การใช้ชีวิตในโลกยุคดิจิทัลศตรวรรษที่ 21 ทักษะนั้นมีความจำเป็นอย่างมากสำหรับเด็ก ๆ ไม่ใช่เพียงแค่การศึกษาอีกต่อไป และไม่ใช่เพียงทักษะเดียวเสียด้วย ดังนั้นพวกเขาต้องค้นพบตัวเองโดยเร็ว หาความถนัดเพิ่มทักษะ เพื่อสร้างเป้าหมายอนาคตไปในทิศทางที่ชัดเจน ไม่ให้เสียเวลาในการสร้างความสามารถให้มีประสิทธิภาพ ง่ายต่อการพัฒนาให้ก้าวหน้าในการทำงานและประสบความสำเร็จ

          คุณพ่อคุณแม่ผู้ปกครองคงอยากให้เป็นอย่างนั้นทุกครอบครัว ดังนั้นเราจึงมีเทคนิคการสังเกตเพื่อเป็นนักสืบช่วยลูกค้นหาตัวตน งานนี้มีคุณพ่อคุณแม่ลุยช่วยเด็ก ๆ อีกแรง รับรองไปได้โลดค่ะ แต่ก่อนไปถึงเทคนิคการเป็นนักสืบนั้น เราต้องแน่ใจว่าเปิดใจมากพอ คุณพ่อคุณแม่ผู้ปกครองต้องยอมรับกติกาตั้งแต่แรกเสียก่อนว่า การค้นหาตัวตนของลูกหลานนั้น คุณมีเพียง 2 หน้าที่เท่านั้นคือ สังเกตและสนับสนุน!!

ขอให้ลืมไปเลยว่า คุณรู้จักลูกของคุณดีพอแล้ว รู้ว่าเขาต้องการอะไรชอบอะไร ควรเรียนอะไรและเหมาะกับงานแบบไหน ซึ่งนั่นเป็นเพียงความคิดของคุณเอง เป็นสิ่งที่คุณต้องการให้พวกเขาเป็น ไม่ใช่ตัวตนที่แท้จริงของพวกเขาแน่นอน รวมถึงไม่ควรพยายามโน้มน้าวหรือผลักดันให้ลูกชอบในสิ่งที่คุณชอบ หรือให้เด็ก ๆ เลือกตามแผนผังชีวิตที่คุณวาดหวังตั้งใจไว้ เพราะเท่ากับทั้งหมดของเทคนิคเหล่านี้จะไม่จำเป็น! แน่นอนคุณคงไม่ต้องการให้ลูกหลานหลงทางหาตัวตนที่แท้จริง่ไม่พบ หรือเสียเวลาของชีวิตไปมากมายกว่าจะพบตัวของเขาเอง

          เมื่อพร้อมยอมรับกติกาเปิดใจลงนามรับรองแล้ว เรามาเริ่มสวมบทบาทเป็นนักสืบกันเลย

1. สังเกตมองหาสิ่งที่ลูกชอบสิ่งที่ถนัด

          ไม่ใช่เรื่องยากที่จะมองหาสิ่งที่เด็ก ๆ ชอบ แต่ว่าหากเขาชอบหลายสิ่งหลายอย่างมากมาย และชอบในช่วงเวลาสั้น ๆ พร้อมที่จะไฮเปอร์เปลี่ยนความชอบเพียงแค่ผ่านไปวันเดียว คุณต้องใช้ระยะเวลาหนึ่งในการสังเกต คอยเฝ้าดูพวกเขาทำอะไรบ่อย ๆ เป็นประจำ ทำสิ่งนั้นได้ดีทำด้วยความสุข เช่น เล่นดนตรี เต้น เล่นกีฬา เล่นเกม หรือแม้แต่ทำครัว ฯลฯ  แล้วคุณจะพบว่ามีสิ่งโดดเด่นในหลายสิ่งที่พวกเขาชอบพวกเขาถนัดคล่องตัวทำได้ดีเป็นพิเศษ

          คอยสนับสนุนหาข้อมูลกิจกรรมที่เกี่ยวข้องในสิ่งที่ลูกชอบ ให้เด็ก ๆ เกิดความมั่นใจที่จะเรียนรู้เพิ่มทักษะเดินไปในเส้นทางนั้น ๆ   ไม่ต่อว่ากีดกันหรือแม้แต่ล้อเลียนสกัดดาวรุ่งดวงใหม่  เด็กบางคนอาจชอบแต่ยังไม่ถนัดที่จะทำให้ได้ดี  ขอให้ใจเย็นสังเกตดูความอุตสาหะทุ่มเทของพวกเขา แต่เมื่อมีความชอบก็จะเกิดความใส่ใจมุ่งมั่นเรียนรู้ฝึกฝนให้เกิดเป็นความถนัด ซึ่งอาจจะกลายเป็นทักษะที่ดีสำหรับตัวพวกเขาในอนาคต

