สำหรับสารในโลกนี้สามารถจำแนกตามเกณฑ์ต่าง ๆ ได้ เช่น ใช้สถานะของสารเป็นเกณฑ์ ใช้การนำไฟฟ้าเป็นเกณฑ์ ใช้การละลายน้ำเป็นเกณฑ์ และใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ โดยการใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์สามารถแบ่งได้ตามแผนผัง ดังนี้
เมื่อสังเกตด้วยตาเปล่า เราจะมองเห็นสารเนื้อเดียวมีลักษณะของเนื้อสารกลมกลืนกันไปเป็นเนื้อเดียว แบ่งออกได้เป็น สารบริสุทธิ์และสารละลาย
1.1 สารบริสุทธิ์
เป็นสารที่ไม่สามารถแยกอออกจากกันได้ด้วยวิธีทางกายภาพ เช่น การกรอง นอกจากนี้ยังมีองค์ประกอบทางเคมีตายตัวและมีสมบัติชัดเจน แบ่งออกได้เป็น ธาตุและสารประกอบ
1) ธาตุ เป็นองค์ประกอบพื้นฐานของสสารทั้งหลาย โดยเป็นสารบริสุทธิ์ที่ประกอบด้วยอนุภาคของอะตอมเพียงชนิดเดียวเท่านั้น มีจุดเดือดจุดหลอมเหลวคงที่ ปัจจุบันนักวิทยาศาสตร์ค้นพบธาตุแล้วทั้งสิ้น 118 ชนิด ธาตุสามารถแบ่งออกได้เป็น
- โลหะ มีสมบัตินำไฟฟ้าและความร้อนได้ดี ผิวเป็นมันวาว มีความเหนียว และสามารถตีเป็นแผ่นบางได้ ส่วนใหญ่อยู่ในสถานะของแข็ง เช่น ทองคำ (Au) เงิน (Ag) เหล็ก (Fe) สังกะสี (Zn)
- อโลหะ มีสมบัตินำไฟฟ้าและความร้อนได้ไม่ดีนัก มีความเปราะบางและแตกหักได้ง่าย เช่น ก๊าซออกซิเจน (O2) ก๊าซไนโตรเจน (N2) คาร์บอน (C)
- กึ่งโลหะ มีสมบัติระหว่างธาตุโลหะและอโลหะ นำไฟฟ้าได้ไม่ดี ณ อุณหภูมิห้อง แต่การนำไฟฟ้าจะเพิ่มขึ้นตามอุณหภูมิที่เพิ่มขึ้น มีความแข็งแรงแต่ก็มีความเปราะบางสูง เช่น ซิลิกอน (Si) เจอร์เมเนียม (Ge)
ซิลิกอน (Si)
2) สารประกอบ เป็นสารบริสุทธิ์ที่ประกอบไปด้วยอะตอมของธาตุตั้งแต่ 2 ชนิดขึ้นไปมารวมกัน ไม่สามารถแยกได้ด้วยวิธีทางกายภาพ ตัวอย่างของสารประกอบ ได้แก่
- เกลือแกง (NaCl) ซึ่งประกอบด้วยธาตุโซเดียมกับคลอไรด์
- น้ำ (H2O) ประกอบด้วยไฮโดรเจนกับออกซิเจน
- น้ำตาลทราย (C12H22O11) ประกอบด้วยคาร์บอน ไฮโดรเจน และออกซิเจน
1.2 สารละลาย
สารละลายเป็นสารที่สามารถแยกองค์ประกอบออกจากกันได้มากกว่าสองชนิดขึ้นไปโดยกระบวนการทางกายภาพ เช่น การกลั่น การกรอง การต้ม ประกอบไปด้วยตัวทำละลายและตัวละลาย ซึ่งไม่ทำปฏิกิริยาทางเคมีต่อกัน มีจุดเดือดและจุดหลอมเหลวไม่คงที่ มีอนุภาคขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางน้อยกว่า 10-7 เซนติเมตร ตัวอย่างของสารละลาย เช่น
- อากาศ โดยมีไนโตรเจนซึ่งมีปริมาณมากที่สุดเป็นตัวทำละลาย และมีองค์ประกอบอื่น ๆ ซึ่งมีปริมาณน้อยกว่าเป็นตัวละลาย
- น้ำเกลือ โดยมีน้ำเป็นตัวทำละลาย และมีเกลือเป็นตัวละลาย
- น้ำเชื่อม โดยมีน้ำเป็นตัวทำละลาย และมีน้ำตาลเป็นตัวละลาย
สารเนื้อผสมประกอบด้วยอะตอมหรือโมเลกุลมากกว่า 2 ชนิดขึ้นไปรวมกันอยู่ และสามารถแยกออกจากกันได้ด้วยวิธีทางกายภาพ เมื่อสังเกตด้วยตาเปล่าจะเห็นว่าเนื้อสารไม่กลมกลืนเป็นเนื้อเดียวกัน เช่น คอนกรีต ดิน น้ำโคลน ฝุ่นละอองในอากาศ
2.1 สารแขวนลอย
เป็นสารเนื้อผสมที่มีอนุภาคของแข็งขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางใหญ่กว่า 10-4 เซนติเมตร และสามารถตกตะกอนได้เมื่อตั้งทิ้งไว้ระยะเวลาหนึ่ง ไม่สามารถผ่านได้ทั้งกระดาษกรองและกระดาษเซลโลเฟน ตัวอย่างของสารแขวนลอย ได้แก่ น้ำโคลน น้ำอบไทย น้ำคลอง
2.2 คอลลอยด์
ในความเป็นจริงคอลลอยด์ไม่สามารถจัดอยู่ในสารเนื้อเดียวหรือสารเนื้อผสมได้อย่างแน่ชัด แต่เป็นสารผสมที่ประกอบด้วยอนุภาคที่มีเส้นผ่านศูนย์กลางระหว่าง 10-7 - 10-4 เซนติเมตร ซึ่งเป็นขนาดที่อยู่ระหว่างสารละลายที่เป็นสารเนื้อเดียว และสารแขวนลอยที่เป็นสารเนื้อผสม คอลลอยด์ไม่ตกตะกอน และสามารถทำให้เกิดปรากฏการณ์ทินดอลล์หรือการกระเจิงของแสงได้ เราสามารถแยกอนุภาคในคอลลอยด์ได้โดยใช้กระดาษเซลโลโฟน แต่ไม่สามารถแยกอนุภาคได้ด้วยกระดาษกรอง ตัวอย่างของคอลลอยด์ เช่น นมสด ควัน