ประโยชน์และโทษของแมลง

ประโยชน์และโทษของแมลง 

แมลงก็เช่นเดียวกับสัตว์โลกทั้งหลาย เมื่อมีความสัมพันธ์กับมนุษย์ ย่อมมีทั้งประโยชน์และโทษต่อมนุษย์ ประโยชน์ที่มนุษย์ได้รับจากแมลงนั้น ได้แก่ มนุษย์ใช้แมลงเป็นอาหาร หรือเครื่องชูรสในอาหาร เช่น ในประเทศไทย มีการใช้แมลงดานามาปรุงน้ำพริก ในภาคกลาง มดแดง หรือมดส้ม แทนน้ำส้มในภาคเหนือ มีการคั่วแมลงกุดจี่ และหนอนไหมกินในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และนึ่งหรือยำตัวอ่อนของต่อหลวง ต่อหัวเสือในภาคใต้ ในที่ๆ กันดารอาหาร มนุษย์มักต้องอาศัยแมลงเป็นอาหารประจำที่จะหาได้เสมอ นอกจากตัวแ มลงเองแล้วมนุษย์ก็ยังได้ประโยชน์จากผลิตผลของแมลง เช่น น้ำผึ้ง จากผึ้งมาเป็นอาหารและเข้าเครื่องยา ไหมจากไหมเลี้ยงและไหมป่ามาทำเครื่องนุ่งห่ม ครั่งจากแมลงครั่ง มาทำแลกเกอร์ผสมสีทาบ้าน และเครื่องเรือนต่างๆ นอกจากนี้ยังมีการใช้แมลงเลี้ยงสัตว์ เช่น เลี้ยงกบ เลี้ยงปลา กันเป็นล่ำเป็นสัน มนุษย์ได้อาศัยแมลงช่วยผสมเกสรบำรุงพันธุ์พืชต่างๆ เพื่อให้ผลิตออกผลมากๆ โดยเฉพาะใช้ผึ้ง ชันโรง แมลงภู่ แมลงวันหัวเขียว ทั้งนี้ตามประสิทธิภาพของแมลงแต่ละอย่าง ที่จะผสมพันธุ์พืชแต่ละชนิด เช่น การผลิตเมล็ดหอมหัวใหญ่ จะใช้แมลงวันหัวเขียว ซึ่งมีประสิทธิภาพสูงกว่าผึ้ง มีหลายกรณีเช่นกัน ที่มนุษย์เพาะเลี้ยงแมลงที่เป็นประโยชน์ แล้วปล่อยไปช่วยกำจัดแมลงหรือศัตรูพืชอื่นๆ เช่น การเพาะเลี้ยงแตนเบียนไข่ เพื่อช่วยทำลายไข่ของหนอนเจาะลำต้นข้าว ไข่ของมวนลำไย เวลาเดียวกันก็ได้มีการเพาะเลี้ยงแมลงให้ช่วยทำลายวัชพืช เช่น หนอนกระทู้ ทำลายจอก แหน หนอนเจาะกระบองเพชร เพื่อทำลายป่ากระบองเพชร ที่ไร้ประโยชน์ แมลงหลายชนิดมีสารที่ให้ประโยชน์ทางการแพทย์ จึงนำมาใช้ผสมเป็นเครื่องยารักษาโรคต่างๆ ซี่งปรากฏว่า มีแมลงหลายชนิดอยู่ในตำรับยาไทย และในเรื่องนี้ทางประเทศจีนได้ศึกษาค้นคว้า และก้าวหน้าไปมาก นักวิทยาศาสตร์มักจะใช้แมลงในการศึกษา เพื่อความก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์เสมอ เช่น การใช้แมลงหวี่ในการศึกษาทางพันธุกรรม ทำให้วิทยาศาสตร์ขานี้ก้าวหน้าไปอย่างรวดเร็ว จะสังเก ตเห็นได้ว่ าในการนำสัตว์ขึ้นจรวดไปทดลองในอวกาศ มักจะต้องมีแมลงชนิดใดชนิดหนึ่งหรือหลายชนิดถูกนำไปทดลองด้วยเสมอ แมลงหลายชนิดที่ช่วยเกษตรกรโดยทางอ้อม เช่น ด้วงกุดจี่ ด้วงมูลสัตว์และด้วงเขี้ยวกาง ที่ช่วยกินย่อยสลายมูลสัตว์ต่างๆ ให้หายกลิ่ นเหม็น และกลายเป็นปุ๋ยเร็วขึ้น บางประเทศเข้าไปเพาะเลี้ยง เพื่อให้ช่วยสลายมูลสัตว์ให้ แต่โดยทั่วไปแล้ว แมลงที่มีประโยชน์ ที่อยู่ในธรรมชาติ ได้ช่วยเกษตรกรในการทำลายศัตรูพืชต่างๆ ไม่ให้ระบาดง่ายอยู่แล้ว หากแมลงที่มีประโยชน์ไม่ถูกทำลายโดยน้ำมือของมนุษย์เอง เช่น ถูกยาฆ่าแมลงตาย เกษตรกรก็จะได้ประโยชน์จากแมลงเหล่านี้มาก และประการสุดท้าย มนุษย์ได้ใช้ประโยชน์จากความหลากหลายในรูปลักษณะสีสันของแมลง ไปในการออกแบบทางศิลปะ เสียงร้อง และพฤติกรรมต่างๆ ของแมลง ยังช่วยบำรุงจิตใจของมนุษย์ เป็นเพื่อนของมนุษย์ในยามเหงา แมลงต่างๆ เช่น จิ้งหรีด จักจั่น เรไร แม่ม่ายลองใน จึงได้ปรากฎในบทกวี โคลง ฉันท์ กาพย์ กลอน ทั้งของไทย และของต่างประเทศบ่อยๆ 

