ดนตรีไทย

เราได้ยินเสียงต่าง ๆ ตลอดเวลา เสียงนกร้องจิ๊บ จิ๊บ เสียงฝนตกจั้ก จั้ก เสียงแตรรถยนต์ดัง ปี๊น ปี๊น เสียงคนพูด หัวเราะและบางทีก็ตะโกนโหวกเหวก บางเสียงเราชอบฟังบางเสียงเราไม่ชอบฟัง 
เสียงเหล่านี้ไม่นับว่าเป็นเสียงดนตรี
                                                  
เสียงดนตรีเป็นเสียงที่คนเราทำให้เกิดขึ้นด้วยความตั้งใจจะให้เป็นเสียงไพเราะน่าฟังเป็นเสียงที่แตกต่างจากเสียงนก เสียงฝน เสียงแตรรถยนต์และเสียงคนพูด

เราได้ยินเสียงดนตรีบ่อย ๆ เหมือนกัน มักมีการเล่นดนตรีในเวลาที่มีงานวัด งานกาชาด งานศพ วิทยุกระจายเสียงและโทรทัศน์ก็มีรายการดนตรีเสมอ

ถ้าเรามีโอกาสได้ดูคนเล่นดนตรีจะเห็นได้ว่าผู้เล่นใช้เครื่องมือหลายอย่างบางอย่างเรารู้จักดี เช่น กลอง ขลุ่ย แคน เป็นต้น เครื่องมือเหล่านี้ทำให้เกิดเสียงต่าง ๆ ตามความต้องการเรียกว่าเครื่องดนตรี

เครื่องดนตรีมีหลายอย่างและมีหลายวิธีที่จะทำให้เกิดเสียงต่างๆ กัน เช่น กลอง ผู้เล่นต้องใช้มือหรือไม้ตีกลอง ปี่ หรือ ขลุ่ย ใช้วิธีเป่า ซอใช้วิธีสีด้วยเส้นหางม้าจะเข้ใช้วิธีดีดที่สายจะเข้ เป็นต้น 
ดนตรีต้องมีผู้แต่ง การแต่ง คือ นำเอาเสียงต่าง ๆ อันเกิดจากการบรรเลงเครื่องดนตรีมาเรียบเรียงกันเข้าเป็นทำนองเพลง เสียงดนตรีทำให้สบายใจบางทีเรารู้สึกสนุกอยากหัวเราะอยากกระโดดโลดเต้นหรืออยากทำท่าร่ายรำไปตามเสียงนั้น นอกจากจะมีดนตรีในงานทำบุญต่าง ๆ แล้วเราก็ใช้ดนตรีสำหรับการละเล่นบางอย่างเช่นเดียวกับชนชาติอื่นการแสดงละครฟ้อนรำ โขน หุ่นกระบอก หนัง (แบบโบราณ) ของเราล้วนแต่ต้องใช้ดนตรีทั้งสิ้นมีเพลงต่าง ๆ มากมายที่มีผู้แต่งไว้สำหรับใช้ในการแสดงดังกล่าวมาแล้วน่าเสียดายที่เราไม่ค่อยจะทราบนามผู้แต่งเพลงเพราะคนไทยแต่โบราณไม่นิยมออกนามของตนเองด้วยมีความคิดว่าสิ่งที่ตนแต่งขึ้นนั้นสำคัญกว่าตนเองอย่างไรก็ดีมีเพลงบางเพลงที่เราทราบได้แน่ว่าใครเป็นผู้แต่ง เช่น เพลงราตรีประดับดาวซึ่งเป็นพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว เพลงเขมรไทรโยคพระนิพนธ์สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ เป็นต้น

