การผลิตหนังสือ

แต่ก่อนเราเขียนตัวอักษร และวาดภาพลงบนแผ่นหินใบลาน และแผ่นหนัง 

ต่อมาเรารู้วิธีทำกระดาษเป็นแผ่นบาง เบา ใช้เขียนสื่อความหมายได้ชัดเจน 

การเขียนคำหลายคำเป็นข้อความหลายข้อความ แล้วนำมาเรียงต่อกันเป็นเรื่องราว ช่วยให้เรา
บอกเล่า และรับรู้ความคิดของกันและกัน

เราเขียนและวาดภาพทีละหน้า จนได้หลายหน้า รวมเล่มเป็นหนังสือ

ถ้าเราต้องการหนังสือเรื่องหนึ่ง จำนวนนับร้อย นับพันเล่ม เราต้องใช้วิธีการพิมพ์ เพื่อผลิตหนังสือให้ได้จำนวนมาก และรวดเร็ว

การผลิตหนังสือนั้น ต้องมีคนช่วยกันหลายหน้าที่ ได้แก่

   • ผู้เขียนเรื่อง

   • ผู้วาดภาพ หรือผู้ถ่ายภาพ

   • ผู้ออกแบบกำหนดหน้าหนังสือว่า ภาพควรอยู่ที่ใด

ตัวหนังสือควรใช้ขนาดไหน จัดข้อความอย่างไร ผู้จัดพิมพ์ควบคุมช่างเรียงพิมพ์ ช่างพิมพ์
ช่างทำเล่ม และบุคคลอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง

ทุกคนทำงานประสานกันจนเป็นเล่มหนังสือ

------------------------------------------------------------------------

หนังสือเป็นเครื่องมือสื่อความหมาย และความรู้สึกนึกคิดของมนุษย์ ผู้เขียนเรียกว่า ผู้ส่งสาร
และผู้อ่านเรียกว่า ผู้รับสาร

การพิมพ์หนังสือช่วยให้ผู้เขียนสามารถส่งสาร หรือถ่ายทอดความรู้ ความคิดให้แก่ผู้อ่านได้มากและกว้างขวาง เรื่องราว และสาระในหนังสือคงอยู่ยาวนาน จนกว่าหนังสือจะถูกทำลายลง นอกจากนั้นหนังสือยังเป็นสื่อที่ใช้สั่งสอน ถ่ายทอดความคิดจากยุคหนึ่งไปสู่อีกยุคสมัยหนึ่งด้วย หนังสือจึงเป็นเครื่องมือที่ใช้บันทึกเหตุการณ์ เป็นแหล่งวิทยาการที่ใช้ศึกษาหาความรู้ รวบรวม และรักษาศิลปะ และสรรพวิชาการ เป็นสื่อแสดงความรู้สึก และอารมณ์ของมนุษย์ เป็นสื่อที่ใช้เผยแพร่ข่าวสาร และให้ความบันเทิงแก่ประชาชน

หลักธรรมคำสั่งสอนของศาสนา ปรัชญาของปราชญ์ทั้งปวง ได้รับการจดบันทึกไว้ในหนังสือ เช่น พระไตรปิฎกในพระพุทธศาสนา คัมภีร์อัลกุรอ่านในศาสนาอิสลาม และคัมภีร์ไบเบิลในคริสต์ศาสนา หนังสือจึงเป็นของสูง และมีคุณค่าในความรู้สึกของคนทั่วไป

ลักษณะของหนังสือในยุคโบราณมีรูปร่างเป็นไปตามวัสดุ อุปกรณ์ เครื่องมือ เครื่องใช้ที่ใช้ผลิตหนังสือ

เมื่อประมาณห้าพันปีมาแล้ว ชาวสุเมเรียนในเอเชียกลาง ใช้ไม้ขูดขีด และจิ้มกดรูปรอยบนก้อนดินเหนียว ทิ้งไว้ให้แห้งเป็นก้อนดินเหนียว หรือนำไปเผาไฟเป็นก้อนดินเผา หนังสือของชาวสุเมเรียน จึงมีลักษณะเป็นแผ่นดินเหนียว หรือแผ่นดินเผา

ในยุคที่ใกล้กัน ชาวอียิปต์ใช้โลหะแหลมคม สลักตัวหนังสือลงบนแผ่นหรือแท่งศิลา เป็นศิลาจารึก เมื่อชาวอียิปต์สามารถนำต้นปาปิรุสไปทำให้เป็นแผ่นบาง ๆ ผนึกต่อกันเป็นแผ่นยาว ใช้พู่กัน หรือปากกา ที่ทำด้วยต้นหญ้า จุ่มหมึกเขียนลงบนแผ่นปาปิรุส แล้วม้วนเก็บไว้ หรือส่งให้ผู้อื่นอ่าน หนังสือของชาวอียิปต์ จึงมีลักษณะเป็นม้วน

หลายพันปีมาแล้ว ชาวจีนตัดไม้ไผ่เป็นปล้อง ๆ แล้วผ่าออกเป็นแผ่น ๆ ขีดหรือเขียนตัวหนังสือลงบนแผ่นไม้ไผ่ เจาะรูร้อยเชือกให้แต่ละแผ่นเชื่อมโยงกัน แล้วผูกเป็นมัด หนังสือของชาวจีนโบราณ จึงมีลักษณะเป็นมัด

ในอินเดียตอนใต้ และประเทศทางเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ มีการผลิตหนังสือ โดยใช้โลหะแหลม จารลงบนแผ่นใบลาน แล้วร้อยเชือกติดกันเป็นผูก

สมัยต้นคริสต์กาล ประเทศในยุโรป และเอเชียกลาง ผลิตหนังสือ โดยใช้ปากกาขนนก จุ่มหมึก
คัดลอก หรือเขียนบนแผ่นหนังฟอก วาดภาพประกอบ ระบายสีสวยงาม แล้วเย็บแผ่นติดกัน เข้าเล่ม
หุ้มปก เป็นเล่มหนังสือ

ในประเทศไทย ได้มีการค้นพบศิลาจารึกหลายหลัก ศิลาจารึกภาษาไทยหลักสำคัญ คือ ศิลาจารึกหลักหนึ่งของพ่อขุนรามคำแหง ที่จารึกเมื่อประมาณ ๗๐๐ ปีมาแล้ว ถือได้ว่า เป็นหนังสือไทยเล่มแรก

หนังสือที่ผลิตใช้กันจนถึงยุครัตนโกสินทร์ตอนต้น มีสองรูปแบบ คือ หนังสือใบลาน โดยใช้โลหะแหลม จารลงบนแผ่นใบลาน แล้วทำเป็นผูกแบบหนึ่ง อีกแบบหนึ่งคือ สมุดข่อย ซึ่งมีสองลักษณะคือ สมุดข่อยดำ เป็นการเขียนตัวหนังสือ ด้วยหรดาลหรือรง ตัวหนังสือจะเป็นสีขาว หรือสีเหลือง และสมุดข่อยขาว เขียนตัวหนังสือ ด้วยหมึกดำ ลงบนแผ่นกระดาษแผ่นยา แผ่นเดียวพับซ้อนกลับไปกลับมา เป็นเล่ม แล้วเขียนหรือคัดไปทีละหน้า