เห่อคนโต โอ๋คนน้อง คือสิ่งที่ลูกคนกลางต้องแบก  

ลูกคนกลางหลายคนคงจะเคยเจอปัญหาพี่กับน้องได้อะไร เราไม่เคยได้ ทำผิดก็ต้องรับแทน ทำดีก็ไม่มีใครชม ขนมของขวัญไม่เคยได้ ต้องทำตัวให้มีปัญหาน้อยที่สุด และต้องทำให้ชัวร์ว่าพี่กับน้องแฮปปี้ดีในฐานะผู้ไกล่เกลี่ยมือหนึ่ง ซึ่งถ้าเราเป็นลูกคนกลางหรือมีพี่น้องที่เป็นลูกคนกลางก็คงจะอดคิดไม่ได้ว่า “Middle Child Syndrome” นั้นมีอยู่จริงไหม

‘Middle Child Syndrome’ หรือปรากฏการณ์ลูกคนกลาง มีความเชื่อกันว่าลูกคนกลางมักจะมีความรู้สึกว่าตัวเองแปลกแยก ถูกละเลย ไม่ได้รับความรัก การดูแลเอาใจใส่เท่าที่ควรจากพ่อแม่ ทำให้รู้สึกไม่ค่อยสนิทกับคนในครอบครัว ซึ่งมีสาเหตุมาจากลำดับการเกิด (Order of Birth)  โดยปรากฏการณ์ลูกคนกลางที่ว่านี้มาจาก ทฤษฎีจิตวิทยารายบุคคลของแอดเลอร์ (Adler’s Individual Psychology) โดยอัลเฟรด แอดเลอร์ (Alfred Adler) เขาเป็นนักจิตวิทยาเชื้อสายยิวที่ทำการหาคำตอบว่า ลำดับการเกิดของคนเรามีผลต่อบุคลิกภาพหรือไม่ ? การศึกษาบุคลิกภาพของบุคคลนั้น ไม่ใช่การศึกษาถึงพฤติกรรมหรือบุคลิกภาพเพียงด้านใดด้านหนึ่งเท่านั้น แต่จะต้องศึกษาพฤติกรรมทั้งหมดที่บุคคลนั้นแสดงออกมา แอดเลอร์จึงได้ข้อสรุปถึงปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อบุคลิกของบุคคลไว้ 3 ประการ ซึ่งมีลำดับการเกิดของเด็กในครอบครัวเป็นหนึ่งในปัจจัยอีกด้วย 

เขาบอกว่าลูกคนกลางส่วนใหญ่มีบุคลิกที่มีความทะเยอทะยานสูง ไม่กลัวต่ออุปสรรค เป็นคนมีความอดทนสูง แต่มักรู้สึกว่าตัวเองถูกมองข้ามอยู่ตลอดจากคนในครอบครัว มีแนวโน้มที่จะเป็นคนดื้อรั้นและในส่วนลึกจะมีความรู้สึกอิจฉาพี่น้องของตัวเองจึงพยายามจะเอาชนะหรือแสดงความสามารถที่เหนือกว่าพี่และน้องออกมา ซึ่งบางครั้งก็ออกแนวก้าวร้าว ไม่เข้าท่าไปบ้าง ทั้งนี้เนื่องจากลูกคนกลางมักคิดว่าพ่อแม่หรือปู่ ย่า ตา ยายจะรักพี่คนโตและน้องคนสุดท้องมากกว่าตัวเอง ทำให้รู้สึกไม่มีตัวตน กลายเป็นปมปัญหาทางใจให้ลูกคนกลางรู้สึกว่าตัวเองเป็น ’แกะดำ’ ของครอบครัวที่จะ ‘มีหรือไม่มีเราอยู่’ ก็คงไม่เป็นไรจากลำดับที่เขาเกิดมาซึ่งส่งผลต่อภาวะทางใจที่หนักมาก ๆ  

เด็กมีปัญหา ลูกคนกลาง = Wednesday's child ? 

ดังนั้นในภาษาอังกฤษเขาจึงมีคำที่ใช้เรียกลูกคนกลางว่า Wednesday's child หมายถึง เด็กมีปัญหา และกำหนดให้วันที่ 12 สิงหาคมของทุกปีเป็นวัน National Middle Child Day วันลูกคนกลางแห่งชาติอเมริกามาตั้งแต่ปี 1986 โดย Elizabeth Walker เพื่อย้ำเตือนว่าเด็กทุกคนนั้นมีค่า มีความสำคัญเท่ากันหมด แต่ที่ใช้คำว่า Wednesday ที่แปลว่าวันพุธก็น่าจะมาจากความที่วันพุธเป็นวันกลางสัปดาห์ เป็นวันที่มีสีสันน้อยที่สุดในความรู้สึกของคนทั่วไป ต่างจากวันหยุดเสาร์-อาทิตย์ วันจันทร์กับวันศุกร์ หรืออาจเป็นเพราะว่าวันพุธ มันอยู่ตรงกลางพอดีระหว่างจันทร์และศุกร์ก็ได้ หรืออีกเบาะแสหนึ่งที่ว่า Wednesday's child คำนี้มาจากกลอนกล่อมเด็ก (Nursery rhyme) ที่ว่า "Wednesday's child is full of woe" แปลว่าลูกคนกลางคือ เด็กที่เต็มไปด้วยปัญหาสารพัด ซึ่งถูกแต่งขึ้นมาจากความรู้เรื่อง Middle Child Syndrome อีกที 

