ซอฟต์แวร์ (software)

ซอฟต์แวร์ (software) หมายถึง รหัสที่ป้อนเข้าไปในเครื่องคอมพิวเตอร์ เพื่อควบคุมการทำงานของเครื่องคอมพิวเตอร์ (hardware) ตามที่เราต้องการ

ระบบการสั่งงานคอมพิวเตอร์ หรือระบบซอฟต์แวร์ (software system) ประกอบด้วยชุดคำสั่งคอมพิวเตอร์ (computer program) หลายๆ ชุด ซึ่งช่วยให้เครื่องคอมพิวเตอร์สามารถทำงา หรือประมวลผลข้อมูล และแสดงผลลัพธ์ตามที่ต้องการได้ ทำให้มนุษย์สามารถติดต่อกับเครื่องคอมพิวเตอร์ได้ง่ายขึ้น แม้บางครั้งไม่มีความรู้เรื่องเครื่องคอมพิวเตอร์ ก็สามารถใช้เครื่องคอมพิวเตอร์ได้ ระบบการสั่งงานคอมพิวเตอร์จึงมีความสำคัญเทียบเท่ากับเครื่องคอมพิวเตอร์ และบางครั้งอาจต้องลงทุนมากกว่าราคาเครื่องคอมพิวเตอร์อีกด้วย 

เครื่องคอมพิวเตอร์ที่ใช้ในการธนาคาร ธุรกิจต่างๆ การส่งดาวเทียม และการเก็บทะเบียนราษฎร์ต่างๆ จะสามารถทำงานตามที่ต้องการได้ เมื่อมีระบบการสั่งงานคอมพิวเตอร์ แต่การสร้างเครื่องคอมพิวเตอร์ให้มีระบบการสั่งงาน พร้อมที่จะทำงานได้ทุกอย่างนั้น จะทำให้เครื่องราคาแพงมาก นอกจากนี้แล้ว งานต่างๆ ยังมีลักษณะแตกต่างกันออกไป ทำให้ต้องใช้เครื่องคอมพิวเตอร์ต่างประเภทกัน เช่น งานออกแบบสร้างสะพาน สร้างเขื่อน หรืองานด้านการเงิน การธนาคาร การส่งดาวเทียม งานเหล่านี้ ล้วนต้องการเครื่องคอมพิวเตอร์แตกต่างกันไป งานบางอย่างแม้เป็นงานประเภทเดียวกัน ก็ยังมีความแตกต่างกันในด้านรูปร่าง ขนาด ความกว้าง ความยาว ลักษณะดินหรือหินที่ใช้รองรับน้ำหนักที่จะสร้างขึ้น ดังนั้นเพื่อที่จะทำให้เครื่องคอมพิวเตอร์มีราคาที่เหมาะสม จึงนิยมสร้างเครื่องคอมพิวเตอร์ที่สามารถใช้งานได้ทั่วไป โดยอาศัยระบบการสั่งงานช่วยกำหนดการปฏิบัติงานนั้นๆ ของเครื่อง

การพัฒนาและสร้างชุดคำสั่งคอมพิวเตอร์สามารถเขียนเป็นภาษาคอมพิวเตอร์ได้หลายภาษา เช่น ภาษา แอสเซมเบเลอร์ (Assembler) ภาษาฟอร์แทรน และภาษาโคบอล เป็นต้น

ระบบการสั่งงานคอมพิวเตอร์ประกอบด้วยชุดคำสั่ง ๓ ประเภท คือ 

๑. ชุดคำสั่งควบคุมหรือเรียกว่า ซูเปอร์ไวเซอร์ (supervisor) หรือเอกเซคิวเตอร์ (executor) หรือโลเดอร์ (loader) 

๒. ตัวแปลชุดคำสั่ง หรือเรียกว่า คอมไพเลอร์ (compiler) หรือโพรเซสเซอร์ (processor) หรืออินเทอร์ พรีเทอร์ (interpreter) 

๓. ชุดคำสั่งใช้งาน หรือเรียกว่า แอปพลิเคชัน โปรแกรม (application program)

ชุดคำสั่งควบคุมและตัวแปลชุดคำสั่งซึ่งบางครั้งเรียก รวมกันว่าระบบซอฟต์แวร์นั้น บริษัทผู้ผลิตเครื่องส่วนใหญ่ มักจะสร้างมาให้ หรือผู้ใช้อาจจะสร้างหรือพัฒนาขึ้นเอง ส่วนชุดคำสั่งใช้งาน บริษัทอาจมีอยู่บ้างแล้ว ผู้ใช้สามารถ จัดหาโดยการเช่า ซื้อ หรือสร้างขึ้นเองก็ได้