กรุงเทพมหานคร

ถ้าเราบินได้อย่างนก และเริ่มต้นบินจากปากน้ำย้อนขึ้นมาตามลำน้ำเจ้าพระยา เราจะมองเห็นเมืองที่กว้างใหญ่ ด้านซ้ายมือเป็นบริเวณที่มีสวนผลไม้ และอาคารบ้านเรือนไม่หนาแน่น ทางขวามือมีพื้นที่กว้างไกลสุดสายตา

เรามองเห็นพระบรมมหาราชวัง และวัดวาอาราม ที่สวยงามอย่างยิ่ง ตึกแถว อาคาร และที่อยู่อาศัย ปลูกสร้างอยู่หนาแน่น สถานที่ราชการระดับกระทรวง ทบวง กรม เรียงรายกันอยู่เป็นกลุ่ม ถนน ตรอก ซอย คับคั่งด้วยยานพาหนะและผู้คน มีลำคลองทอดขนานไปกับถนนบางสาย และมีต้นไม้ผลิดอกสีสวยเป็นทิวแถว สวนสาธารณะ และสวนสัตว์มีบริเวณกว้างขวาง จัดไว้ให้ประชาชนพักผ่อนหย่อนใจ เรามองเห็นมหาวิทยาลัยและโรงเรียนหลายแห่ง มีนักเรียนมากมาย

    เรามองเห็นสถานีขนส่ง สถานีรถไฟ ท่าเรือ และสนามบิน ตลาด และศูนย์การค้า มีของขายนานาชนิด ตามชานเมือง มีโรงงานอุตสาหกรรมขนาดเล็ก และขนาดใหญ่ เมืองที่กว้างใหญ่ไฟศาลนี้มีชื่อเรียกสั้นๆ ว่า "กรุงเทพมหานคร"

      กรุงเทพมหานครเป็นเมืองหลวงของประเทศไทย เป็นศูนย์กลางของความเจริญทางศิลปวัฒนธรรม และวิทยาศาสตร์ และเป็นศูนย์กลางของการปกครอง เศรษฐกิจ การสื่อสาร การคมนาคม การศึกษา และกิจการสำคัญของประเทศอีกหลายอย่าง กรุงเทพมหานครมีประชากรมากที่สุดในประเทศไทย เราจึงควรสนใจ และเรียนรู้เรื่องราวของนครหลวงแห่งนี้ต่อไป  กรุงเทพมหานครเป็นเมืองหลวงของประเทศไทย พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ได้ทรงสร้างขึ้น เมื่อ พ.ศ. ๒๓๒๕ กรุงเทพมหานคร ตั้งอยู่ริมฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยา แต่เดิมเป็นเมืองแฝดคู่กับจังหวัดธนบุรี ต่อมาได้รวมกันเป็นจังหวัดเดียว กรุงเทพมหานครจึงเป็นจังหวัดที่มีพื้นที่กว้างขวางมาก มีลักษณะที่เป็นชุมนุมชนขนาดใหญ่ และเขตการเกษตรเรือกสวนไร่นา มีประชากรมากที่สุดในประเทศไทย 

กรุงเทพมหานครเป็นศูนย์กลางของการปกครองประเทศ เป็นที่ตั้งของกระทรวง ทบวง กรม และสถานที่ราชการที่สำคัญ ตลอดจนรัฐสภา ดังนั้นการบริหารราชการ และการบัญญัติตัวบทกฎหมาย จึงมีจุดเริ่มต้นที่ราชธานีแห่งนี้ ถ้าจะกล่าวว่าถนนทุกสายของประเทศไทยเริ่มต้นจาก และมุ่งสู่ กรุงเทพ มหานครก็คงจะไม่ผิดนัก เพราะกรุงเทพมหานครเป็นศูนย์กลางทางด้านธุรกิจ การพาณิชย์ และผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม การขนส่งผลิตผลต่างๆ ทั้งทางการเกษตร และอุตสาหกรรมย่อยจะเข้าสู่กรุงเทพมหานคร เพื่อการตลาด และการส่งออกนอกประเทศทั้งสิ้น กรุงเทพมหานครเป็นที่ตั้งของธนาคารแห่งประเทศไทย และสำนักงานใหญ่ของธนาคารเป็นจำนวนมาก การคมนาคม การสื่อสาร และการขนส่งก็มีศูนย์กลางในกรุงเทพมหานคร กล่าวคือ ท่าอากาศยาน ท่าเรือ สถานีขนส่ง ศูนย์โทรคมนาคม การไปรษณีย์โทรเลข บริษัทที่ดำเนินกิจการด้านคมนาคม และการขนส่งล้วนตั้งอยู่ในเมืองหลวงแห่งนี้