2. ให้พวกเขาได้ลอง เปิดโอกาสเพื่อสร้างประสบการณ์

          โอกาสเป็นสิ่งสำคัญของมนุษย์ทุกคน ลองให้โอกาสลูกได้ทำตามสิ่งที่เขาอยากทำ ให้เขาเรียนรู้ค้นหาตัวเอง ไม่ว่าพวกเขาจะลองผิดหรือลองถูก ให้เขาได้ทดลองทำมันด้วยตัวเอง  ทั้งหมดพวกเขาจะได้เรียนรู้สร้างเสริมประสบการณ์ทีชัดเจนของเขาเอง คุณต้องสวมบทบาทติดตามเฝ้าดู ฟังคำถามของพวกเขาอย่างตั้งใจ เพื่อจะได้รู้ว่าลูกคิดอย่างไรลูกอยากทำอะไร โดยพ่อแม่ทำหน้าที่เป็นเพียงโค้ชผู้แนะนำเป็นผู้ร่วมวิเคราะห์กับพวกเขา  เด็กที่เคยชินกับการมีพ่อแม่ผู้ปกครองทำสิ่งต่าง ๆ ให้ วางแผนออกแบบชีวิตให้ มักไม่ค่อยรู้จักตัวเอง ยากที่จะหาตัวตนเจอ หลายคนไม่รู้ด้วยซ้ำว่าตัวเองสนใจอะไรจริงจัง เพราะพ่อแม่จัดสรรหาเตรียมทุกอย่างไว้ให้หมดแล้ว

3. สืบหาจุดอ่อน จุดแข็ง ด้านเด่น และด้านด้อย

          การที่คุณพ่อคุณแม่ผู้ปกครองมองเห็นด้านต่าง ๆ ของลูก และเป็นผู้บอกเล่าแนะนำพวกเขาด้วยตัวเอง จะช่วยทำให้เด็กมีความมั่นใจมากกว่าให้เขาไปรับรู้ด้วยตัวเอง ซึ่งนั่นอาจทำให้เขาเสียเวลาในชีวิตมากขึ้น  หรือถ้าเด็กไปรับรู้จากผู้อื่น อาจทำให้เกิดความอาย จนกลายเป็นคนขาดความมั่นใจ เผลอ ๆ อาจสูญเสียความเป็นตัวตนไปเลย ดังนั้นเมื่อคุณพ่อคุณแม่พบจุดอ่อนจุดแข็งจุดดีจุดด้อยของลูกแล้ว คอยสนับสนุนให้เขาพัฒนาจุดเด่นเหล่านั้นให้แข็งแรงไปในทิศทางที่ถูกต้อง หรือให้คำแนะนำปรับปรุงจุดอ่อนจุดด้อยนั้น คอยแนะนำให้เขารู้วิธีรับมือกับสถานการณ์ต่าง ๆ หาทางแก้ไขได้อย่างทันท่วงที เด็กหลายคนเหมือนจะสมบูรณ์แบบ เก่งสารพัด ไม่ว่าในวิชาเรียนหรือทักษะความชำนาญ แต่พอไปใช้ชีวิตของตัวเองในโลกภายนอกก็เอาตัวไม่รอด เพราะไม่รู้จักตัวตนครบทุกด้าน ไม่เคยเรียนรู้จุดอ่อนจุดแข็งทั้งภายในและภายนอกของตัวเอง

