Self-Care คือการดูแลตัวเองแบบองค์รวมครอบคลุม 6 พาร์ทที่สำคัญของร่างกายที่จะทำให้เราดูแลสุขภาพได้สำเร็จ เป็นหนึ่งในเทรนด์การดูแลตัวเองอย่างยั่งยืนที่องค์การอนามัยโลก (WHO) ได้ให้ความสำคัญ และยกให้การดูแลตัวเองแบบองค์รวมนี้เป็นเทรนด์ใหม่ของคริสต์ศตวรรษที่ 21   

การดูแลรักษาอารมณ์ให้สมดุล (Emotional Self-Care)

การดูแลตัวเองด้านอารมณ์ คือ การดูแลรักษาอารมณ์ของเราให้สมดุล รู้ทันอารมณ์ตัวเองและรู้จักจัดการกับอารมณ์ของตัวเอง ไม่ทำอะไรตามใจ ตามอารมณ์ของตัวเองจนทำให้คนอื่นเดือดร้อน ด้วยการทำกิจกรรมที่ช่วยให้เราเชื่อมต่อกับอารมณ์จนสามารถที่จะควบคุมอารมณ์ได้ในเกณฑ์ดี 

• ไปพบจิตแพทย์เมื่อต้องการเพื่อขอคำปรึกษา

• เขียนบันทึกสิ่งที่เกิดขึ้นในแต่ละวันว่าเรารู้สึกยังไง

• วาดภาพ ระบายสีให้ศิลปะบำบัด

• ฟังเพลง เต้นเมื่อมีความสุข

• มีแผนรับมือกับตัวเองเมื่อมีอารมณ์เศร้าหรือเครียด เช่น เมื่อเครียดเราจะหยุดทุกอย่างแล้วไปเดินเล่น เป็นต้น

• ลดการเล่นโซเชียลมีเดียให้น้อยลง เพิ่มเวลานอกจอ 

• ปลูกต้นไม้ ผักสวนครัว หรือเลี้ยงสัตว์ 

การดูแลสุขภาพกายของตัวเอง (Physical Self-Care)

การดูแลสุขภาพกาย คือ การดูแลร่างกายของตัวเองให้แข็งแรง ไม่เจ็บปวด และพร้อมที่จะออกไปทำกิจกรรมต่าง ๆ อย่างเต็มที่สมวัย การรู้จักกินอาหารที่มีประโยชน์ ออกกำลังกาย ดื่มน้ำให้เพียงพอเพื่อสุขภาพร่างกายที่ดี ทำกิจกรรมที่ได้ใช้แรงปานกลาง ได้ใช้กล้ามเนื้อมัดเล็กและใหญ่   

• ออกกำลังกายให้สมวัยอย่างสม่ำเสมอ 

• เดินให้มากขึ้น ไม่นั่งทำอะไรนาน ๆ เกิน 1 ชั่วโมง

• เพิ่มมื้ออาหารที่ดีต่อสุขภาพให้มากขึ้น กินผัก ผลไม้ ลดเนื้อแดง 

• ลดหวาน มัน เค็ม ลดการปรุงเพิ่ม กินแต่พออิ่ม 

• นอนให้เพียงพอตามที่ร่างกายต้องการ

• เมื่อเจ็บป่วยก็ให้หยุดพัก รักษาตัวเองให้ดี

• ดูแลตัวเองให้ดูดีสมวัย

การดูแลตัวเองในทางปฏิบัติ (Practical Self-Care)  

การดูแลตัวเองในทางปฏิบัติ คือ การทำงานที่สำคัญต่อชีวิตให้สำเร็จลุล่วง เพื่อเติมเต็มเป้าหมายในชีวิต ทำให้การใช้ชีวิตไม่ติดขัด และเพื่ออนาคตที่สดใส การรู้จักป้องกันไม่ให้เกิดความเครียดในอนาคตหรือเรียกอีกอย่างหนึ่งก็คือ การทำตามหน้าที่ที่ได้รับมอบหมายให้ดี ไม่บกพร่อง

• จดบันทึกรายรับรายจ่ายสม่ำเสมอ 

• ลงเรียนภาษาใหม่ ๆ หรือคอร์สที่สนใจและสำคัญสำหรับอนาคต

• จัดบ้าน เก็บของในตู้เสื้อผ้าให้เป็นระเบียบเสมอ 

• ทำอาหารทานเอง 

• เรียนให้ดี อ่านหนังสือ รักษาเกรดให้อยู่ในเกณฑ์ดี 

• รู้จักมารยาทสังคม สิทธิเสรีภาพตามหลักสากล และรู้จักแก้ปัญหา

• ไม่กลัวที่จะออกไปลองอะไรใหม่ ๆ เพื่อประสบการณ์ชีวิต

การดูแลตัวเองด้านความสัมพันธ์ (Social Self-Care)

การดูแลตัวเองด้านความสัมพันธ์ คือ การเอาตัวเองออกไปพบเจอผู้คน ทำกิจกรรมร่วมกับคนอื่น ทำกิจกรรมกลุ่ม เล่นเป็นกลุ่ม เพื่อฝึกใช้ชีวิตร่วมกับผู้อื่น ลดความขัดแย้ง สร้างความสัมพันธ์ที่ดีกับคนอื่นอย่างรู้ขอบเขต