ทางด้านการศึกษา ของประชาชน กรุงเทพมหานครเป็นที่ตั้งของมหาวิทยาลัยหลายแห่ง ที่ตั้งมาหลายปีแล้ว เช่น จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร มหาวิทยาลัยศรีนครินทร์วิโรฒประสานมิตร และมหาวิทยาลัยมหิดล นอกจากนี้ ยังมีมหาวิทยาลัยเปิดหนึ่งแห่งคือ มหาวิทยาลัยรามคำแหง ส่วนมหาวิทยาลัยเปิดอีกแห่งหนึ่งนั้นคือ มหาวิทยาลัยสุโขทัย-ธรรมาธิราช ตั้งอยู่ที่จังหวัดนนทบุรี นอกจากสถานศึกษา ชั้นสูงของรัฐแล้ว ยังมีมหาวิทยาลัยเอกชนวิทยาลัย โรงเรียนทุกประเภททุกระดับอีกมากมาย แม้ว่าหน่วยงานที่รับผิดชอบทางการศึกษาของชาติจะยืนยันว่ารัฐพยายามจัดการ ศึกษาให้มีคุณภาพเท่าเทียมกันทั้งในเมืองหลวง และในต่างจังหวัด แต่เด็ก และเยาวชนส่วนใหญ่ก็ยังมุ่งพากเพียรที่จะได้เข้ามารับการศึกษาในกรุงเทพมหานคร

ทางด้านศิลปวัฒนธรรมนั้น กรุงเทพมหานครเปรียบประดุจ "เมืองฟ้าอมร" ที่งดงามเรืองรองด้วยวัดวาอาราม และปราสาทราชวัง ผู้ที่เดินทางเข้าสู่ใจกลางของกรุงเทพฯ ที่เรียกว่า เกาะรัตนโกสินทร์ จะได้เห็นสนามหลวงที่ร่มรื่น และกว้างใหญ่ อยู่ติดกับพระบรมมหาราชวัง รูปทรงแบบสถาปัตยกรรมไทยที่วิจิตรตระการตา วัดที่สำคัญที่สุดคือ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม ซึ่งเป็นที่ประดิษฐาน พระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร (พระแก้วมรกต) นอกจากนี้ ยังมีปูชนียสถานที่สำคัญอีกมากในบริเวณใกล้เคียง แหล่งวิทยาการที่เยาวชนพึงไปศึกษาค้นคว้าก็มีอยู่หลายแห่ง เช่น พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ หอสมุดแห่งชาติ และหอจดหมายเหตุแห่งชาติ ห้องสมุดประชาชน ท้องฟ้าจำลอง และศูนย์เยาวชนอีกหลายแห่ง

นอกจากนี้ กรุงเทพมหานครยังเป็นศูนย์กลางทางการแพทย์ และสาธารณสุขวิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยี และสถานพักผ่อนหย่อนใจต่างๆ เป็นจังหวัดที่ประทับของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และพระบรมราชวงศ์ เป็นแหล่งข่าวสาร และการประชาสัมพันธ์ ตลอดจนเป็นประตูหน้าด่าน ที่ชาวต่างประเทศจะได้มาพบเห็น เมื่อเดินทางมาถึงประเทศไทย    

แม้ว่า กรุงเทพมหานครจะมีความเจริญรุ่งเรือง และมีความสำคัญอย่างยิ่ง แต่กรุงเทพมหานครก็มีปัญหาทางด้านประชากร ชุมชนที่อยู่อาศัยอาชญากรรม การจราจร อุทกภัย และปัญหาด้านอื่นๆ อยู่มาก ประชากรในต่างจังหวัดต่างพากันหลั่งไหลเข้ามาอยู่อาศัย เพื่อศึกษา และประกอบอาชีพในกรุงเทพมหานคร ทำให้เกิดชุมชนแออัด ปัญหาด้านสาธารณสุข มลพิษ ยาเสพติด และความเหลื่อมล้ำ ในมาตรฐานการครองชีพในสังคมเมืองหลวง การบริหาร และการปกครองกรุงเทพมหานคร จึงมีขอบข่ายกว้างขวาง และมีความซับซ้อนมาก

อย่างไรก็ตาม ปัจจุบันนี้รัฐได้พยายามขยาย และกระจายความเจริญออกไปสู่ชนบททั่วประเทศ ดังนั้น ความเสมอภาคในโอกาส และมาตรฐานการดำรงชีวิตของประชาชนย่อมได้รับการเอาใจใส่ ดูแลจากรัฐอย่างทั่วถึง ความจำเป็นที่คนต่างจังหวัด ต้องเดินทางมาแสวงโชคในเมืองหลวง ย่อมจะลดน้อยลง ในที่สุด จังหวัดทุกจังหวัดของประเทศไทย ก็ล้วนมีความสำคัญเท่าเทียมกัน