4. ปล่อยอิสระให้พวกเขาได้ใช้ความคิดของตัวเอง

          ในการเป็นนักสืบนั้น คุณพ่อคุณแม่ต้องให้อิสระแก่ลูกในความคิดในการตัดสินใจ ไม่ควรเป็นผู้บงการชีวิตของพวกเขา ไม่ชี้นำให้พวกเขาไปในทิศทางที่คุณอยากสร้างให้เขาเป็น ให้เด็ก ๆ เป็นตัวแทนสานฝันของคุณเองที่ไม่อาจทำได้ในวัยเด็ก หรือแม้แต่ฝากความหวังฝากชีวิตไว้กับอนาคตของพวกเขา โดยไม่ได้คำนึงว่าลูกจะชอบหรือถนัดในด้านนั้นหรือไม่ ให้พวกเขาได้ใช้ความคิดอย่างอิสระ เป็นตัวตนอย่างที่เขาอยากจะเป็น ไม่อยู่ในเงาหรือกรอบของพ่อแม่ ให้พวกเขาได้ถักทอสานความฝัน และทำมันด้วยความมั่นใจของตัวเอง แค่คุณแน่ใจว่าพวกเขามีพื้นฐานแข็งแรงมากพอที่จะตัดสินใจเลือกสิ่งต่าง ๆ ได้ด้วยตัวเอง คุณรับบทผู้สังเกตและสนับสนุนข้อมูลต่าง ๆ อยู่ห่าง ๆ  ใช้เพียงแค่การแนะนำและเตือนสติให้รอบคอบในความคิดในการตัดสินใจเท่านั้น

5. ยอมรับการตัดสินใจ เมื่อพวกเขาเลือก ปล่อยให้เขาไปให้สุดฝัน

          เมื่อเด็กค้นหาและค้นพบว่าตัวเองชอบอะไรถนัดอะไรแล้ว  ไม่ว่าสิ่งนั้นจะตรงใจของพ่อแม่ผู้ปกครองหรือไม่ก็ตาม คุณต้องเข้าใจยอมรับตามกติกา คอยพูดคุยติดตามการพัฒนาในสิ่งนั้น ๆ ช่วยหาข้อมูลในสิ่งที่เกี่ยวข้องมาพูดคุย วิเคราะห์ความเหมาะสมร่วมกัน แล้วปล่อยให้เขาเต็มที่ไปให้สุดฝันของเขา ถือว่ามันทำให้คุณได้ใช้เวลาที่มีค่าร่วมกันและได้ร่วมกันวางผังชีวิตอนาคตให้ไปในเส้นทางอย่างไม่เสียเวลา คราวนี้คุณจะได้มั่นใจว่า พวกเขาจะได้เรียนต่อในสิ่งที่ตัวเองชอบ เส้นทางที่พวกเขาอยากเป็น อยากใช้ชีวิตแบบนั้นในอนาคตมากกว่าที่พวกเขาจะเสียเวลาไปหาตัวตนเอง เสียเวลาในการเรียน เปลี่ยนวิชาย้ายคณะเมื่อรู้ว่าไม่ใช่ตัวเอง หรือแม้แต่เปลี่ยนที่ทำงานตลอดเวลา

          แต่ถึงอย่างไรก็ตาม มีเด็กอีกไม่น้อยที่อาจจะเหมือนมองเห็นเป้าหมายแล้ว พอถึงเวลานั้นเข้าจริง หรือในระหว่างทาง อาจมีตัวแปรมีเหตุการณ์หรือมีการเปลี่ยนแปลงในโลกใหม่ ๆ พวกเขาอาจพบว่าเขามีอีกตัวตนหนึ่งที่ชัดเจนกว่า ซึ่งไม่ถือว่าเป็นการเสียเวลา ไม่ควรผิดหวังหรือเสียใจ แต่คุณจะต้องดีใจที่พวกเขารู้จักปรับเปลี่ยนตัวเองให้เหมาะสมกับทุกสถานการณ์ ไม่ได้เคว้งคว้าง แต่สามารถยืดหยุ่นปรับตัวได้โดยไม่หลงทิศทาง

          การรู้จักเข้าใจค้นพบตัวเองถือเป็นทักษะสำคัญที่พวกเขาต้องเรียนรู้ฝึกฝนใช้เวลาบ่มเพาะ ผ่านประสบการณ์การลองผิดลองถูกกว่าจะประสบความสำเร็จ แต่คุณก็มั่นใจกับความพร้อมพื้นฐานที่แข็งแรงของพวกเขา ซึ่งนอกจากคุณจะภูมิใจในตัวเด็ก ๆ แล้ว คุณก็ต้องภูมิใจกับการเป็นนักสืบที่ช่วยสืบค้นสังเกตร่วมวิเคราะห์และสนับสนุนให้พวกเขารู้จักตัวเอง จุดเด่น จุดด้อยเมื่อไปถึงจุดนั้น

อังสนา ทรัพย์สิน

ข้อมูลอ้างอิง บทสัมภาษณ์/แบบสอบถาม พ่อแม่ ผู้ปกครอง คุณครู และเด็ก ๆ จาก http://www.youthradioandmedia.org, http://www.oecd.org, https://www.familylives.org.uk, https://www.amarinbabyandkids.com, https://pantip.com/forum/family