การศึกษา

      เราเรียนรู้สิ่งต่างๆ ทุกวัน เราดูสิ่งต่างๆ รอบตัวเรา เราเห็นต้นไม้ ทุ่งนา แมลง นก แมว หมา และสัตว์อื่นๆ เราสังเกตได้ว่า รูปร่างลักษณะของมันเป็นอย่างไร เรามองเห็นความเปลี่ยนแปลงของท้องฟ้า และอากาศ เราฝึกหัดควบคุมตัวเองให้อยู่กับเพื่อนๆ ได้ดี เราสังเกต และเรียนรู้ที่จะอยู่กับสิ่งแวดล้อมได้อย่างมีความสุข

      แม่บอกว่าลูกต้องหมั่นออกกำลังกายนะจ๊ะจะได้สมบูรณ์แข็งแรง  พ่อบอกว่าอย่าเอามือไปแหย่ไฟ ไฟจะไหม้มือเราพองทั้งเจ็บทั้งร้อน  พี่บอกว่าถ้าต้นข้าวในทุ่งนางอกงามดีเราจะมีข้าวพอกิน คุณยายบอกว่าไหว้พระซิจ๊ะ พระสงฆ์เป็นตัวอย่างของคนดี  คุณตาบอกว่าถ้าอยากร่ำรวยต้องขยัน คนเกียจคร้านย่อมยากจน  คุณครูเขียนหนังสือให้เราดูเราหัดอ่าน หัดเขียน เราอ่านเขียนหนังสือได้ คุณครูบอกว่าเมืองไทยเป็นของเราทุกคน เรารักบ้านเมืองของเรา  เรารู้เรื่องราวหลายอย่างรู้จักสิ่งของหลายอย่างเพราะเราดูเราถามและมีคนบอกให้เรารู้ เราคิด เราหัดทำ จดจำเอาไว้ เมื่อใครมาถามเราถึงสิ่งนั้นๆ เราก็บอกเขาได้

      เราเรียนรู้สิ่งที่พ่อแม่ พี่ คุณยาย คุณตา คุณครู บอกเรา เราคิดทบทวน เราหัดทำ และลองทำบ่อยๆ เราก็รู้ว่าจะทำการนั้นๆ ได้อย่างไร เราไหว้พระตามอย่างที่คุณยายทำให้ดู เราหัดขุดดิน ปลูกผัก เลี้ยงสัตว์ มิช้ามินานเราก็ทำได้ดังใจเรา

     บางอย่างไม่มีคนบอกเรา แต่เราก็เรียนรู้เอง เมื่อเราเดินเร็วในที่ลื่นๆ เราหกล้ม เรารู้สึกเจ็บ ครั้งต่อไปเราจึงเดินอย่างระมัดระวัง เพื่อจะได้ไม่หกล้ม เราเห็นแม่อาบน้ำให้น้อง เราอยากช่วยแม่บ้าง แม่หัดให้เราอุ้มน้อง ตักน้ำอาบให้น้อง และถูสบู่ให้น้อง ต่อมาเราก็รู้ว่าเราจะช่วยแม่ได้อย่างไร เราอยากร้องเพลง ครูร้องเพลงให้เราฟัง แล้วให้เราร้องตาม เราร้องเพลงนั้นบ่อยๆ เราก็รู้จักเพลงนั้นดี และร้องได้ไพเราะ    

เราอ่าน และดูรูปจากหนังสือ เราก็เรียนรู้ว่า ป่าไม้ แม่น้ำ แผ่นดินมีประโยชน์ต่อเรามาก เรารู้ว่า เครื่องบินมีรูปร่างอย่างไร และทำไมมันจึงบินได้ เราเรียนรู้หลายอย่างจากหนังสือ

      เมื่อเราอยากรู้เรื่องต่างๆ และได้รู้เรื่องที่เราอยากรู้ เราสามารถทำสิ่งที่เราอยากทำ เราก็สบายใจมาก เรารู้ว่าไฟร้อน เราไม่เอามือไปแหย่ไฟ เราก็ไม่ร้อน เราหัดเดินให้เรียบร้อย เราก็ไม่หกล้ม เราปลูกผักได้ ช่วยแม่เลี้ยงน้องได้ พ่อแม่ก็ชมเรา เราให้ของเล่นแก่น้อง น้องก็รักเรา เราดูทุกสิ่งทุกอย่างรอบตัวเรา สิ่งใดที่เราไม่รู้จัก เราก็ถามพ่อ แม่ พี่ น้อง และครูของเรา เราฟังสิ่งที่ผู้อื่นบอกเรา เราจำเอาไว้ และเราคิดทบทวน เมื่อคนอื่นถามเรา เราก็บอกได้ เราหัดคิด หัดทำ เราจึงคิดเป็นทำเป็น เมื่อใครมาตีเรา เราเจ็บ เราก็คิดได้ว่า ถ้าเราตีคนอื่น เขาก็เจ็บเหมือนกัน 

