามหน้าที่ของตนให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุด และเกิดปัญหาให้น้อยที่สุด รวมถึงการพัฒนาให้บุคลากรมีศักยภาพเพิ่มขึ้น เพื่อการปฎิบัติงานที่มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น และเพื่อความสำเร็จขององค์กรที่เพิ่มขึ้นตามไปด้วย

ความสำคัญของการบริหารทรัพยากรบุคคล

การบริหารทรัพยากรบุคคล (Human Resource Management: HRM)  เป็นส่วนหนึ่งที่สำคัญในการขับเคลื่อนองค์กร โดยมีหน้าที่ตั้งแต่การคัดเลือกบุคคลเข้าทำงาน การพัฒนาทักษะของบุคลากร ไปจนถึงการสร้างและรักษาสภาพแวดล้อมที่ทำให้พนักงานมีความสุขในการทำงาน ซึ่งการบริหารทรัพยากรบุคคลที่ดีจะช่วยให้องค์กรมีบุคลากรที่มีความสามารถและพร้อมสนับสนุนธุรกิจในระยะยาว

การบริหารทรัพยากรบุคคลช่วยให้องค์กรสามารถ:

ดึงดูดบุคลากรที่มีคุณภาพ: การสรรหาและคัดเลือกบุคลากรที่มีทักษะและเหมาะสมกับตำแหน่งงานจะช่วยเพิ่มคุณค่าให้กับองค์กร

พัฒนาความสามารถของบุคลากร: การฝึกอบรมและพัฒนาทักษะพนักงานให้เหมาะสมกับตำแหน่ง จะทำให้พนักงานมีความรู้ความสามารถที่ทันสมัยและปรับตัวได้กับการเปลี่ยนแปลง

สร้างบรรยากาศการทำงานที่ดี: การสร้างความผูกพันของพนักงานและการมีบรรยากาศการทำงานที่ดีช่วยให้พนักงานรู้สึกเป็นส่วนหนึ่งขององค์กรและมีความสุขในการทำงาน

ลดอัตราการลาออก: การดูแลพนักงานอย่างใกล้ชิด ทั้งในด้านสวัสดิการและการดูแลเรื่องค่าตอบแทน ช่วยสร้างความพอใจให้พนักงาน ลดความเสี่ยงในการลาออก

กระบวนการจัดการทรัพยากรบุคคลที่เจ้าของกิจการควรรู้

การจัดการทรัพยากรบุคคล (Human Resource Management) เป็นการวางแผนและบริหารจัดการพนักงานในองค์กรให้ทำงานอย่างมีประสิทธิภาพ พร้อมเสริมสร้างศักยภาพในการพัฒนาทักษะและความสามารถของพนักงานเพื่อให้บรรลุเป้าหมายทางธุรกิจ การจัดการทรัพยากรบุคคลนั้นมีความสำคัญเนื่องจากเป็นปัจจัยหลักที่ช่วยสนับสนุนและขับเคลื่อนองค์กร โดยมีแนวทางสำคัญดังนี้:

1. การสรรหาและคัดเลือกบุคลากร (Recruitment & Selection)

การหาบุคลากรที่เหมาะสมกับองค์กรเป็นขั้นตอนแรกที่สำคัญ โดยขั้นตอนการสรรหาบุคคลที่เหมาะสมควรรวมถึงการวิเคราะห์คุณสมบัติที่ต้องการ การใช้ช่องทางการประกาศที่หลากหลาย การสัมภาษณ์เชิงลึก และการทดสอบที่เหมาะสม การคัดเลือกบุคลากรที่ดีจะช่วยให้ทีมงานมีความเข้มแข็งและสามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ

2. การฝึกอบรมและพัฒนาบุคลากร (Training & Development)

การฝึกอบรมและพัฒนาบุคลากรเป็นการเพิ่มทักษะและความรู้ให้กับพนักงาน เพื่อให้สามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพและเติบโตในสายงานที่รับผิดชอบ นอกจากนี้ยังช่วยเสริมความมั่นใจและทัศนคติที่ดีในการทำงาน การพัฒนาอาจอยู่ในรูปแบบของการอบรมภายในองค์กร การเข้าร่วมสัมมนาภายนอก หรือการส่งเสริมการเรียนรู้ผ่านแพลตฟอร์มออนไลน์

