ชาวนาปลูกข้าว เขาต้องใช้เมล็ดข้าวพันธุ์ดีหว่านลงในนา จึงจะได้ต้นข้าวงามเต็มทุ่ง ให้เมล็ดใหญ่ กินอร่อย และขายได้ราคาดี ชาวสวนปลูกมะม่วง เขาต้องใช้กิ่งมะม่วงพันธุ์ดี จึงจะได้ต้นมะม่วงที่โตเร็ว ลูกดก ผลมีรสอร่อย
ชาวไร่ปลูกข้าวโพด เขาต้องใช้เมล็ดข้าวโพดพันธุ์ดี จึงจะได้ข้าวโพดต้นงาม ไม่เป็นโรค ให้ฝักโต เมล็ดแน่น และขายได้ราคา การทำนา ทำสวน ทำไร่ และปลูกพืชผักทุกชนิด เราต้องใช้เมล็ดพันธุ์ดี หรือกิ่งพันธุ์ดี จึงจะได้ผลเต็มที่ดังต้องการ เมล็ดพันธุ์ดี และกิ่งพันธุ์ดี ได้มาจากการคัดเลือกพันธุ์พืชอย่างถูกวิธีตามหลักวิทยาศาสตร์ มีการปลูกทดลอง ผสมพันธุ์ และคัดเลือกพันธุ์หลายครั้งหลายหน จนได้พันธุ์ดีดังต้องการ วิธีการต่าง ๆ เหล่านี้ เราเรียกว่า "การปรับปรุงพันธุ์พืช"
การปรับปรุงพันธุ์พืช เป็นเรื่องสำคัญ และจำเป็นยิ่ง สำหรับเกษตร ผู้ทำการเพาะปลูกในปัจจุบัน เกษตรกรทุกคนควรรู้เรื่องราว และรู้จักใช้เมล็ดพืชพันธุ์ดี เพื่อจะได้ผลิตผลทางเกษตรที่ดียิ่ง ๆ ขึ้นไป
-------------------------------------------------------------------------
การปรับปรุงพันธุ์พืชมีมาตั้งแต่สมัยโบราณ เพราะมนุษย์เราต้องการได้พืชพันธุ์ดียิ่งขึ้นกว่าเดิม เพื่อให้สามารถนำมาปลูกใกล้บริเวณที่อยู่อาศัย ให้มีผลิตผลสูง และให้มีคุณภาพตรงตามต้องการ วิธีการปรับปรุงพันธุ์พืชในสมัยก่อน และสมัยปัจจุบันแตกต่างกันมาก เนื่องจากเราได้เรียนรู้วิชาการต่าง ๆ เพิ่มมากขึ้น และได้นำวิชาการเหล่านั้น มาใช้ปรับปรุงพันธุ์พืชด้วย วิชาการที่ใช้ ได้แก่ วิชาพืชกรรม พฤกษศาสตร์ พันธุกรรม โรคพืชวิทยา กีฎวิทยา ชีวเคมี สถิติ และการวางแผนทดลอง เป็นต้น ในบรรดาวิชาการต่าง ๆ เหล่านี้ วิชาพันธุกรรมมีความสำคัญที่สุด การผสมพันธุ์ดีขึ้นมาใหม่ เป็นวิธีสำคัญในการปรับปรุงพันธุ์พืช เริ่มต้นด้วยการคัดเลือกต้นพ่อ และต้นแม่ ซึ่งมีลักษณะดีตามต้องการ แล้วนำเกสรตัวผู้จากดอกของต้นพ่อ มาผสมกับเกสรตัวเมียบนดอกของต้นแม่ เมล็ดที่ได้จากการผสมเกสรเช่นนี้ จะมีลักษณะผสมกันระหว่างต้นพ่อ และต้นแม่ กลายเป็นพืชพันธุ์ใหม่ ซึ่งถ้าคัดเลือกต่อไป ก็จะได้พันธุ์แท้ ซึ่งมีลักษณะที่ดีของพ่อแม่รวมกันอยู่
การทำนาสมัยใหม่ปลูกด้วยข้าวพันธุ์ดีที่ได้จากการปรับปรุงพันธุ์พืช
ปัจจุบันพันธุ์ลูกผสมเป็นพันธุ์พืช ที่เกษตรกรหัวก้าวหน้าใช้กันมาก เพราะเป็นลูกผสม ซึ่งให้ผลิตผลสูงที่สุด และคุณภาพดีกว่าพ่อแม่ พืชที่ใช้ลูกผสมปลูกเป็นการค้า ได้แก่ ข้าว ข้าวโพด ฝ้าย ผัก และไม้ดอกไม้ประดับต่าง ๆ
การปรับปรุงพันธุ์ เพื่อผลิตเมล็ดพันธุ์คุณภาพดี สำหรับจำหน่าย จำเป็นต้องใช้เทคนิค อุปกรณ์ สถานที่ทดลอง และใช้เวลานาน ในประเทศไทยมีบริษัทเอกชน และหน่วยงานของรัฐบางแห่งจัดทำอยู่ คือ กรมส่งเสริมการเกษตร กรมวิชาการเกษตรกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ และมหาวิทยาลัยบางแห่ง
นอกจากนี้ ยังมีกฎหมายความคุมการผลิต และการค้าเมล็ดพันธุ์ เพื่อคุ้มครองเกษตรกรให้มีเมล็ดพันธุ์พืชที่ดี สำหรับใช้ปลูกอย่างเพียงพอ อันเป็นการเพิ่มผลิตผล และเพิ่มคุณภาพของพืช ตลอดจนคุ้มครองผู้ผลิต และผู้ค้าเมล็ดพันธุ์ ให้สามารถดำเนินกิจการไปด้วยความเป็นธรรม และถูกต้องอีกด้วย
หน่วยราชการที่ทำหน้าที่ควบคุม และปฎิบัติการต่าง ๆ ให้เป็นไปตามพระราชบัญญัตินี้ ได้แก่ กองควบคุมพืชและวัสดุการเกษตร กรมวิชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์