ฝึกค้นพบค้นหาตัวตน บันทึกเขียนกราฟชีวิตด้วยตัวเอง

            การค้นหาตัวตนไม่ใช่เรื่องยาก ไม่มีใครรู้จักตัวเราดีเท่ากับตัวเราเอง บางครั้งสิ่งที่ดีที่สุดในตัวของเราอาจยังไม่ถูกค้นพบอาจพอมีคนมองเห็นบ้าง แต่อาจยังไม่ใช่สิ่งที่ดีที่สุดเต็มศักยภาพของตัวเรา  แน่นอนมีเพียงเราเองเท่านั้นที่จะชัดเจนถูกต้อง

            การค้นหาค้นพบตัวตนเป็นเรื่องสนุกและไม่มีคำว่าสายทำได้ตลอดเวลาชั่วชีวิต น้อง ๆ ที่หาตัวเองเจอแล้วก็เตรียมพร้อมเพิ่มเติมศักยภาพให้ตัวเองปรับประยุกต์ตัวเองเพื่อรับมือได้ในทุกเหตุการณ์ที่จะเกิดขึ้น ส่วนใครที่ยังงง ๆ สับสนหลงทาง มาค่ะพี่อ้อหาตัวช่วยมาให้น้อง ๆ พบตัวตนของตัวเอง วิ่งตามเพื่อน ๆ หรือคนอื่นได้ทันอย่างแน่นอน

บันทึกสร้างกราฟชีวิตเพื่อ!? แล้วทำอย่างไร

            หลายคนอาจมีคำถามอยู่ในใจว่าบันทึกไปเพื่ออะไร หรือเคยทำแล้วตอนเด็ก ๆ ทำไมต้องมาทำอีกไม่เห็นเกี่ยวอะไรกับการค้นหาตัวเองเลย พี่อ้อตอบข้อแรกก่อนแล้วกันว่า “เพื่อตัวเอง” และไม่ใช่แค่ค้นหาตัวตนเท่านั้น การได้รู้จักตัวตนค้นพบตัวเองที่แท้จริงของตัวเองด้วยการย้อนกลับไปในอดีตแล้วบันทึกเหตุการณ์ต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นจะได้เห็นพัฒนาการของชีวิตเราทั้งร่างกายจิตใจ การเรียน สังคม เห็นข้อดีข้อเสียที่ผ่านมา และมันช่วยทำให้เรามองเห็นตัวตนที่ผ่านมาได้ชัดเจนยิ่งขึ้น

            ส่วนการเอาข้อมูลที่เราบันทึกไว้มาทำกราฟให้สะดวกจัดเป็นหมวดหมู่ ง่ายกับการดูเปรียบเทียบข้อมูลในแต่ละช่วงวัยนั้นไม่ใช่เรื่องยาก มีโปรแกรมสำเร็จรูปหลาย ๆ โปรแกรมช่วยให้เราทำกราฟแท่งกราฟเส้น ฯลฯ ได้อย่างรวดเร็วอยู่แล้ว หรือหากน้องคนไหนเก่งวาดรูปเรายังสามารถบันทึกเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นกับตัวเราเป็นภาพแต่งเติมสีสันให้รู้สึกตื่นเต้นได้แรงบันดาลใจทุกครั้งที่กลับมาดูข้อมูลเหล่านี้

            ย้อนกลับมาที่การจดบันทึก การฝึกจดบันทึกมีประโยชน์มากมายสำหรับเรา การเรียนใน

ปัจจุบัน การเรียนในมหาวิทยาลัย เรื่อยไปจนถึงการทำงาน เพราะในยุคดิจิทัลโลกเต็มไปด้วยข้อมูล การที่เราจะใช้ชีวิตในอนาคตไม่ว่าเรื่องเรียนหรือการทำงานจำเป็นต้องใช้ข้อมูลเป็นสำคัญ และเป็นข้อมูลที่ถูกต้องด้วย ดังนั้นข้อมูลชีวิตของเราเราต้องทำด้วยตัวเอง อย่าให้ใครมามโนสร้างภาพตัวตนของเราแล้วเก็บไปนินทาบูลลี่เข้าใจผิดเราเด็ดขาด

            เมื่อมีคำตอบแล้วหลายคนอาจยังมีข้อโต้แย้ง ใครจะไปจำเรื่องราวในอดีตได้หมดหรือไม่เห็นจะมีอะไรน่าเอามาบันทึกเลยหรือเดี๋ยวโตแล้วค่อยทำตอนนี้มีอะไรอย่างอื่นต้องทำเยอะแยะ เจ้าตัวคิดแบบนี้แล้วจะต้องทำอย่างไร จริง ๆ ไม่ยากเลยหากจำไม่ได้อาจต้องถามคุณพ่อคุณแม่พี่น้องญาติคนในครอบครัว เพื่อน ๆ หรือคุณครูแต่ละชั้นของเรา ช่วงชีวิตของน้อง ๆ ยังผ่านไปไม่นานมากต้องมีเหตุการณ์เด่น ๆ สำคัญ ๆ เรื่องราวที่ประทับใจมีความสุขมีความทุกข์ในทุกช่วงวัยที่ผ่านมาอย่างแน่นอน 