เราเรียนรู้สิ่งต่างๆ เรามีความรู้หลายอย่าง ทำอะไรเป็นหลายอย่าง เรารู้จักคิดหาคำตอบ และมีเหตุผล คุณครูบอกว่า เรากำลังศึกษา การศึกษาทำให้เราปรับปรุงตนให้ดีขึ้นได้

      การศึกษา คือ การพัฒนาความรู้ ความคิด และความสามารถของคน การศึกษาช่วยให้คนเรียนรู้ว่า ทำอย่างไร ร่างกายจึงจะเจริญเติบโต แข็งแรง มีสุขภาพอนามัยดีต่อสู้กับโรคภัยไข้เจ็บได้ ช่วยให้คนรู้วิธีทำมาหากิน และอยู่ร่วมกับผู้อื่นได้ และรู้จักปรับตัวให้เข้ากับธรรมชาติแวดล้อม การศึกษาช่วยยกระดับพื้นฐานทางจิตใจของคน ทำให้บุคคลมีความเข้าใจระเบียบวัฒนธรรม และประเพณีของสังคมที่ตนอยู่ คนจะเจริญได้ต้องรู้จักฝึกหัดควบคุมตนเอง รู้จักเลือก และรับเอาวิทยาการทั้งเก่า และใหม่ เพื่อความเจริญงอกงามของชีวิต

      การศึกษา ช่วยให้คนมีความคิด สามารถใช้ความคิดตัดสินใจได้อย่างมีเหตุผลว่า สิ่งใดควรทำสิ่งใดควรเชื่อ และรู้จักแก้ปัญหา ในชีวิตประจำวันด้วยวิธีที่ดีที่สุด มองเห็นคุณค่า และความงดงาม ธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อมได้ลึกซึ้ง จนสามารถนำมาใช้ให้เป็นประโยชน์แก่ตนเอง และส่วนรวม การศึกษาช่วยให้คนมีความรู้ความสามารถดีพอ ที่จะประกอบอาชีพเลี้ยงตนเอง และครอบครัวได้ คนเราจึงจำเป็นต้องศึกษาเล่าเรียนอยู่เสมอ

      การศึกษา เป็นวิธีหาความรู้อย่างหนึ่ง ซึ่งทำให้คนรอดพ้นจากความเขลา และสามารถดำรงชีพได้อย่างมีความสุข การศึกษานั้นเป็นคุณค่าอย่างหนึ่งที่คนได้เรียนรู้ ฝึกฝน และสะสมไว้เป็นคุณสมบัติเฉพาะตน การศึกษาจึงเป็นกระบวนการต่อเนื่องที่บุคคลได้เผชิญ และเรียนรู้สิ่งใหม่จนสามารถแก้ไขปัญหาปรับปรุงตน และแสวงหาประสบการณ์ที่ดีไปตลอดชีวิต เพื่อความสงบสุขส่วนบุคคล และสันติภาพของสังคม  คนที่มีการศึกษา คือผู้ที่มีความรู้พอเหมาะกับการดำรงชีพ เป็นผู้ที่ความดี ความงาม มีหลักการ และเหตุผล เห็นคุณค่าของความจริง คนมีการศึกษาย่อมรู้จักเลือก และตัดสินใจได้เหมาะสมถูกต้อง มีรสนิยมดี สามารถบังคับตนเองให้กระทำสิ่งอันควรทำ และเว้นในสิ่งอันควรเว้น รู้จักแก้ปัญหา รู้จักปรับตัว และสามารถอยู่ร่วมกับผู้อื่นในสังคมได้อย่างดี

      บุคคลอาจรับการศึกษาได้หลายทาง เช่น การดำรงชีวิตในครอบครัว ได้รับการสั่งสอนอบรมจากพ่อแม่ การฝึกหัดอาชีพในชุมชน การเรียนจากสื่อมวลชน เช่น วิทยุ โทรทัศน์ หนังสือพิมพ์ การศึกษานอกระบบโรงเรียน การศึกษาจากปัญหาที่เกิดขึ้น ในสังคม การศึกษาจากการอ่าน การทดลองทำการประดิษฐ์คิดค้นด้วยตนเอง และศึกษาจากแหล่งวิทยาการอย่างอื่นในชุมนุมชน
การจัดการศึกษาอีกวิธีหนึ่ง คือการจัด ให้เด็กมารับการสั่งสอนฝึกฝนอบรมพร้อมๆ กันในสถานที่แห่งหนึ่ง ซึ่งเรียกว่า โรงเรียน การจัดการศึกษาในระบบโรงเรียนนี้ มีการวางแผน และจัดหลักสูตรแต่ละระดับเป็นพื้นฐาน ครูมีบทบาทสำคัญ ในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน โดยมุ่งให้นักเรียนได้พัฒนาไปจนสุดความสามารถ ตามวัตถุประสงค์ของหลักสูตร