3. การประเมินผลการปฏิบัติงาน (Performance Evaluation)

การประเมินผลการทำงานช่วยให้องค์กรสามารถวัดความสามารถของพนักงาน รวมถึงการระบุจุดแข็งและจุดที่ต้องปรับปรุง โดยควรใช้เกณฑ์ที่ชัดเจนและเป็นธรรมในการประเมินผล เพื่อส่งเสริมให้พนักงานสามารถพัฒนาตัวเองและทำงานได้ดีขึ้น การให้ผลตอบรับที่เป็นประโยชน์สามารถช่วยให้พนักงานเข้าใจบทบาทหน้าที่และปรับปรุงการทำงานให้สอดคล้องกับเป้าหมายขององค์กร

4. การจัดการค่าตอบแทนและสวัสดิการ (Compensation & Benefits Management)

การจัดการค่าตอบแทนและสวัสดิการเป็นสิ่งสำคัญที่ช่วยเพิ่มความพึงพอใจของพนักงาน การกำหนดเงินเดือน ค่าจ้าง โบนัส และสวัสดิการต่าง ๆ ที่เหมาะสมกับงานและอุตสาหกรรมที่องค์กรดำเนินการจะช่วยดึงดูดและรักษาบุคลากรให้อยู่กับองค์กรได้อย่างยาวนาน การมอบสวัสดิการเพิ่มเติม เช่น ประกันสุขภาพ หรือสวัสดิการที่ส่งเสริมสุขภาพจิตและกายของพนักงานก็เป็นสิ่งที่ควรพิจารณา

5. การสร้างและพัฒนาวัฒนธรรมองค์กร (Organizational Culture Development)

การสร้างวัฒนธรรมที่ส่งเสริมการทำงานร่วมกันและความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างทีมงานจะช่วยให้พนักงานรู้สึกมีคุณค่าและผูกพันกับองค์กร วัฒนธรรมองค์กรที่ดีจะช่วยส่งเสริมความเข้าใจ ความไว้วางใจ และการร่วมมือกัน ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้พนักงานทำงานได้อย่างมีความสุขและเพิ่มประสิทธิภาพการทำงาน

6. การวางแผนกำลังคน (Workforce Planning)

การวางแผนกำลังคนเป็นการคาดการณ์ความต้องการพนักงานในอนาคตและวางแผนการสรรหาและพัฒนาบุคลากรให้สอดคล้องกับเป้าหมายและกลยุทธ์ขององค์กร การวางแผนกำลังคนอย่างเหมาะสมช่วยให้องค์กรมีบุคลากรที่พร้อมและเพียงพอต่อการทำงาน

7. การดูแลสุขภาพและความเป็นอยู่ของพนักงาน (Employee Well-being)

การส่งเสริมสุขภาพกายและสุขภาพจิตของพนักงานเป็นสิ่งที่สำคัญในยุคปัจจุบัน การจัดโปรแกรมส่งเสริมสุขภาพ การให้คำปรึกษาด้านสุขภาพจิต และการสร้างสภาพแวดล้อมที่ดีในการทำงานช่วยให้พนักงานมีความสุขและสามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ

8. การปรับตัวตามเทคโนโลยีและนวัตกรรม (Technology and Innovation Adaptation)

การนำเทคโนโลยีใหม่ ๆ เข้ามาใช้ในการบริหารจัดการบุคลากร เช่น ซอฟต์แวร์ HR, ระบบจัดการข้อมูลพนักงาน, และ AI ในการสรรหาบุคลากร ช่วยให้การทำงานเป็นไปอย่างรวดเร็วและมีประสิทธิภาพ รวมถึงช่วยให้การจัดการข้อมูลเป็นระบบและง่ายต่อการวิเคราะห์

9. การจัดการความหลากหลายและการรวมกลุ่มในองค์กร (Diversity and Inclusion)

การบริหารความหลากหลายภายในองค์กร เช่น เชื้อชาติ เพศ อายุ หรือวัฒนธรรมเป็นสิ่งสำคัญในองค์กรที่มีการเติบโตและต้องการมุมมองที่หลากหลาย การสร้างความเท่าเทียมกันและความเคารพในความแตกต่างทำให้พนักงานรู้สึกมีคุณค่าและมีส่วนร่วมในองค์กรมากขึ้น

