ตอนเป็นเด็ก ผู้ใหญ่มักจะไล่ให้เราไปนอนแต่หัวค่ำ ทั้งที่มีรายการโทรทัศน์หรือละครที่เรายังอยากอยู่ดูต่อ นั่นเพราะเชื่อว่าเด็กควรนอนเยอะ ๆ ตื่นเช้ามาสมองจะได้ปลอดโปร่ง แต่พอเข้าสู่วัยผู้ใหญ่ที่มีหน้าที่ความรับผิดชอบมากขึ้น เราอาจจะต้องนอนดึก และตื่นเช้า ซึ่งการนอนเพียงเท่านั้นอาจจะไม่เพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย แต่บางครั้งสิ่งที่ตามมาอาจจะไม่ใช่เพียงอาการง่วงนอน หรือเพลียเพียงอย่างเดียวก็เป็นได้

จากงานวิจัยที่ผ่านมาส่วนใหญ่มีศึกษาโดยเน้นไปที่ความสัมพันธ์ระหว่างการอดนอนกับการเพิ่มความเสี่ยงต่อภาวะซึมเศร้า โรคอัลไซเมอร์ สมองเสื่อม โรคอ้วน โรคเบาหวาน โรคหัวใจและหลอดเลือด หรือโรคหลอดเลือดสมอง ขณะที่งานวิจัยหนึ่งได้ศึกษาถึงผลจากการถูกรบกวนการนอนต่อเซลล์สมอง ซึ่งการทดลองนี้ทำในหนูทดลอง โดยการปลุกหนูทดลองให้ตื่นเป็นระยะ ๆ เพื่อไม่ให้มันนอนได้อย่างเต็มที่ และเมื่อเวลาผ่านไปหลายวัน นักวิจัยก็พบว่า การถูกรบกวนการนอน ทำให้ไม่ได้นอนหลับยาว ๆ หรือมีสภาพอดนอนนั้น ส่งผลให้เซลล์สมองของหนูทดลองตายลงถึง 25% และสถานการณ์นี้ก็มีความเป็นไปได้ที่จะเกิดขึ้นกับคนเรา ทั้งยังส่งผลสืบเนื่องไปถึงนาฬิกาชีวิต (Biological Clock) และวงจรการนอนหลับด้วย

อีกงานวิจัยหนึ่งระบุว่า การอดนอนมีผลต่อขนาดของสมอง โดยทีมนักวิจัยใช้เครื่อง MRI สแกนสมองของผู้เข้าร่วมวิจัยจำนวน 147 คน ที่มีอายุระหว่าง 20-84 ปี จากนั้นให้ผู้เข้าร่วมวิจัยตอบแบบสอบถามเกี่ยวกับพฤติกรรมการนอนของพวกเขา หลังจากนั้น 3 ปีครึ่ง พวกเขาได้ทำการสแกนสมองผู้เข้าร่วมวิจัยทั้งหมดอีกครั้ง และผลการวิจัยแสดงให้เห็นว่า 35% ของผู้ที่มีปัญหาการนอนหลับ มีการลดลงของปริมาตรหรือขนาดของสมองในระหว่างการศึกษามากกว่าผู้ที่หลับสบาย

ในงานวิจัยล่าสุด โดยทีมวิจัยจาก UCLA ยังแสดงให้เห็นว่า การอดนอนไม่เพียงมีผลต่อสมองของผูู้อดนอนเท่านั้น แต่ยังส่งผลไปถึงผู้คนรอบข้างด้วย เนื่องจากพวกเขาพบว่า การอดนอนเป็นปัจจัยที่ทำให้สมองแต่ละส่วนมีการสื่อสารระหว่างกันที่ช้าลง การเข้ารหัสหรือแปรผลเป็นไปได้อย่างเชื่องช้า เรียกความจำต่อต่าง ๆ ที่อยู่ในสมองออกมาใช้ได้ช้าลง และทำลายวิสัยทัศน์หรือความสามารถในการแปรผลของสิ่งที่มองเห็นด้วย สิ่งนี้ได้ส่งผลถึงคนรอบข้างในกรณีที่คนขับรถอดนอน พวกเขาอาจมองไม่เห็นคนเดินเท้าที่กำลังข้ามถนน และเป็นเหตุให้เกิดอุบัติเหตุได้

ร่างกายหรือสมองที่อ่อนล้ามาก ๆ จากการอดนอน สามารถสั่งให้สมองบางส่วนหยุดการทำงานลงได้ แม้ว่าพวกเขาจะยังตื่นอยู่ สิ่งที่เกิดขึ้นในสมองของผู้ที่อดนอนนั้นไม่ต่างไปผู้ที่ดื่มแอลกอฮอล์มาอย่างหนักเลย และเป็นที่น่าเสียดายที่ตอนนี้นักวิจัยหรือนักวิทยาศาสตร์ยังไม่สามารถพัฒนายาที่ป้องกันการเสียหายของเซลล์สมองจากการอดนอน หรือวิธีเพิ่มพลังด้วยสารเคมีที่เกี่ยวข้องกับการซ่อมแซมสมองตามธรรมชาติได้ การนอนหลับอย่างเพียงพอจึงยังคงเป็นวิธีการรักษาเซลล์สมองให้อยู่กับเราไปนาน ๆ ที่ดีที่สุด

แต่นอนหลับเท่าไรจึงจะเรียกว่าเพียงพอล่ะ?

ในแต่ละช่วงวัยของคนเรามีความต้องการนอนหลับที่แตกต่างกัน ซึ่งสถาบันการนอนหลับแห่งชาติ (National Sleep Foundation) ในสหรัฐอเมริกา ได้แนะนำระยะเวลาการนอนที่เหมาะสมในแต่ละช่วงวัยไว้ ดังนี้

นอกจากช่วงวัยที่ต่างกันจะต้องการปริมาณการนอนหลับที่แตกต่างกันแล้ว ยังมีปัจจัยอื่น ๆ ที่ทำให้คนเราต้องการปริมาณการนอนที่ต่างกันด้วย เช่น หญิงตั้งครรภ์อาจจะต้องการเวลาการนอนหลับที่เพิ่มขึ้น ส่วนในผู้ที่เคยอดนอนมาก่อน ก็อาจจะต้องการเวลาในการนอนหลับมากกว่าคนทั่วไปด้วย

เพื่อรักษาสมองและร่างกายของเราให้สามารถใช้งานไปได้อีกยาว ๆ นอกจากการรับประทานอาหารที่มีประโยชน์และออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอแล้ว จึงไม่ควรมองข้ามการนอนหลับอย่างมีคุณภาพและเพียงพอต่อความต้องการของร่างกายเช่นกัน

ภาพปก : Shutterstock