แต่ Wednesday's child ก็อาจจะหมายถึงใครก็ได้ที่รู้สึกว่าตัวเองเป็นลูกคนกลาง แม้จะไม่ได้เป็นลูกคนกลางจริง ๆ ก็ตาม อย่างเช่น Wednesday Addams ลูกสาวคนโตจากการ์ตูนดังเรื่อง The Addams Family ที่แม้ในการ์ตูนเว้นส์เดย์จะเป็นลูกคนโต แต่ที่เธอได้ชื่อว่าเว้นส์เดย์มาทั้งที่ไม่ได้เป็นลูกคนกลางนั้นเป็นเพราะว่า ชาร์ลส์ อาดัมส์ (Charles Addams) นักเขียนการ์ตูนเรื่องนี้อยากให้คาแรคเตอร์เว้นส์เดย์เหมือนกับลูกคนกลางทุกอย่าง ดังนั้นเราจะเห็นได้เลยว่าทำไมเว้นส์เดย์ในเรื่อง The Addams Family ถึงเป็นเด็กสาวที่แตกต่างจากเด็กคนอื่น ๆ นั่นเอง

เพราะฉันแตกต่าง ฉันจึงแข็งแกร่ง

เราอยากให้รู้ไว้ว่าลูกคนกลางนั้นก็ไม่ได้แย่เสมอไป ทุกอย่างที่หล่อหลอมมาตั้งแต่เกิด ไม่ว่าจะเป็นความรู้สึกถูกมองข้าม ความรู้สึกเป็นแกะดำ รู้สึกไม่มีใครรัก และไม่มีใครมาคอยสปอย ทำให้ลูกคนกลางมักเป็นมนุษย์ที่ทำทุกอย่างด้วยตัวเอง เป็นการเป็นงาน มีความเป็นผู้ใหญ่สูง เพราะลูกคนกลางต้องรับผิดชอบเหมือนพี่คนโตให้ได้เพื่อที่จะดูแลน้องคนเล็ก และจะงอแงก็ไม่ได้เพราะตัวเองเป็นคนกลางไม่ใช่น้องเล็ก นั่นจึงทำให้ลูกคนกลางมีจิตใจที่เข้มแข็งจากประสบการณ์ที่ต้องอยู่แบบคนตรงกลาง กลายเป็นคนที่เรียบง่าย ยืนหยัดได้ด้วยตัวเอง ทำให้บางครั้งเมื่อมนุษย์ลูกคนกลางจะเรียกร้องความสนใจให้คนในบ้านมองเห็น เขาจึงต้องพยายามทำตัวให้แตกต่างจากพี่กับน้อง 

เหมือนอย่างที่นางแบบระดับโลกอย่าง Bella Hadid ที่ได้ออกมายอมรับว่าเธอเคยรู้สึกแปลกแยกจากคนในครอบครัว เนื่องจากเป็นลูกคนกลางกับนิตยสาร Vogue เธอบอกว่า “Any middle children know how it feels to be a middle child. Everybody hates me, no one likes me, I'm the black sheep.” เหมือนลูกคนกลางทุกคนที่ก็รู้สึกไม่ต่างกัน ว่าไม่มีใครรักเขา เขาแตกต่างจากพี่และน้อง มองไปทางไหนก็รู้สึกว่าพี่กับน้องสนิทกันมากขึ้นเรื่อย ๆ โดยไม่มีเขาก็ได้ ทำให้บ่อยครั้งหากลูกคนกลางถ้าไม่ทำตัวเด่นไปเลย ก็จะอยู่เงียบ ๆ หรือเลือกที่จะแยกตัวออกจากพี่น้อง เพื่อที่จะได้อยู่กับตัวเองอย่างสงบสุข จึงไม่แปลกที่ลูกคนกลางจะค่อนข้างมีความเป็นตัวของตัวเองสูงเพราะเขาใช้ชีวิตเหมือนอยู่คนเดียวมาตลอด และอีกมากมายที่ทำให้ลูกคนกลางพิเศษกว่าคนอื่น ดังนี้

1. ลูกคนกลาง นักไกล่เกลี่ยมือหนึ่ง

ลูกคนกลางต้องรับบทบาทถึงสองบทบาทในเวลาเดียวกัน คือตำแหน่งน้องของพี่คนโตและตำแหน่งพี่ของน้องคนเล็ก เวลาพี่กับน้องทะเลาะกัน ลูกคนกลางต้องกลายเป็นคนที่คอยไกล่เกลี่ยระหว่างพี่กับน้องโดยอัตโนมัติ และก็ทำได้ดีเสียด้วย จึงไม่แปลกใจเลยที่ลูกคนกลางหลายคนจะเก่งเรื่องการแก้ปัญหาทะเลาะกันในกลุ่ม ชอบเป็นกาวเชื่อมใจคนอื่นได้ดี เหมาะกับอาชีพที่จะต้องแก้ไขปัญหา 