            พี่อ้อย้ำไว้ตั้งแต่จุดนี้เลย หากไม่เริ่มฝึกบันทึกเรื่องราวไว้ตั้งแต่ตอนนี้ เชื่อเถอะว่าชีวิตในรั้วมหาวิทยาลัยชีวิตการทำงานยิ่งมีเรื่องราวเกิดขึ้นอีกมากมาย แบบจดบันทึกแต่ละวันไม่หมดทีเดียว

ฝึก SWOT หนึ่งตัวช่วยค้นหาตัวตนพัฒนาตัวเอง 

            นอกจากการบันทึกเก็บข้อมูลในอดีตแล้วช่วยพบตัวตนแล้ว การวิเคราะห์ประเมินตัวเราเปรียบเทียบความแตกต่างในอดีตปัจจุบันและสิ่งที่จะเป็นไปได้ในอนาคต พี่อ้อขอแนะนำตัวช่วยแสนวิเศษนั่นคือ SWOT หลายคนคงรู้จัก SWOT กันเป็นอย่างดีแล้ว  คราวนี้เรามาใช้มันเพื่อเพิ่มศักยภาพเห็นตัวตนที่เราค้นพบให้เกิดประโยชน์ต่อตัวเอง
            SWOT ช่วยเปรียบเทียบจุดแข็งจุดอ่อนของตัวเอง หาว่าอะไรเป็นอุปสรรคที่ทำเราให้ยังดีไม่พอ และจะมีโอกาสในทิศทางไหนที่ทำให้เราดีที่สุด ตั้งไว้ให้เป็นเป้าหมายของชีวิต ความรู้ทักษะสิ่งใดยังขาดอะไรที่ต้องเพิ่มเติม ให้เรามีคุณสมบัติมีคุณภาพได้ทำงานมีอาชีพมีรายได้ดีที่สุดที่เหมาะสมกับตัวเรา  พยายามบันทึกทบทวนตรวจสอบวิเคราะห์อยู่เรื่อย ๆ  ปรับเปลี่ยนแก้ไขยอมรับความเป็นตัวตน ตกแต่งแผนที่ชีวิตของเราไปจนถึงจุดที่เหมาะสมซึ่งมั่นใจว่านั่นคือ สิ่งที่ดีที่สุดที่เราเลือกสำหรับชีวิตของเรา 

- จุดแข็ง - 

            จุดแข็งถือเป็นทักษะความถนัด ความสามารถที่ทำให้เราโดดเด่น แตกต่างจากคนอื่น  จุดแข็งของตัวเราจะทำให้ได้เปรียบคนอื่น  ตัวอย่างเช่น  มีความเชื่อมั่น มั่นใจในตัวเองสูงเกิน  เรียนรู้เข้าใจได้เร็ว มีความคิดที่เป็นระบบ มีความคิดสร้างสรรค์  ขยัน  เป็นคนมีระเบียบ  มีความรับผิดชอบ กล้าแสดงออก  มีน้ำใจ  ไม่พูดโกหก  ซื่อสัตย์   พูดอ่านเขียน ได้เกินสองภาษา  มีมนุษย์สัมพันธ์ดี  พูดเก่ง ฯลฯ  
            ยังมีอีกหลายข้อที่เป็นจุดเด่นของเราเอง  หากไม่แน่ใจลองสอบถามขอคำปรึกษาจากคุณครู พ่อ แม่ญาติพี่หรือเพื่อนดู   ถึงแม้เราจะมีจุดแข็งที่โดดเด่นแล้วก็ตาม แต่ต้องคอยหมั่นคอยเติมทักษะ เพราะหากทิ้งมันไว้เฉย ๆ ก็อาจกลายเป็นจุดอ่อนของเราได้ในอนาคต