__________________________________________________________________________________

คนเรารู้จักแต่งเพลงและชอบฟังเพลงมานานแล้วแม้แต่คนป่าเถื่อนก็ยังรู้จักทำเสียงต่าง ๆ ที่ตนคิดว่าไพเราะบางทีก็ใช้แต่เสียงของตนเองทำเพลงร้องบางทีก็นำเอาสิ่งที่มีอยู่รอบตัวมาทำให้เกิดเสียงสูงต่ำเป็นจังหวะหรือเป็นทำนอง เช่น เอาไม้สองอันมาเคาะกันเอาใบไม้มาพับริมแล้วเป่า เป็นต้น เมื่อคนเจริญมากขึ้นมีความสังเกตและเรียนรู้เรื่องเสียงต่าง ๆ มากขึ้นก็รู้จักประดิษฐ์เครื่องมือที่ทำให้เกิดเสียงต่าง ๆ และรู้จักนำเสียงมาเรียบเรียงเป็นทำนองโดยพิสดารยิ่งขึ้น
คนแต่ละชาติแต่ละเผ่ามีความนิยมทางดนตรีแตกต่างกันไปเครื่องดนตรีแตกต่างกันแม้ว่าลักษณะบางอย่างจะคล้ายคลึงกัน เช่น หลายชาติจะมีเครื่องตี เช่น กลองแต่กลองก็มีหลายอย่างกลองไทย กลองแขก กลองฝรั่งแตกต่างกันอยู่บ้างในเครื่องดนตรีประเภทกลองก็ยังมีกลองชนิดต่าง ๆ อีก เช่น กลองทัด ตะโพน เป็นต้น นอกจากเครื่องดนตรีของแต่ละชาติจะแตกต่างกันแล้วทำนองเพลง จังหวะและระดับเสียงสูงต่ำก็มีลักษณะแตกต่างกันไปประเพณีนิยมในการเล่นและการฟังดนตรีก็แตกต่างกัน
ไทยเรามีดนตรีมาแต่โบราณดนตรีเป็นส่วนหนึ่งในชีวิตของเราเวลาทำบุญที่มีพระสงฆ์สวดมนต์เย็นก่อนจะเริ่มงานก็มีปี่พาทย์โหมโรงและตีกลองดังตุ่ม ๆ ต้อม ๆ บอกให้รู้ว่างานเริ่มขึ้นแล้ว การบรรเลงดนตรีจะมีตลอดงานนั้นเวลามีการเทศน์มหาชาติที่วัดก็มีการบรรเลงเพลงประจำกัณฑ์เทศน์แต่ละกัณฑ์ในงานศพมีการบรรเลงเพลงเป็นระยะเรามีเพลงซึ่งจัดไว้สำหรับงานแต่ละอย่างแต่ละเวลา เช่น ก่อนพระสงฆ์สวดมนต์เย็นในเวลาทำบุญใช้เพลงโหมโรงเย็นเมื่อพระสงฆ์มาครบแล้วปี่พาทย์ก็บรรเลงเพลงช้าครั้นพระสงฆ์สวดมนต์จบปี่พาทย์ก็บรรเลงเพลงกราวในและเพลงเชิด เช่นนี้เป็นต้น

เครื่องดนตรีของไทยเรามีเครื่องสำหรับ ดีด สี ตี เป่า ครบครันเครื่องดีด ได้แก่ กระจับปี่ จะเข้ ซึ่งทำให้เกิดเสียงโดยใช้ไม้ดีดดีดกับสายเสียงของเครื่อง เครื่องสีซึ่งมีสายและต้องใช้เส้นหางม้าหลาย ๆ เส้น สีไปบนสายเครื่องสี ได้แก่ ซอชนิดต่าง ๆ คือ ซอสามสาย ซออู้ ซอด้วง เครื่องตี ได้แก่ ระนาด กลอง ฆ้อง โทน รำมะนาและตะโพน เครื่องตีนั้นใช้ไม้ตีหรือตีด้วยมือเครื่องตีบางอย่าง เช่น กรับและฉาบซึ่งประกอบด้วยสองส่วนที่เหมือนกันก็ใช้สองส่วนนี้ตีกันเองนอกจากนี้ก็มีเครื่องเป่าซึ่งต้องใช้ลมปากเป่าให้เกิดเสียง ได้แก่ ปี่และขลุ่ย 

เครื่องดนตรีสี่ประเภทนี้อาจแยกออกกว้าง ๆ ตามหน้าที่ของมันได้ ๒ ประเภท คือ เครื่องเดินทำนองทำให้เกิดเป็นเพลงพวกหนึ่งกับเครื่องทำจังหวะ ประเภทหนึ่งเครื่องทั้งสองประเภทนี้ต้องบรรเลงให้กลมกลืนกันจึงจะไพเราะ