ต่อมไร้ท่อ หมายถึงต่อมไม่มีท่อสิ่งที่หลั่งจากต่อมเหล่านี้เข้าสู่กระแสเลือดไหลเวียนโดยตรงไม่ต้องผ่านท่อดังนั้นเซลล์ของต่อมไร้ท่อจะสัมผัสกับหลอดเลือดฝอยภายในต่อมอย่างใกล้ชิดต่อมเหล่านี้จึงมีเลือดมาเลี้ยงอย่างมากมาย
ต่อมเดียวกันอาจมีทั้งต่อมไร้ท่อและต่อมมีท่ออยู่ด้วยกัน เช่น ตับอ่อน อัณฑะ และรังไข่ ตับอ่อนหลั่งน้ำย่อยผ่านท่อไปสู่ดูโอดีนัมและขณะเดียวกันกลุ่มเซลล์ของตับอ่อน (islets of langerhans) ก็หลั่งฮอร์โมนสู่กระแสเลือดโดยตรงอัณฑะก็สร้างตัวอสุจิผ่านออกไปทางท่อแต่ขณะเดียวกันก็มีกลุ่มเซลล์เลย์ดิก (cells of Leydig) สร้างฮอร์โมนเพศสู่กระแสโลหิต
ต่อมไร้ท่อสร้างสารเคมีซึ่งมักจะเรียกว่า ฮอร์โมน ซึ่งจะไปควบคุมหรือดัดแปลงสมรรถภาพของเซลล์ของอวัยวะอื่น ๆ ผลของมันอาจไปกระตุ้นหรือยับยั้งก็ได้
มี ๒ ต่อม รูปร่างคล้ายรูปสามเหลี่ยมหรือรูปพระจันทร์เสี้ยวอยู่สองข้างของสันหลังและสัมพันธ์อย่างใกล้ชิดกับปลายบนของไตขนาดของต่อมหมวกไตสูง ๓–๕ เซนติเมตร กว้าง ๒.๕–๓ เซนติเมตร และหนาประมาณ ๑ เซนติเมตร หนัก ๗–๑๐ กรัม
ต่อมนี้ประกอบด้วย ๒ ส่วน คือ ส่วนเปลือก (cortex) ค่อนข้างหนาสีเหลืองและส่วนใน (medulla) สีแดงคล้ำส่วนในมีประมาณ ๑ ใน ๑๐ ของต่อมทั้งหมด
ส่วนเปลือก มีบทบาทมากในร่างกายถ้าหน้าที่ของต่อมนี้เสียไปจะมีผลต่อคาร์โบไฮเดรตเมแทบอลิซึม (carbohydrate metabolism) และอิเล็กโทรไลต์ (electrolytes) และน้ำของร่างกายส่วนนี้หลั่งฮอร์โมนซึ่งสัมพันธ์อย่างใกล้ชิดกับฮอร์โมนเพศและสารพวกสเตอรอยด์ (steroids) ซึ่งค้นพบแล้วมีอย่างน้อย ๒๘ ชนิด จากส่วนเปลือก
ส่วนใน สร้างฮอร์โมนแอดรีนาลิน (adrenalin) และนอร์แอดรีนาลิน (noradrenalin) ทำให้หลอดเลือดทั่วไปหดตัวและทำให้ความดันโลหิตสูงขึ้นแอดรีนาลินทำให้เกิดคาร์โบไฮเดรต เมแทบอลิซึมแม้จะทำให้หลอดเลือดที่ผิวหนังหดตัวแต่ก็ทำให้หลอดเลือดที่กล้ามเนื้อขยายตัวด้วย
อยู่ที่ส่วนล่างด้านหน้าของคอติดแน่นกับหลอดลมและกล่องเสียงขนาดของต่อมไทรอยด์แตกต่างกันไปตามอายุ เพศและภาวะโภชนาการขนาดค่อนข้างโตในคนวัยรุ่นหนุ่มสาวและในคนที่ได้รับอาหารอย่างสมบูรณ์ในหญิงยังโตขึ้นชั่วคราวในขณะมีเลือดประจำเดือนและตั้งครรภ์ต่อมมีสีแดงแกมเหลืองและนุ่มขนาดเฉลี่ยสูง ๕ เซนติเมตร กว้าง ๖ เซนติเมตร หนา ๑–๒ เซนติเมตร หนัก ๑๘–๒๕ กรัม ประกอบด้วย ๒ กลีบ ซึ่งมีรูปร่างคล้ายรูปกรวยและต่อกันในแนวกลางด้วยเนื้อต่อมแคบ ๆ