• หาเวลาให้กับคนที่คุณรักให้มากขึ้น

• นัดเจอเพื่อนทั้งเก่าและใหม่เมื่อมีโอกาส 

• ดูแลคนใกล้ชิด โทรหาหรือส่งข้อความหาเมื่อทำได้ 

• เข้ากลุ่มเพื่อทำกิจกรรมที่ชอบ เช่น เล่นกีฬา ไปคอนเสิร์ต ไปเที่ยว ไปคาเฟ่ กินข้าว เดินเล่นด้วยกัน 

• สอบถามสารทุกข์สุขดิบกับคนใกล้ตัวอย่างจริงใจสม่ำเสมอ

• ช่วยเหลือคนใกล้ตัว คนในสังคมเท่าที่ทำได้

การดูแลตัวเองด้านสติปัญญา (Mental Self-Care)

การดูแลตัวเองด้านสติปัญญา คือ การทำกิจกรรมที่ผ่อนคลายจิตใจ เบา ๆ ไม่เครียด ในขณะเดียวกันก็เป็นกิจกรรมที่ต้องฝึกใช้สมองทั้งสองซีก กระตุ้นให้เกิดการคิด การตั้งคำถามกับสิ่งที่ทำอยู่อย่างมีเหตุผลเพื่อให้เรามีสติรู้ตัวอยู่กับปัจจุบัน  

• การอ่านหนังสืออะไรก็ได้ที่สนใจ

• ต่อจิ๊กซอว์ลายที่ชอบ

• เล่นหมากรุก  เล่นเกมฝึกสมองที่ไม่เครียด

• ไปเดินชมพิพิธภัณฑ์ 

• อ่านหนังสือภาษาต่างประเทศเพื่อสัมผัสวัฒนธรรม ค่านิยมที่แตกต่าง

การดูแลตัวเองด้านจิตวิญญาณ (Spiritual Self-Care)

การดูแลตัวเองด้านจิตวิญญาณ คือ ดูแล ปกป้องจิตตัวเองให้เข้มแข็ง อนุญาตและมองเห็นว่าตัวเองพัฒนาได้มากกว่าที่เป็นอยู่ กล้าหาญที่จะเชื่อในความคิดของตัวเอง เมื่อมีอุปสรรคก็สามารถที่จะเอาชนะได้ และไม่ไขว้เขวเมื่อมีใครมาพูดจาไม่ดีหรือดูถูก

• ทำสมาธิ ไม่ว่าจะนั่งสมาธิหรือนอนสมาธิ 

• เล่นโยคะวันละ 30 นาที 

• ออกไปเดินสัมผัสธรรมชาติ

• เขียนบันทึกและลองไตร่ตรองกับเหตุการณ์ที่ผ่านมาว่าเรารู้สึกยังไงกับมัน

• เขียนบันทึกความรู้สึกขอบคุณว่าทุกชีวิตมีค่า 

• อ่านหนังสือที่ส่งเสริมการเติบโตทางจิตวิญญาณของคุณ

ต่อไปนี้เราจะไม่โฟกัสที่คำว่า Health หรือสุขภาพเท่านั้น แต่เราจะโฟกัสที่คำว่า Wellness คือความสุขสมบูรณ์ทั้งร่างกาย อารมณ์ สติปัญญา และสังคม ให้ทั้งหมดนี้สุขภาพดีไปพร้อมกันทั้งหมด  

บทความที่เกี่ยวข้อง

คำแนะนำที่จะทำให้ 'รักตัวเอง' มากขึ้น ด้วยแนวคิด Body Positive

รวมคำพูดที่ควรพูดกับตัวเองบ่อย ๆ จะช่วยเพิ่มพลังใจ & เพิ่มพลังบวก

‘อ้อมกอดผีเสื้อ’ วิธีบำบัดจิตใจให้ผ่อนคลายจากซีรีส์เกาหลีที่ใช้ได้จริง

3 วิธี ‘ฝึกสมาธิ’ เรียกคืนสติในทุกสถานการณ์

ฮีลตัวเองยังไงดีในวันที่เหนื่อยและท้อจนหมดพลัง

20 ข้อคิดดีๆ ที่วัยรุ่นควรเก็บไว้เตือนสติตัวเองตอนอายุ 20

ทำยังไงดี เมื่อรู้สึกว่าตัวเองไม่สวยตาม 'Beauty Standard'

รู้จักตัวเองมากขึ้นด้วยการพัฒนาบุคลิกผ่าน 'สี' ตัวเราคือสีอะไร ?

Emotional Agility ทักษะการจัดการอารมณ์ให้สมดุลจากนักจิตวิทยา

ไม่ Productive สักวันก็ไม่เป็นไร ใช้ชีวิตยากไปเดี๋ยวเครียด !

เปลี่ยนจากคนที่มองไม่เห็นคุณค่าในตัวเอง เป็นคนที่รักตัวเอง

คำถามจิตวิทยา 10 ข้อ ช่วยให้เรารู้จักตัวเอง ค้นพบศักยภาพที่ซ่อนอยู่

แหล่งข้อมูล

WHO Consolidated Guideline on Self-Care Interventions for Health