- จุดอ่อน -

            จุดอ่อนนั้นเป็นข้อด้อยในตัวเรา แต่ไม่ต้องกลัวว่ามันเป็นสิ่งไม่ดี มันกลับทำให้เรารู้จักตัวเองมากขึ้นยอมรับในสามารถศักยภาพของตัวเอง ตัวอย่างของจุดอ่อน ได้แก่ ขี้อาย ไม่กล้าแสดงออก  ขี้เกียจเฉื่อยชา  ลังเลโลเล  อ่อนแอปรับตัวช้า    ตัดสินใจช้า  มีโลกส่วนตัวสูง  พูดเร็วไม่ค่อยฟังผู้อื่น  ชอบซื้อของใช้เงินเปลือง  ไม่มีการวางแผนล่วงหน้า  อ่อนวิชาสำคัญ  TOEIC TOEFL IELTS ไม่ถึงเกณฑ์ ฯลฯ
            เมื่อหาเจอจุดอ่อนแล้ว บันทึกเก็บไว้อย่างตรงไปตรงมาไม่แอบหลอกตัวเอง เพื่อเราจะได้ตั้งเป้าหมายแก้ไขเพิ่มเติมข้อด้อยเหล่านี้ให้ตัวตนของเราแข็งแกร่งยิ่งขึ้น ช่วยพัฒนาตนเองเมื่อโตเป็นผู้ใหญ่ ซึ่งต้องมีจุดอ่อนให้น้อยที่สุดในโลกของการเรียนระดับสูงและการทำงาน
- โอกาส -

            โอกาสเป็นหนึ่งข้อได้เปรียบเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพให้ตัวตนของเรา บางคนอาจมีโอกาสไม่เท่ากัน แต่เราก็สามารถมองหาโอกาสดี ๆ ให้กับตัวเองได้ตลอดเวลา  ลองนึกดูดี ๆ แล้วจดบันทึกไว้ ว่าเรามีโอกาสดี ๆ ตรงไหนบ้าง  ตัวอย่างเช่น มีครอบครัวที่อบอุ่น สื่อสารเข้าใจ พ่อแม่ ผู้ปกครอง คุณครู ใส่ใจ ดูแล คอยให้การสนับสนุน  มีเพื่อนที่ดีคอยช่วยเหลือแบ่งปันให้กำลังใจยอมรับความคิดเห็นของเรา  ได้เข้าเรียนในสถานศึกษาที่ดี  มีญาติหรือคนรู้จักทำธุรกิจ หรือประสบความสำเร็จในเส้นทางการทำงาน ฯลฯ
            โอกาสนั้นมีอยู่ตลอดเวลาหากเราไขว่คว้าไม่หยุดนิ่งอยู่เฉย  คอยมองหาโอกาสดี ๆ จังหวะดี ๆ ให้กับตัวเอง  บุคคลที่ประสบความสำเร็จมีชื่อเสียงหลายคนมักจะมีความสามารถในการมองเห็นโอกาสก่อนใคร เพียงแค่เขามองหาโอกาสที่อยู่รอบ ๆ หรือมีเข้ามาอยู่ตลอดเวลาแล้ววิเคราะห์เลือกที่เหมาะกับตัวเอง

- อุปสรรค -

            ปัจจัยภายนอกที่ส่งผลกระทบต่อชีวิตตัวเอง ต่อความสำเร็จทุกเป้าหมาย ซึ่งเราไม่สามารถควบคุมไม่ให้เกิดขึ้นได้ หากเราวิเคราะห์อุปสรรคประเมินสิ่งต่าง ๆ ที่เราเคยทำ จะช่วยให้เราหาทางป้องกัน หลีกเลี่ยง หรือเตรียมแผนรับมือกับอุปสรรคได้ดียิ่งขึ้น  บันทึกถึงสิ่งที่เคยผ่านมา เช่น เรามักเสียสมาธิอ่านหนังสือไปกับอะไร  สิ่งที่เคยทำผิดพลาดเกิดขึ้นจากอะไร  ทำไมเรียนวิชานี้ไม่เข้าใจเสียที  ทำไมทำข้อสอบได้คะแนนน้อย  ความสามารถหรือคุณสมบัติพิเศษอะไรอีกที่เพื่อน ๆ ส่วนใหญ่มี แต่เรายังไม่มี   

                   นอกจาก SWOT แล้ว ยังมีตัวช่วยการบันทึกสร้างกราฟชีวิตตัวตนของเรานั่นก็คือ

- สร้างเป้าหมาย สะสมความสำเร็จ

            สิ่งสำคัญที่ช่วยให้สมุดบันทึกของเราเต็มไปด้วยข้อมูลเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในชีวิตให้กราฟชีวิตของเราพัฒนาสูงขึ้นเรื่อย ๆ  คือการตั้งเป้าหมายให้ตัวเองไม่ว่าเป้าหมายเล็กหรือใหญ่ยากหรือง่าย  เพื่อสะสมความสำเร็จให้เกิดเป็นความภาคภูมิใจในตัวเอง หรือตั้งเป้าใหญ่ ๆ ไกล ๆ ให้เป็นความหวังที่เราจะมุมานะฟันฝ่าอุปสรรคไปสู่ความสำเร็จ  การเริ่มต้นทำสิ่งใหม่ ๆ  สิ่งที่แตกต่างจากเดิม เรียนรู้เพิ่มเติมทักษะที่ไม่เคยลองจะช่วยเติมไฟให้ชีวิตเติมความกระตือรือร้นเพื่อช่วยให้มีความมั่นใจในตัวเองมากขึ้นกว่าเดิม ทำมันและทำให้สำเร็จ

