โลกศตวรรษที่ 21 ปรับเปลี่ยนไปเร็วมาก ยิ่งการเข้ามาของโควิด-19 ทำให้เราเห็นชัดเจนว่า ชีวิตที่มีแต่เพียงความรู้ความชำนาญในด้านเดียวนั้นไม่พอ แต่ต้องมีความสามารถ ทักษะที่จำเป็น มีความเชี่ยวชาญในหลายด้านและพร้อมที่จะปรับตัวเปลี่ยนแปลงได้อยู่ตลอดเวลา เหมือนจะเข้าทางนิสัยของเด็ก Gen Z แต่พวกเราก็ต้องให้คำแนะนำปูพื้นฐานด้านทักษะให้แข็งแกร่ง เพื่อเติบโตพัฒนาไปในทิศทางที่ถูกต้อง
เรารวบรวมทักษะด้านต่าง ๆ มาไว้เป็นคู่มือให้คุณพ่อคุณแม่ผู้ปกครองให้คำแนะนำช่วยดูแลเด็ก ๆ ได้ง่ายยิ่งขึ้น พร้อมแล้วมาดูกันค่ะว่าทักษะอะไรเป็นสิ่งสำคัญและจำเป็นกับศตวรรษนี้และในอนาคต
พวกเด็ก ๆ ยุคนี้สนใจในตัวเองอย่างมาก ดังนั้นเราต้องเพิ่มทักษะในการดูแลและเข้าใจตัวเองให้มากขึ้น ไม่ว่าจะใช้ชีวิตอยู่ในโลกความเป็นจริงหรือโลกออนไลน์ การได้ค้นพบตัวเองโดยเร็วนั้นยิ่งมีข้อได้เปรียบมีจุดแข็งของตัวเพิ่มมากขึ้น พวกเขาจะรู้ความต้องการของตนเองว่าอยากจะเรียนอะไรต่อหรืออยากมีอาชีพอะไรในอนาคต รวมทั้งการรู้จักควบคุมอารมณ์ของตัวเองการมีสติ การแสดงออกกับบุคคลตามความเหมาะสม รู้จักกาละเทศะ ไม่ใช้แต่อารมณ์ ไม่เป็นศูนย์กลางของจักรวาล และแน่นอนว่า ความไฮเปอร์สุด ๆ ของพวกเขา ทั้งสติและสมาธินั้นสามารถนำไปใช้ให้ลดสปีดความเร็ว ให้มาสู่โหมดปกติได้อย่างง่ายดาย
การบริหารจัดการเวลาถือว่าเป็นทักษะสำคัญมาก ๆ ช่วยแนะนำให้เขาฝึกใช้เวลาให้เป็น จัดการเวลาในการทำสิ่งต่าง ๆ ให้คุ้มค่าเหมาะสมในแต่ละวินาที ให้รู้จักการเรียงลำดับความสำคัญก่อนหลังในภารกิจต่าง ๆ ยิ่งพวกเขาเข้าใจว่าตัวเองสามารถทำงานที่หลากหลายในเวลาเดียวกันได้ แต่ก็ต้องให้มั่นใจว่างานทุกชิ้นนั้นมีคุณภาพที่ดี ไม่ใช่แค่ทำให้มันผ่าน ๆ ไป ฝึกให้เรียนรู้การรับผิดชอบ ซึ่งเป็นทักษะที่จำเป็นอย่างยิ่งเมื่อเขาเติบโตเรียนในลำดับที่สูงขึ้น และรวมไปถึงเป็นทักษะที่ใช้ในการประกอบอาชีพในอนาคต อย่าลืมฝึกให้ลูกรู้จักการอดทนรอคอย จะช่วยให้พวกเขามีเหตุมีผล รู้จักรักษาคำพูดตรงต่อเวลา ทักษะนี้จะช่วยให้เด็ก ๆ สามารถทำงานได้สำเร็จลุล่วงตามเป้าหมายที่กำหนดและประสบความสำเร็จ
