คำว่า สติ ในที่นี้ มีนิยามที่เข้าใจได้ง่าย ๆ ว่า หมายถึงความสามารถในการผ่อนคลายตนเอง ความสามารถในการตระหนักถึงการเปลี่ยนแปลงของตนเองและสิ่งรอบ ๆ ตัว ความเข้าใจในเรื่องอารมณ์ และที่สำคัญที่สุด คือความสามารถในการอยู่กับปัจจุบัน ซึ่งความหมายเหล่านี้ แม้จะสอดคล้องกับหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา แต่ในทางปฏิบัติแล้ว สิ่งต่าง ๆ เหล่านี้ไม่ใช่เรื่องยากเกินกว่าที่เราจะนำมาสอนให้กับเด็ก ๆ ได้ค่ะ วันนี้ครูพิมจึงได้นำเทคนิคที่ทั้งง่ายและดีมาฝากกันถึง 7 ข้อ ซึ่งจะนำไปใช้ทุกข้อ หรือปรับใช้กันตามสะดวกก็ได้เลย แต่ถ้าจะให้ดีที่สุด ก็ควรจะฝึกให้สม่ำเสมอหรือทำเป็นประจำทุกวัน เพื่อให้เด็ก ๆ มีทักษะเหล่านี้ติดตัวไปจนโตนั่นเองค่ะ
เริ่มต้นแต่ละวัน และปิดท้ายของวันด้วยหนังสือนิทานหรือหนังสือภาพ เพราะการอ่านหนังสือกับลูก เป็นกิจกรรมที่ง่ายและช่วยสร้างสมาธิให้กับเด็ก ๆ ได้อย่างมากเลยทีเดียวค่ะ และยิ่งเริ่มทำแบบนี้ตั้งแต่เล็ก ก็จะยิ่งเห็นผลชัดเจนเมื่อโตขึ้น เรื่องนี้มีผลการศึกษาออกมาการันตีแล้วมากมาย ดังนั้น ไม่ควรพลาดเลยนะคะสำหรับวิธีนี้
จัดมุมสงบหรือมุมพักผ่อนภายในบ้าน หลาย ๆ บ้านอาจจะเต็มไปด้วยของมากมาย และบางบ้านอาจจะมีแต่มุมที่ใช้สอยร่วมกัน ดังนั้น การมีพื้นที่ส่วนตัวหรือพื้นที่สำหรับการพักผ่อนอย่างแท้จริง เช่น สวนเล็ก ๆ เก้าอี้เอนหลัง มุมอ่านหนังสือริมหน้าต่าง หรือพื้นที่ลักษณะอื่น ๆ ที่จัดขึ้นมาเป็นพิเศษ ก็เป็นวิธีการที่ช่วยเสริมสร้างสติให้กับเด็ก ๆ ได้ค่ะ
เล่นโยคะสำหรับเด็ก วิธีนี้นอกจากจะช่วยให้ร่างกายยืดหยุ่นแล้ว ยังช่วยเสริมสติจากภายในให้เด็ก ๆ ได้ด้วยนะคะ
ฝึกสติในมื้ออาหาร เทคนิคนี้มีวิธีการง่าย ๆ คือการชวนพูดคุยถึงอาหารที่เรารับประทานในแต่ละมื้อ เช่น ที่มาของอาหาร การปลูก การเลี้ยง วิธีการทำ เพื่อให้เด็ก ๆ รู้จักการพิจารณาสิ่งที่รับประทานอยู่ ซึ่งนอกจากจะเสริมความรู้ให้กับเด็ก ๆ แล้ว ยังช่วยฝึกสติได้อย่างลงตัวเลยหละค่ะ
ปลูกต้นไม้ ดูแลสวน หรือเดินบนพื้นดินพื้นหญ้า การสัมผัสกับธรรมชาติโดยตรง ช่วยกระตุ้นประสาทสัมผัสให้กับเด็ก ๆ ได้ดี และเป็นวิธีที่เพิ่มการตระหนักรู้ตนเองได้อีกด้วยนะคะ
ฝึกการหายใจ รู้จักการหายใจให้ลึกและช้า ทำให้อารมณ์สงบขึ้น สร้างสติได้ดีทั้งเด็กและผู้ใหญ่เลยหละค่ะ
ทำงานศิลปะ กิจกรรมที่ทั้งง่ายและสนุกอย่างการเล่นสีนี่หละค่ะ ที่เป็นตัวฝึกสติชั้นดีให้กับเด็ก ๆ ครูพิมเองก็ใช้วิธีนี้ในการเพิ่มสมาธิให้กับนักเรียนในคลาสแทบจะทุกช่วงวัยเลย เรียกว่าได้ผลจริงแบบไม่ต้องอธิบายกันให้ยาวเลยค่ะ
ครูพิม ณัฏฐณี สุขปรีดี
นักจิตวิทยาผู้เชี่ยวชาญด้านการพัฒนาศักยภาพเด็กเล็กและการเลี้ยงลูกเชิงบวก