10. การสร้างสภาพแวดล้อมที่ดีในที่ทำงาน (Creating a Positive Work Environment)

สภาพแวดล้อมที่ดีในที่ทำงานมีผลต่อความพึงพอใจและประสิทธิภาพของพนักงาน เจ้าของกิจการควรสร้างบรรยากาศที่สนับสนุนการทำงานร่วมกัน การส่งเสริมความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างเพื่อนร่วมงาน การสนับสนุนสุขภาพจิต และการดูแลสวัสดิการช่วยให้พนักงานรู้สึกผูกพันกับองค์กรและมีความสุขในการทำงานมากขึ้น

ข้อดีและความสำเร็จที่เกิดจากการบริหารทรัพยากรบุคคลอย่างมีประสิทธิภาพ

เพิ่มประสิทธิภาพการทำงาน: การบริหารทรัพยากรบุคคลที่ดีจะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานและผลผลิตของพนักงาน

ลดอัตราการลาออกของพนักงาน: เมื่อพนักงานรู้สึกว่าตนเองได้รับการดูแลและประเมินค่าอย่างเหมาะสม จะมีโอกาสน้อยที่จะลาออก ทำให้องค์กรสามารถรักษาบุคลากรที่มีศักยภาพไว้ได้

ส่งเสริมบรรยากาศที่ดีในการทำงาน: การจัดการที่ดีช่วยสร้างบรรยากาศเชิงบวกในที่ทำงาน ทำให้พนักงานรู้สึกมีความสุขและพร้อมที่จะทำงานร่วมกัน

เพิ่มความเชื่อถือขององค์กร: เมื่อบุคลากรมีความสุขและพอใจในองค์กร จะช่วยสร้างภาพลักษณ์ที่ดีต่อสาธารณะและเป็นปัจจัยที่ดึงดูดให้คนที่มีความสามารถอยากร่วมงานด้วย

เคล็ดลับการบริหารงานทรัพยากรบุคคลให้ประสบความสำเร็จ

งานทรัพยากรบุคคลที่หลายองค์กรไม่ได้ให้ความสำคัญ แต่การบริหารทรัพยากรถือเป็นอีกหนึ่งกลยุทธ์ที่ช่วยให้องค์กรบรรลุผลสำเร็จได้เป็นอย่างดี ซึ่งจะมีเคล็ดลับใดบ้างในการบริหารทรัพยากรบุคคล ให้ประสบความสำเร็จ สามารถดูได้จากข้อมูลด้านล่างนี้

1. จัดระเบียบทุกอย่างให้เป็นระบบ

สิ่งแรกที่ต้องทำในการบริหารงานทรัพยากรบุคคล คือ การวางแผนในการจัดเก็บข้อมูลทุกอย่างให้เป็นระบบมากที่สุด เพื่อให้ข้อมูลมีความชัดเจนเป็นสัดเป็นส่วน และง่ายต่อการใช้งาน โดยสามารถเลือกใช้เทคโนโลยีเข้ามาเพื่อช่วยในการวางแผนและจัดเก็บข้อมูลทรัพยากรบุคคลต่าง ๆ เพื่อช่วยลดระยะเวลาและสร้างความสะดวกให้กับองค์กร โดยเฉพาะองค์กรขนาดเล็กให้มีความคล่องตัวมากขึ้น

2. สื่อสารกันอย่างมีประสิทธิภาพ

การบริหารทรัพยากรบุคคลกับการสื่อสารเป็นเรื่องขาดกันไม่ได้ หลายครั้งที่องค์กรขนาดเล็กเกิดปัญหาอย่างต่อเนื่อง เพราะความไม่ชัดเจนหรือความผิดพลาดทางการสื่อสารในบางครั้ง ดังนั้นควรเริ่มต้นวางแผนทรัพยากรบุคคลโดยการสื่อสารที่ชัดเจน มีลายลักษณ์อักษรและพูดคุยกันอย่างสม่ำเสมอ เพื่อให้ทุกฝ่ายเข้าใจและบรรลุตามวัตถุประสงค์ร่วมกัน

