การป้องกันปัญหายาเสพติด

การป้องกันเป็นมาตรการที่ใช้สำหรับผู้ที่อาจจะเกิดเป็นปัญหาในอนาคตแต่ยังไม่ได้เป็นปัญหาในปัจจุบันแตกต่างจากการรักษาซึ่งเป็นมาตรการสำหรับผู้ที่ติดยาแล้วโดยที่การบำบัดรักษาทำได้ลำบากและได้ผลไม่ดีนักการป้องกันจึงเป็นมาตรการที่สำคัญที่สุด

สาเหตุของปัญหายาเสพติดแตกต่างกันในสังคมหรือชุมชนต่าง ๆ การป้องกันที่เหมาะสมจึงย่อมต้องแตกต่างกันไปด้วยนอกจากนี้กลุ่มบุคคลเป้าหมายของมาตรการป้องกัน ย่อมมีสภาพด้านบุคลิกภาพและสภาพแวดล้อมแตกต่างกันจึงจำเป็นต้องเลือกมาตรการป้องกันที่เหมาะสมมาตรการบางอย่างที่เหมาะสมกับคนกลุ่มหนึ่งอาจกลายเป็นโทษสำหรับคนกลุ่มอื่นได้ยังไม่มีมาตรการใดอย่างเดียวที่ใช้ได้ผลกับคนทุกกลุ่ม

มาตรการป้องกันอาจแบ่งได้เป็นการป้องกันปฐมภูมิหรือมาตรการสำหรับผู้ที่ยังไม่เคยเป็นปัญหาหรือยังไม่ได้ติดยาโดยมีเป้าหมายที่จะป้องกันไม่ให้เกิดปัญหาขึ้นกับการป้องกันทุติยภูมิหรือการป้องกันผู้ที่เคยติดยาและได้รับการบำบัดรักษาจนหยุดยาได้แล้วไม่ให้กลับไปใช้ยาอีก

มาตรการป้องกันปัญหายาเสพติด ได้แก่

๑. การสร้างกฎหมายที่เหมาะสม 

ยาที่ก่อให้เกิดปัญหาร้ายแรงหรือมีศักยภาพที่จะก่อปัญหา เช่น เฮโรอีน แอมเฟตามีนและกัญชาควรมีกฎหมายห้ามการผลิตการนำเข้าในอาณาจักรและการขายโดยมีบทลงโทษที่รุนแรงพอที่จะให้ผู้ที่ประสงค์จะลักลอบกลัวและไม่กล้าเสี่ยงแม้ว่าจะมีทางได้กำไรมากก็ตามในประเทศไทยมีพระราชบัญญัติยาเสพติด พ.ศ. ๒๕๒๒ ซึ่งกำหนดโทษผู้ละเมิดไว้แรงมากพอจะสรุปได้ดังนี้

ผู้ที่ติดยาเสพติดจะไม่ต้องรับโทษถ้าได้เข้ารับการบำบัดรักษาตามสถานบำบัดรักษาหรือโรงพยาบาลที่ได้รับรองและปฏิบัติตามระเบียบของการบำบัดรักษา

ในประเทศสิงคโปร์ใช้มาตรการที่รุนแรงกว่าในประเทศไทยผู้ที่ใช้เฮโรอีนซึ่งพิสูจน์ได้ด้วยการตรวจปัสสาวะจะถูกส่งเข้าสถานกักกันเป็นเวลาอย่างน้อย ๖ เดือน

สำหรับยาที่ยังใช้เป็นประโยชน์ในทางการแพทย์แต่ก็ทำให้เกิดปัญหาการติดยาด้วย เช่น ยานอนหลับและยากล่อมประสาทก็จำเป็นต้องมีกฎหมายที่ควบคุมการผลิต การนำเข้าไปราชอาณาจักรและการขายให้อยู่ในขอบเขตที่ได้เป็นยารักษาโรค แต่ไม่เกิดโทษในแง่ยาเสพติดทั้งนี้จะต้องปรับกฎหมายตามลักษณะปัญหาหรือชนิดของตัวยาที่เป็นปัญหาตามสภาพความเป็นจริงที่เปลี่ยนไปด้วย

