ของเสียซึ่งเกิดจากกระบวนการเผาผลาญพลังงาน (Metabolism) ในร่างกายของมนุษย์ ได้แก่ ปัสสาวะ แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ และเหงื่อ ซึ่งจะเห็นได้ว่าปัสสาวะนั้นเป็นของเสียที่มีกลิ่น และบางครั้งกลิ่นก็ชัดเจนมาก แต่กลิ่นของปัสสาวะที่มีลักษณะเฉพาะตัวนี้มาจากไหนในร่างกายของเรา

ในวันหนึ่ง ๆ คนปกติจะขับถ่ายปัสสาวะประมาณ 1,000 - 1,500 มิลลิลิตร โดยน้ำปัสสาวะที่ถูกกรองออกมาจากไตนั้น ก็เพื่อขับสารต่าง ๆ ที่ร่างกายไม่ต้องการหรือมีมากเกินพอ และเพื่อควบคุมสมดุลปริมาณของเหลวในร่างกาย ซึ่งร่างกายของคนปกติจะสามารถแบ่งองค์ประกอบทางเคมีของปัสสาวะได้เป็น 3 ประเภท ได้แก่

1. น้ำประมาณ 98% ของปริมาตรของน้ำปัสสาวะที่เราขับถ่ายออกมา ซึ่งปริมาณที่ขับถ่ายออกมาก็ขึ้นอยู่กับสภาพของของเหลวในร่างกายแต่ละคน

2. เกลืออนินทรีย์ ได้แก่ เกลือของไอออนบวก (Cation) เช่น Na+, K+, Ca2+, Mg2+ และเกลือของไอออนลบ (Anion) เช่น Cl-, PO43-, SO42-, NO3-, HCO3- เป็นต้น โดยปริมาณที่ขับถ่ายก็ขึ้นอยู่กับการรับประทานอาหารที่มีปริมาณส่วนประกอบของเกลือในแต่ละวันด้วยเช่นกัน

3. สารอินทรีย์ที่มีไนโตรเจนเป็นองค์ประกอบ ซึ่งส่วนใหญ่เกิดจากการเผาผลาญพลังงาน ยา สารพิษ หรือสารที่ร่างกายไม่ต้องการแล้ว เป็นกระบวนการทางธรรมชาติของร่างกายเพื่อขจัดสารพิษตกค้างที่สะสมอยู่ในเลือดออก (Detoxification) ได้แก่ ยูเรีย (Urea), กรดยูริก (Uric acid), ครีอะทีน (Creatine), กรดฮิปพูริก (Hippuric acid) เป็นต้น

ในคนปกติส่วนใหญ่แล้วปัสสาวะอาจไม่มีกลิ่น (Urine odor) หรือมีกลิ่นคล้ายแอมโมเนียจาง ๆ ซึ่งเกิดจากการเปลี่ยนแปลงของยูเรียที่เป็นผลิตภัณฑ์สุดท้ายที่ได้จากการสลายของโปรตีนไปเป็นแอมโมเนียนั่นเอง เพราะฉะนั้นปริมาณของยูเรียที่จะถูกขับออกทางปัสสาวะก็ขึ้นอยู่กับปริมาณของโปรตีนในอาหารที่เรารับประทานไปแต่ละวันด้วยเช่นกัน หากในปัสสาวะมีความเข้มข้นของยูเรียสูงอาจส่งผลให้ปัสสาวะมีกลิ่นแอมโมเนียมากกว่ากลิ่นปัสสาวะในสภาวะปกติ

อย่างไรก็ตามกลิ่นของปัสสาวะก็ขึ้นอยู่กับการรับประทานอาหารด้วย เช่น อาหารประเภทหัวหอม สะตอ ชะอม หน่อไม้ฝรั่ง เครื่องเทศ หรือแม้แต่การรับประทานวิตามินหรือยาบางชนิดก็ส่งผลต่อกลิ่นของปัสสาวะเช่นเดียวกัน เช่น เพนิซิลลิน หรือสังเกตได้จากการดื่มกาแฟประเภทต่าง ๆ เมื่อเราขับถ่ายปัสสาวะออกมาจะได้กลิ่นคล้ายกับกาแฟที่เราดื่มเข้าไป หรือการติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะ (Urinary Tract Infection : UTI) ซึ่งเกิดจากการอักเสบของระบบทางเดินปัสสาวะที่มีสาเหตุจากการติดเชื้อแบคทีเรียก็ส่งผลต่อกลิ่นของปัสสาวะด้วยเหมือนกัน

นอกจากนี้ปริมาณการดื่มน้ำในแต่ละวันก็ส่งผลต่อกลิ่นของปัสสาวะด้วย เนื่องจากการดื่มน้ำในปริมาณที่น้อยกว่าปกติ จะทำให้ไตดูดน้ำกลับเพื่อรักษาสมดุลของของเหลวในร่างกาย ส่งผลให้สารต่าง ๆ ในปัสสาวะเข้มข้นขึ้นและเกิดกลิ่นตามสารนั้น ๆ ได้ชัดเจน

หากเราขับถ่ายปัสสาวะออกมาแล้วมีกลิ่นที่ฉุนเกินไปและไม่ทราบสาเหตุที่มาของกลิ่น หรือมีกลิ่นที่แปลกไปจากเดิม ควรไปพบแพทย์เพื่อตรวจปัสสาวะเนื่องจากกลิ่นของปัสสาวะสามารถบ่งบอกโรคที่เราอาจเป็นอยู่ได้

บทความที่เกี่ยวข้อง
- ปัสสาวะบอกอะไรได้บ้าง
- สุขภาพเป็นยังไง สีปัสสาวะ บอกได้
- ของเสียจากสิ่งมีชีวิต
- สีของปัสสาวะมาจากไหน