3. ใช้เครื่องมือเข้ามาช่วยในการสนับสนุนงาน

อีกหนึ่งตัวช่วยในการบริหารทรัพยากรบุคคลคือ การเลือกใช้เครื่องมือหรือเทคโนโลยีต่าง ๆ เข้ามาช่วยในการสนับสนุนงาน ไม่ว่าจะเป็น ระบบลางานออนไลน์ หรือ โปรแกรม Payroll เป็นต้น เครื่องมือเหล่านี้จะสามารถช่วยลดภาระงานที่ใช้คนจำนวนมาก และช่วยลดค่าใช้จ่ายส่วนเกินที่อาจเกิดขึ้นได้เป็นอย่างดี นับเป็นสิ่งที่องค์กรขนาดเล็กควรมีอย่างยิ่ง

4. พัฒนาพนักงานให้เติบโตไปพร้อมกับองค์กร

และสิ่งสุดท้ายที่องค์กรขนาดเล็กควรใส่ใจในการบริหารทรัพยากรบุคคลคือ การพัฒนาบุคลากรอย่างต่อเนื่อง เพราะด้วยเหตุผลที่ว่า ทรัพยากรบุคคล เป็นทรัพยากรสำคัญขององค์กรทุกขนาด การที่บุคลากรส่วนใหญ่มีความรู้ ความสามารถ และทักษะเป็นปัจจัยหลักที่ทำให้องค์กรประสบความสำเร็จอย่างยั่งยืน

ความท้าทายในการบริหารทรัพยากรบุคคล

การดึงดูดและรักษาบุคลากรที่มีความสามารถ: การแข่งขันในการหาบุคลากรที่มีทักษะสูงเป็นสิ่งที่ท้าทาย โดยเฉพาะในยุคที่บุคลากรที่มีศักยภาพมีทางเลือกมากมาย

การปรับตัวตามเทคโนโลยี: การเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยีในงาน HR เช่น การใช้ซอฟต์แวร์ในการจัดการข้อมูลพนักงาน การติดตามการทำงานผ่านแอปพลิเคชันใหม่ ๆ เป็นสิ่งที่ผู้บริหารทรัพยากรบุคคลต้องศึกษาและปรับตัวให้ทันสมัย

การจัดการความหลากหลายในองค์กร: เมื่อองค์กรมีบุคลากรที่มีความหลากหลายทั้งด้านชาติพันธุ์ วัฒนธรรม เพศ หรือวัย การจัดการให้เกิดความเข้าใจและร่วมมือกันอย่างราบรื่นเป็นสิ่งที่ต้องให้ความสำคัญ

แนวโน้มการบริหารทรัพยากรบุคคลในอนาคต

การใช้เทคโนโลยีและ AI ใน HR: ปัจจุบันมีการนำ AI มาช่วยในการสรรหาและคัดเลือกบุคลากร การวิเคราะห์ประสิทธิภาพของพนักงาน ซึ่งช่วยให้การจัดการทรัพยากรบุคคลเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพและรวดเร็วขึ้น

การทำงานแบบไฮบริดและระยะไกล: การทำงานแบบยืดหยุ่น หรือ Work from Home กลายเป็นแนวทางที่ได้รับความนิยม การบริหารบุคลากรจึงต้องปรับตัวเพื่อรองรับการทำงานในรูปแบบนี้

การส่งเสริมความเป็นอยู่ที่ดีของพนักงาน (Employee Well-being): ปัจจุบันองค์กรให้ความสำคัญกับการดูแลสุขภาพจิตและสุขภาพกายของพนักงานมากขึ้น ซึ่งถือเป็นปัจจัยสำคัญในการเพิ่มผลผลิตและลดความเครียดในที่ทำงาน

การบริหารทรัพยากรบุคคลเป็นกระบวนการที่สำคัญที่ช่วยให้องค์กรมีบุคลากรที่มีศักยภาพและมีความสุขในการทำงาน การจัดการทรัพยากรบุคคลที่ดีช่วยเพิ่มประสิทธิภาพองค์กรให้สามารถเติบโตอย่างยั่งยืน