๒. มาตรการรักษากฎหมาย

การป้องกันและปราบปรามการลักลอบผลิตนำเข้า ขนย้ายหรือจำหน่ายจ่ายแจกยาเสพติดย่อมมีความสำคัญในการทำให้ยาหายากขึ้นโอกาสที่คนจะไปติดยาจะได้น้อยลง

โดยที่ความพยายามที่จะให้มีคนติดยาเพื่อให้มีความต้องการและตลาดสำหรับยาเสพติดชนิดหนึ่ง ๆ นั้นมีส่วนในการทำการระบาดของยาเสพติดเป็นปัญหาร้ายแรงกว้างขวางขึ้นได้และกระบวนการค้ายาเสพติดเป็นอาชญากรรมที่มีระบบอิทธิพลและเงินทุนมากทั้งในระดับภายในประเทศและระหว่างประเทศมาตรการในการปราบปรามจึงทำได้ยากและประสบปัญหามากเจ้าหน้าที่ในการปราบปรามอาจถูกปองร้ายและได้รับอันตรายได้หรืออาจถูกอิทธิพลทางการเงินหรืออื่น ๆ ทำให้เกิดการทุจริตประพฤติมิชอบขึ้นได้ระบบงานและเทคนิควิธีการในการรักษากฎหมายก็มีความสำคัญ

สำหรับยาเสพติดให้โทษที่กฎหมายห้ามการผลิตนำเข้าและจำหน่ายโดยเด็ดขาดนั้นตำรวจและสำนักงานคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามยาเสพติดเป็นเจ้าหน้าที่ ที่มีอำนาจตามกฎหมายส่วนวัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตประสาทและยาเสพติดที่ยังใช้เป็นยารักษาโรคนั้นการควบคุมเป็นหน้าที่ของสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสุข

๓. มาตรการด้านเจตคติและค่านิยมของสังคม

ปัญหายาเสพติดเป็นปัญหาของชุมชนและสังคม เจตคติและค่านิยมในสังคมนั้น ๆ มีส่วนเป็นอย่างมากในการห้ามหรือยอมให้เกิดปัญหาขึ้นในชุมชนบางแห่งที่ต่อต้านยาเสพติดโอกาสที่จะเกิดปัญหาย่อมมีน้อยกว่าชุมชนที่มีทัศนคติยอมรับการติดยาโดยไม่ถือว่าร้ายแรงนัก

การที่มาตรการในการป้องกันปัญหายาเสพติดจะได้ผลนั้นจำเป็นต้องอาศัยกำลังใจความร่วมมือและแรงสนับสนุนจากผู้ที่เกี่ยวข้องทุกฝ่ายโดยเฉพาะอย่างยิ่ง ประชาชนทั่วไปการกระตุ้นให้สังคมมองเห็นปัญหาหาทางแก้ไขและยอมทุ่มเททรัพยากรในการแก้ปัญหาย่อมจำเป็นอย่างยิ่ง 

การให้ข่าวสารและความรู้แก่ประชาชนเพื่อป้องกันยาเสพติดนั้นได้มีวิธีการอยู่ ๒ แบบ คือ วิธีการทำให้กลัวกับวิธีการให้ข้อมูลที่เป็นความจริงสำหรับวิธีแรกนั้นมีผลในการกระตุ้นให้ตกใจและเห็นปัญหาตลอดจนหาทางแก้ไขแต่อาจเกิดความตกใจจนเกินกว่าเหตุและมีปฏิกิริยาที่ไม่ได้ผลเต็มที่ในระยะยาวได้วิธีการนี้ยังพบว่าไม่ได้ผลสำหรับผู้ที่เคยมีประสบการณ์และได้ลองยามาแล้วและรู้ว่าข่าวสารหรือความรู้นั้นไม่เป็นความจริงนอกจากนี้ยังมีผลให้ผู้ที่มีประสบการณ์และไม่เกิดผลร้ายอย่างที่อ้าง กลายเป็นผู้ที่เก่งกาจน่านิยมมากขึ้นอีกสำหรับเยาวชนที่เป็นปัญหา