การเรียนรู้ภาษาต่างชาติมากกว่าหนึ่งนั้น ถือเป็นหนึ่งองค์ความรู้ที่สำคัญช่วยให้มีจุดแข็งในตัวเด็ก แต่ในความเป็นจริงแล้วพวกเขายังต้องเพิ่มทักษะเรียนรู้พัฒนาในการสื่อสารกับผู้อื่น การสื่อสารทั้งภาษาความคิด ภาษากาย และภาษาพูด ซึ่งจำเป็นอย่างมากต่อการเรียนรู้การใช้ชีวิตในมหาวิทยาลัย และในโลกของคนทำงาน การมีทักษะการสื่อสารที่ดีตั้งแต่แรกจะช่วยให้พวกเขาเข้าใจบริบทของสิ่งต่าง ๆ ได้อย่างถูกต้อง การรับฟังที่ดี ความคิดที่ไปในทิศทางเดียวกัน การสื่อสารที่เข้าถึงผู้อื่นอย่างตรงไปตรงมา ชัดเจนไม่คลุมเครือ เพื่อให้คนอื่นเข้าใจในสิ่งที่เราต้องการได้อย่างถูกต้องนั้นถือเป็นความสำเร็จที่มีประสิทธิภาพในโลกยุคใหม่นี้ที่ต้องการความรวดเร็วไม่เสียเวลา เพราะการสื่อสารนั้นถือเป็นหัวใจสำคัญอย่างยิ่งในทุก ๆ กิจกรรม
ฝึกให้พวกเขาเป็นคนช่างสังเกตและตั้งคำถาม โดยทักษะนี้จะช่วยเพิ่มโอกาสให้เห็นในสิ่งที่คนอื่นยังไม่รู้หรือมองข้ามไป และพวกเขาอาจสามารถมองเห็นหนทางอื่น ๆ ที่แตกต่างออกไปได้อย่างง่ายดาย เพราะทุกวันนี้โลกยุคดิจิทัลมีข้อมูลให้พบอยู่มากมายหลายสื่อ แนะนำให้เขาเรียนรู้วิธีแยกแยะข้อมูลที่เป็นประโยชน์และไม่มีประโยชน์ แนะนำให้พวกเขารู้วิธีตรวจสอบหาแหล่งที่มาของข้อมูล ก่อนตัดสินใจเชื่อแล้วจึงนำข้อมูลเหล่านั้นไปใช้ ทักษะเหล่านี้จะช่วยให้ลูกใช้ชีวิตอยู่ในโลกยุคใหม่ได้อย่างมีประสิทธิภาพ และเติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่มีทักษะการคิดวิเคราะห์มีเหตุมีผลด้วยวิจารณญาณที่ดี
แนะนำบอกเล่าถึงประสบการณ์ชีวิตของคุณ ปัญหาที่เคยเกิดไปแล้ว ให้พวกเขานำมาฝึกคิดวิเคราะห์เพื่อแก้ไขปัญหา ปัญหายิ่งซับซ้อนหลายหลากยิ่งเพิ่มทักษะการแก้ปัญหาที่ดีให้กับเด็กได้มากขึ้น การฝึกเขาตั้งแต่ตอนนี้จะทำให้เขากล้าพร้อมที่จะรับมือกับปัญหา ไม่หนีปัญหา ให้คิดว่าเป็นแค่โจทย์ชีวิตที่ยาก ๆ แค่แก้ไขหาคำตอบ ทั้งยังเป็นแรงจูงใจที่จะเรียนรู้สิ่งใหม่ ๆ ที่ยากขึ้น ก่อให้เกิดความคิดสร้างสรรค์ เด็กที่มีความคิดริเริ่มสร้างสรรค์มักประสบความสำเร็จได้ไม่ยาก แล้วคุณจะประหลาดใจเด็กมัธยมต้นอย่างพวกเขามีพลังจินตนาการความคิดสร้างสรรค์แก้ไขปัญหาที่แตกต่างแปลกไม่เหมือนใคร
ฝึกให้เด็กรู้จักการเข้าสังคม การวางตัวกับเพื่อน การทำงานร่วมกับผู้อื่น รู้จักการทำงานเป็นทีม เข้าใจคำว่า “ทีมเวิร์ค” ฝึกความเข้าใจจิตใจผู้อื่น เรียนรู้การช่วยเหลือแบ่งปัน ช่วยให้พวกเขารู้กาลเทศะ ฝึกให้เป็นคนตรงต่อเวลา มีเหตุผล รักษาคำพูด เด็ก GenZ ขอบการเป็นผู้นำ แนะนำการผู้นำที่ดี จำเป็นต้องมีทักษะหลายด้านเพื่อให้การทำงานเกิดประสิทธิภาพ ทำให้ทีมเห็นภาพไปในทิศทางเดียวกัน พร้อมรับฟังข้อเสนอแนะ รู้จักนำความคิดเห็นคำแนะนำแล้วมาวิเคราะห์ ไปสู่การปฏิบัติจริงเพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุดกับทุก ๆ คน ซึ่งจะทำให้ผู้นำมีความน่าเชื่อถือและนำทีมไปสู่เป้าหมายได้สำเร็จ
