สัมผัสนอก เป็นสัมผัสบังคับ หรือสัมผัสสระ อยู่ระหว่างวรรค ระหว่างบาท และระหว่างบท
ตัวอย่าง
แล้วสอนว่าอย่าไว้ใจมนุษย์ มันแสนสุดลึกล้ำเหลือกำหนด
ถึงเถาวัลย์พันเกี่ยวที่เลี่ยวลด ก็ไม่คดเหมือนหนึ่งในน้ำใจคน
มนุษย์นี้ที่รักอยู่สองสถาน บิดามารดารักมักเป็นผล
ที่พึ่งหนึ่งพึ่งได้แต่กายตน เกิดเป็นคนคิดเห็นจึงเจรจา
(พระอภัยมณี : สุนทรภู่)
สัมผัสใน เป็นสัมผัสในวรรค ไม่ใช่สัมผัสบังคับ แต่ถ้ามีแล้วจะทำให้บทประพันธ์นั้นไพเราะขึ้น สัมผัสในมีทั้ง
- สัมผัสสระ คือคำที่มีเสียงสระ และมาตราตัวสะกดเดียวกัน) เช่น
แม้นใครรักรักมั่งชังชังตอบ ให้รอบคอบคิดอ่านนะหลานหนา
รู้สิ่งไรไม่สู้รู้วิชา รู้รักษาตัวรอดเป็นยอดดี
(พระอภัยมณี : สุนทรภู่)
สัมผัสสระในวรรค คือ รัก-รัก, ชัง-ชัง, รอบ-คอบ, อ่าน-หลาน, ไร-ไม่, สู้-รู้, รอด-ยอด
- สัมผัสพยัญชนะ คือคำที่มีเสียงพยัญชนะต้นเดียวกัน เช่น
จงติดตามไปเอาไม้เท้าเถิด จะประเสริฐสมรักเป็นศักดิ์ศรี
พอเสร็จคำสำแดงแจ้งคดี รูปโยคีหายวับไปกับตา
(พระอภัยมณี : สุนทรภู่)
สัมผัสพยัญชนะในวรรค คือ ติด-ตาม, เท้า-เถิด, เสริฐ-สำ, แดง-ดี