สำหรับกลุ่มชนที่มีการศึกษาหรือมีวิจารณญาณของตนเองการให้ข่าวสารและความรู้ ที่เป็นความจริงย่อมได้ผลดีกว่าสื่อสารมวลชนต่าง ๆ เช่น วิทยุ โทรทัศน์และหนังสือพิมพ์ตลอดจนเอกสารเผยแพร่ต่าง ๆ เป็นเครื่องมือที่สำคัญในการเข้าถึงประชาชนจำนวนมากจึงย่อมมีอิทธิพลในการช่วยกำหนดค่านิยมในสังคมเกี่ยวกับเรื่องนี้ด้วย

๔. มาตรการทางการศึกษา

โดยที่การติดยาเสพติดขึ้นอยู่กับภูมิคุ้มกันที่มีในบุคคลที่อาจเป็นปัญหาการให้การศึกษาย่อมเป็นการสร้างความรู้ บุคลิกภาพ เจตคติและค่านิยมที่ดีอันประกอบเป็นภูมิคุ้มกันต่อต้านการติดยาโดยเฉพาะอย่างยิ่งสำหรับนักเรียนและเยาวชนซึ่งเป็นผู้ที่ล่อแหลมต่อปัญหายาเสพติด 

การศึกษาอาจมุ่งในด้านต่าง ๆ ซึ่งจะมีผลในการป้องกันการเสพติดได้ตัวอย่างเช่น

๔.๑ มุ่งที่ความรู้ความเข้าใจและเจตคติเกี่ยวกับยาและการใช้ยาโดยทั่วไปรวมถึงคุณและโทษของยาการใช้ยาที่ถูกต้องและการใช้ยาในทางที่ผิด 

๔.๒ มุ่งที่ความรู้ความเข้าใจและเจตคติต่อยาเสพติด ทั้งในแง่ชีววิทยาเภสัชวิทยาสังคมวิทยาหน้าที่พลเมืองกฎหมายควบคุมยาเสพติดสำหรับยาเสพติดโดยรวมๆ และสำหรับยาเสพติดแต่ละชนิด 

๔.๓ มุ่งที่ความรู้ความเข้าใจและเจตคติเกี่ยวกับการรักษาสุขภาพของตนเองโดยเฉพาะอย่างยิ่งสุขภาพจิต 

๔.๔ มุ่งที่การพัฒนาบุคลิกภาพให้เป็นผู้ที่รู้จักใช้เหตุผลมีความเชื่อมั่นในตนเองรู้จักเลือกคบเพื่อนสามารถปรับตนเองในสังคมได้สร้างสัมพันธภาพระหว่างบุคคลได้และสามารถรู้จักหาวิธีแก้ปัญหาและสามารถขอและรับคำปรึกษาและความช่วยเหลือที่เหมาะสม 

๔.๕ มุ่งที่การปลูกฝังค่านิยมที่ดีสำหรับนักเรียนหรือเยาวชนกลุ่มต่าง ๆ ในต่างกันในระดับอายุภูมิหลังและประสบการณ์เกี่ยวกับยาเสพติดย่อมต้องใช้มาตรการต่างกันในการให้การศึกษาการเลือกให้เหมาะสมจึงเป็นสิ่งที่สำคัญ

 โดยที่ปัญหายาเสพติดมีสาเหตุสำคัญมาจากสภาพแวดล้อมในชุมชนมาตรการที่มุ่งแก้ปัญหาที่เป็นสาเหตุในชุมชนจึงเป็นการแก้ที่ตรงเป้าอาจจำเป็นต้องพิจารณาศึกษาในแต่ละชุมชนหรือสภาพของชุมชนถึงปัจจัยที่เป็นปัญหาในชุมชนนั้น ๆ 

มาตรการทางชุมชน ได้แก่ 

ผู้ที่ติดยาเสพติดมีส่วนสำคัญในการชักนำให้ผู้อื่นไปติดด้วยการขจัดไม่ให้มีผู้ติดยาหรือให้ลดจำนวนลงจะช่วยลดการแพร่ระบาดได้การป้องกันจึงควรมุ่งที่การหากผู้ที่ติดยาให้ได้โดยเร็วที่สุดและทำการรักษาให้ได้ผลเสียโดยเร็วส่วนผู้ที่ติดยางอมแงมจนกลายเป็นปัญหาสังคมและเป็นตัวการให้เกิดการแพร่ระบาดไปสู่ผู้อื่นก็น่าจะได้แยกออกไปจากสังคม