จากเหตุการณ์ของโควิด-19 ทำให้มนุษย์ทุกคนได้เรียนรู้ว่า มีอีกหลายสิ่งในโลกใบนี้ที่อยู่เหนือการควบคุมของมนุษย์ ทุกสิ่งที่เคยมั่นคงอาจเปลี่ยนไปในชั่วเสี้ยววินาทีจนไม่เหลืออะไร ดังนั้นความสามารถในการปรับตัวอย่างรวดเร็วให้อยู่รอดนั้นถือเป็นทักษะที่ควรฝึกฝนไว้ การผ่านช่วงเวลาวิกฤติของชีวิต แนะนำให้พวกเขาฝึกการยอมรับความจริง ความเปลี่ยนแปลงที่เกิดจากสิ่งรอบตัวภายนอก หากเมื่อใดต้องเผชิญกับปัญหาไม่ว่าใหญ่หรือเล็กก็ตาม ทักษะความคิดยืดหยุ่นกับการปรับตัวจะช่วยให้พวกเขามองเห็นโอกาสความเป็นไปได้อื่น ๆ เห็นหนทางของการแก้ไขวิธีหาทางออก รวมถึงพวกเขายังพร้อมกับการกล้าเผชิญและเริ่มต้นสิ่งใหม่ ๆ ที่ดีอยู่ตลอดเวลา
การให้ลูกรู้จักว่าอะไรคือ “หิริ โอตตัปปะ” แม้ฟังออกเป็นบาลี้บาลี เด็ก ๆ อาจจะส่ายหัว แต่ก็ต้องบอกพวกเขาว่ามันจำเป็นมากกับยุคนี้ เพราะเป็นธรรมะที่ช่วยค้ำจุนโลก ตรงจุดความเป็นฮีโร่ในใจเขาเลย ดังนั้นฝึกให้พวกเขามีความละอายเกรงกลัวต่อบาป ไม่เบียดเบียนเอาเปรียบทำร้ายใคร ใช้เป็นคาถาป้องกันตัวในโลกยุคใหม่เป็นอย่างดี แล้วพวกเขาจะตัดสินใจได้เองว่า สิ่งไหนควรทำไม่ควรทำ พื้นฐานที่อยู่บนคุณธรรมจริยธรรมแล้วจะช่วยให้พวกเขาแยกแยะความดีความชั่ว หนักแน่นกับสิ่งล่อลวง มีจิตใจที่แข็งแกร่งพร้อมรับมือกับภัยคุกคามไม่ว่าในโลกออนไลน์หรือโลกความเป็นจริง ความเห็นอกเห็นใจ และเข้าใจความรู้สึกผู้อื่นยังช่วยให้พวกเขาไม่เผลอบูลลี่ใครโดยไม่รู้ตัว
สุดท้ายหากคุณพร้อมลองเรียนรู้สิ่งใหม่ ๆ ฝึกฝนทักษะให้ตัวเองไปพร้อมกับเด็ก ๆ พวกเขาจะได้เรียนรู้และพัฒนาไปง่ายยิ่งขึ้น ความรู้นวัตกรรมสิ่งใหม่ ๆ เกิดขึ้นโลกปรับเปลี่ยนเคลื่อนตัวไปอย่างรวดเร็ว การฝึกฝนพัฒนาตนเองไม่มีวันจบไปง่าย ๆ โลกของการเรียนรู้เพิ่มเติมทักษะความสามารถนั้น ไม่เคยมีวันสิ้นสุดไปชั่วชีวิตของคนที่ไม่เคยย่อท้อยอมแพ้และก้าวไปข้างหน้าอยู่ตลอดเวลา
อังสนา ทรัพย์สิน
ข้อมูลอ้างอิง บทสัมภาษณ์/แบบสอบถาม พ่อแม่ ผู้ปกครอง คุณครู และเด็ก ๆ จาก https://med.mahidol.ac.th, http://www.oecd.org, https://www.familylives.org.uk, https://www.amarinbabyandkids.com, https://th.theasianparent.com, https://new.camri.go.th, https://pantip.com/forum/family