- เห็นคุณค่าในสิ่งที่ตัวเองมี

            อย่าให้ความรู้สึกในแง่ลบบดบังจนมองไม่เห็นข้อดีของตนเอง บางทีเราอาจไม่รู้ว่าตัวเองมีคุณค่าเบื้องต้นอยู่ในตัวแล้ว ลองทบทวนสิ่งดี ๆ ที่เคยทำหรือสิ่งที่เคยประสบความสำเร็จมาแล้ว แม้มันจะเป็นเรื่องเล็กน้อยก็ตาม อย่างเช่น สมัยเด็ก ๆ เคยช่วยลูกสุนัขตกน้ำ เคยทำอาหารจานโปรดเป็นของขวัญวันเกิดให้คุณพ่อคุณแม่หรือคนในครอบครัว  เคยตั้งใจมุมานะอ่านหนังสือก่อนกินข้าวเย็นเพื่อสอบได้คะแนนเกรดสวย ๆ  เคยเก็บออมเงินอดกินขนมอยู่หลายเดือนเพื่อซื้อรองเท้ากระเป๋าสุดแพง  เคยเก็บกระเป๋าเงินคืนให้เพื่อน ฯลฯ นั่นคือสิ่งดี ๆ ที่เราเคยทำมาก่อน แน่นอนเราสามารถทำสิ่งเหล่านี้ได้ตลอดเวลา และทำให้มันดียิ่งขึ้นมีคุณค่ามากกว่าเดิม ช่วยให้เรามีแนวคิดมีทัศนคติที่ดีมีวิธีการดำเนินชีวิตที่เหมาะสม รักตัวเองเป็นกล้าและพร้อมที่จะเผชิญหน้ากับทุกสถานการณ์

            ทุกวันนี้เราอยู่ในโลกที่เปลี่ยนแปลงไม่เคยหยุดนิ่ง มีคู่แข่งคู่ต่อสู้รายล้อมที่น่ากลัว รวมถึงมีตัวแปรที่ไม่คาดคิดเกิดขึ้นตลอดเวลา การค้นพบตัวเองแต่เนิ่น ๆ จะช่วยให้เราเผชิญโลกนี้ได้อย่างพร้อมและแข็งแกร่ง ทุกเหตุการณ์ที่ผ่านมาทั้งชีวิตรวมถึงการวางแผนเป้าหมายชีวิตเพื่อวันข้างหน้าล้วนหล่อหลอมอนาคตตัวตนของเรา หมั่นบันทึกทบทวนช่วยให้เรารู้จักตัวเองและประเมินสิ่งที่ตัวเราเคยทำทำได้และทำสำเร็จ

            หมั่นฝึกฝนการบันทึกเพิ่มเติมทักษะให้กราฟชีวิตของเราพัฒนาอยู่ตลอดเวลา สิ่งใดอยู่ในด้านบวกแล้วก็เก็บไว้ขยันเพิ่มเติมทักษะใหม่ ๆ ให้ดียิ่งขึ้น ส่วนสิ่งที่อยู่ในด้านลบเรียนรู้แล้วปรับประยุกต์แก้ไขทบทวนสิ่งที่เคยผิดพลาดล้มแล้วต้องรีบลุกอย่าปล่อยทิ้งตัวเองให้รั้งท้ายคนอื่น  เหนื่อยก็พักกินของอร่อยเที่ยวเล่นให้หนำใจ รักตัวเองเข้าใจความเป็นตัวตนของเราแล้วทำวันนี้ทุก ๆ วันและวันในอนาคตให้ดีที่สุด

            ก่อนจบบทความนี้ขอย้ำยืนยันว่าไม่มีใครรู้จักตัวเราดีเท่าตัวเราเองอีกแล้ว เส้นทางชีวิตในอนาคตนั้นเป็นของเราเอง และไม่มีใครจะช่วยเราให้เดินทางไปสู่ความสำเร็จในอนาคตได้ตลอดเวลา ทั้งหมดมีเพียงตัวเราที่จะค้นหาและสร้างมันขึ้นมาด้วยตัวเอง

อย่ารอช้า รีบลงมือทำหาตัวเองให้เจอ!!

พี่อ้อ อังสนา

ข้อมูลอ้างอิง

How Teenagers Find Themselves https://www.scientificamerican.com/article/how-teenagers-find-themselves/

The Path to Self-Discovery: How to Help a Teenager Find Themselves https://yourteenmag.com/teenager-school/teenager-middle-school/path-to-self-discovery

Self-esteem and teenagers https://parents.au.reachout.com/common-concerns/everyday-issues/self-esteem-and-teenagers