แมลงที่ให้โทษนั้นมีอยู่มากมายเช่นเดียวกัน ที่พบเห็นกันง่ายก็ได้แก่ พวกที่เป็นศัตรูของคนและสัตว์โดยตรง มีทั้งก่อความรำคาญให้ เช่น แมลงสาบส่งกลิ่นเหม็นตามถ้วยชาม และตู้อาหารที่ไปเกาะ ทำให้เกิดพิษต่อร่างกายโดยการกัดต่อยทิ้ งน้ำพิษให้เกิดอาการเจ็บป่ วย เช่น ต่อ แตน มดตะนอย บุ้ง ร่าน หรือเป็นตัวเบียนดูดกินเลือด กัดกินผิวหนังให้เกิดอาการคัน เช่น ยุง เรือด เหา ตลอดจนทำลายปัจจัยที่จำเป็นต่างๆ ของมนุษย์ เช่น ปลวก ทำลายบ้านอยู่อาศัย ตลอดจนวัสดุที่ใช้งาน เช่น โต๊ะ เก้าอี้ มอด หรือตัวกินทำลายเสื้อผ้า เครื่องนุ่งห่ม ยารักษาโรค พวกตั๊กแตน มวน ด้วง และหนอนผีเสื้อต่างๆ มากมายที่เป็นศัตรูทำลายพืชผลที่เพาะปลูก และที่สำคัญก็คือมีมากชนิดที่เป็นพาหะนำโรคมาสู่คน เช่น ยุงนำเชื้อมาลาเรีย ไข้เลือดออก แมลงวัน นำโรคอหิวาต์ โรคท้องร่วง และพวกที่นำไปสู่สัตว์ เช่น เหลือบ นำโรคแอนแทรกซ์ไปสุ่โค ตลอดจนพวกที่นำโรคไปสู่พืช ได้แก่ เพลี้ยอ่อน เพลี้ยจักจั่น เป็นต้น ก่อให้เกิดความเสียหายต่อพืชมากมาย โรคที่แมลงนำสู่พืชมีโรคที่สำคัญๆ อันเกิดจากเชื้อวิสา แบคทีเรีย เชื้อรา เป็นต้น