ต่อมนี้หลั่งฮอร์โมนเรียกว่า ไทร็อกซิน (thyroxin) ซึ่งมีความ สำคัญที่สุดสำหรับการเจริญเติบโตของร่างกายอย่างเหมาะสม และสำหรับหน้าที่ของเนื้อเยื่อในร่างกายเกือบทั้งหมด
มี ๒ คู่ เป็นต่อมขนาดเล็กอยู่ชิดกับด้านหลังของต่อมไทรอยด์ ต่อมนี้สร้างฮอร์โมนชนิดหนึ่งซึ่งมีบทบาทส่วนหนึ่งเกี่ยวกับการรักษาสมดุลของแคลเซียมในเลือดและในกระดูกในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมถ้าตัดต่อมนี้ออกหมดทั้ง ๔ ต่อม สัตว์นั้นจะตายภายใน ๒–๓ วัน
ต่อมพาราไทรอยด์เหล่านี้ขนาดแตกต่างกันมากโดยทั่วไปยาว ๓–๖ มิลลิเมตร กว้าง ๒–๔ มิลลิเมตร หนา ๐.๕–๒ มิลลิเมตร ทั้งหมดหนัก ๐.๑๐–๐.๑๔ กรัม
อยู่ในทรวงอกส่วนบนระหว่างกระดูกอกกับหลอดเลือดใหญ่อาจยื่นต่ำลงไปอยู่หน้าเยื่อหุ้มหัวใจในเด็กเกิดใหม่มีขนาดโตกว่าในผู้ใหญ่มาก
ต่อมไทมัสเป็นอวัยวะสำคัญอย่างหนึ่งของระยะการเติบโตของชีวิต ๒-๓ ปีหลังเกิดอัตราการเจริญเติบโตลดลงอย่างรวดเร็วแต่ก็ยังเจริญต่อไปจนถึงระยะวัยรุ่นต่อจากนั้นไปก็จะค่อย ๆ ฝ่อเล็กลง
ในช่วงการเจริญเติบโตต่อมไทมัสมีสีชมพูประกอบด้วย ๒ กลีบ รูปคล้ายพีระมิดแบนทางข้างและขนาดอาจไม่เท่ากันกลีบทั้งสองของต่อมยึดกันไว้ด้วยพังผืดหลวม ๆ
ต่อมไทมัส นุ่มขนาดและรูปร่างแตกต่างกันไปตามอายุในเด็กจะมีรูปคล้ายสี่เหลี่ยมกว้างในผู้ใหญ่จะหดสั้นแต่ค่อนข้างแบนน้ำหนักประมาณ ๑๓ กรัมเมื่อเกิด ๓๗ กรัมในระยะหนุ่มสาว และ ๑๐ กรัม ในคนชรา
เป็นต่อมเล็ก ๆ ขนาดกว้าง ๑๔ มิลลิเมตร สูง ๖ มิลลิเมตร และยาวจากหน้าไปหลัง ๙ มิลลิเมตร หนักประมาณ ๑/๒ กรัม
ต่อมนี้มีหน้าที่สร้างฮอร์โมนที่สำคัญหลายอย่างซึ่งมีอิทธิพลต่อต่อมไร้ท่ออื่น ๆ ด้วย เช่น สร้างฮอร์โมนควบคุมการเจริญเติบโตของร่างกายและกระดูก
สร้างฮอร์โมนควบคุมการทำงานของต่อมไทรอยด์พาราไทรอยด์ส่วนเปลือกของต่อมหมวกไต อัณฑะและรังไข่
และสร้างฮอร์โมนที่ทำให้ความดันเลือดสูงขึ้นทำให้การปัสสาวะเป็นปกติและทำให้กล้ามเนื้อมดลูกหดตัว
นอกจากนี้ยังมีกลุ่มเซลล์ของตับอ่อนสร้างฮอร์โมนอินซูลินซึ่งควบคุมคาร์โบไฮเดรตเมแทบอลิซึมรังไข่สร้างฮอร์โมนเพศหญิง (นอกเหนือจากการสร้างไข่) และอัณฑะสร้างฮอร์โมนเพศชาย (นอกเหนือจากการสร้างตัวอสุจิ)
เป็นต่อมเล็ก ๆ รูปไข่หรือรูปกรวยค่อนข้างแข็งสีน้ำตาลขนาดยาวจากหน้าไปหลัง ๕–๑๐ มิลลิเมตร กว้าง และสูง ๓–๗ มิลลิเมตร หนัก ๐.๒ กรัม หน้าที่ของต่อมนี้ยังไม่ทราบชัด