2. ลูกคนกลางมักได้ดี ได้ทำในสิ่งที่รัก

ลูกคนกลางมักจะเป็นเด็กที่แลดูเป็นผู้ใหญ่มากกว่าพี่คนโตและจะไม่ค่อยงอแงเท่าน้องคนเล็ก เนื่องจากเขาอยู่ตรงกลาง ความเป็นลูกคนกลางที่พ่อแม่จะไม่ค่อยมายุ่งวุ่นวายด้วยมากและไม่ค่อยมีบทบาทเด่นในบ้าน เพราะพ่อแม่ก็จะมอบบทเด่นให้กับพี่คนโต เขาจึงไม่ต้องแบกรับความหวังของพ่อแม่มากเหมือนพี่คนโต หรือถูกสปอยมากเหมือนน้องคนเล็ก นั่นจึงทำให้ลูกคนกลางเป็นคนที่มีอิสระทางความคิด ได้ทำในสิ่งที่ตัวเองอยากทำตามความสนใจของตัวเอง ทำให้เขาเรียนและทำงานได้ดี

3. ลูกคนกลางมีความเป็นตัวของตัวเองสูง  

เรามีแก๊งลูกคนกลางที่ประสบความสำเร็จอย่างโดดเด่นมาก และมีความเป็นตัวของตัวเองสูงมาก เช่น Anne Hathaway, Jennifer Lopez, Tom Hiddleston และ Chris Hemsworth ซึ่งทุกคนมีเส้นทางชีวิตที่แตกต่างและมีสไตล์ที่ไม่เหมือนพี่น้องของพวกเขาเลย ความแตกต่างทำให้มีความเป็นตัวของตัวเองสูง สิ่งนี้ทำให้ลูกคนกลางไม่ค่อยกังวลเมื่อต้องอยู่คนเดียว เพราะมีความมั่นใจในตัวเองสูง มองเห็นคุณค่าในตัวเอง ไม่ค่อยชอบเดินตามใครนอกจากหัวใจตัวเอง 

4. ลูกคนกลางเข้ากับคนได้ง่าย 

บุคลิกเด่นของลูกคนกลางคือพวกเขามักทำให้คนที่อยู่ด้วยมีความสุข โนดราม่า เขาไม่ก่อเรื่องหรือกวนน้ำให้ขุ่น ชอบใช้ชีวิตแบบเรียบง่าย ไม่ชอบมีปัญหากับใครและไม่ชอบสร้างปัญหา เป็นเหมือนทะเลไร้คลื่นที่สงบนิ่ง ใครที่ได้รู้จักจะบอกได้เลยว่าอยู่กับลูกคนกลางแล้วสบายใจ มีความเป็นมิตรกับคนรอบข้าง เป็นนักฟังที่ดีและมีความตั้งใจที่จะทำให้คนอื่นแฮปปี้หน่อย ๆ เท่าที่ทำได้ในโอกาสสำคัญ ลูกคนกลางทำให้คนอื่นยิ้มได้จึงมีแนวโน้มที่จะเป็นที่รักของคนอื่นสูง   

บทความที่เกี่ยวข้อง

• เมื่อพ่อแม่จะหย่ากัน คนเป็นลูกควรทำยังไง

• โดนเปรียบเทียบหน้าตากับพี่น้องเป็นประจำ ทำยังไงดี ?

• พ่อแม่รักลูกไม่เท่ากัน เมื่อฉันรู้สึกว่าตัวเองไม่ใช่ "คนโปรด" ของพ่อแม่

• พ่อแม่ชอบด่า ไม่ค่อยให้กำลังใจ...จะทำยังไงดีเมื่อครอบครัวบั่นทอนจิตใจเรา

• ‘พ่อแม่ไม่ชอบแฟน’ จะทำยังไงดี เมื่อรักแท้ต้องมาแพ้พ่อแม่ไม่ปลื้ม

• โดนพ่อแม่บังคับให้เรียนสิ่งที่ไม่ชอบ

• Teen’s Guide ทุกปัญหาของวัยรุ่นมีทางออกเสมอ

• วิธีลดความกดดันในตัวเอง เมื่อคนรอบข้างคาดหวังมากเกินไป

• “อย่าเด่น จะเป็นภัย” วลีที่ทำให้คนเรียนเก่งโดนหมั่นไส้ คนดีถูกแซะ

• ฮีลตัวเองยังไงดีในวันที่เหนื่อยและท้อจนหมดพลัง

แหล่งข้อมูล

- The Relationship of Birth Order and Gender with Academic Standing and Substance Use Among Youth in Latin America 

- Birth Order and Personality: The Science Behind Middle Child Syndrome 

- Bella Hadid Breaks Down 15 Looks From 2015 to Now | Life in Looks | Vogue