ในบึง คลอง แม่น้ำ ลำธาร เราจะเห็นปลาหลากหลายชนิดว่ายอยู่ตามธรรมชาติ ลูกปลาเล็กๆ ว่ายตามกันเป็นฝูง บางครั้งจะเห็นปลาใหญ่กระโดดฮุบน้ำเสียงดัง ปลาเหล่านี้เป็นปลาที่อาศัยในแหล่งน้ำธรรมชาติ ปลาเป็นสัตว์น้ำที่สวยงาม น่ารัก เคลื่อนไหวโดยครีบหาง หายใจด้วยเหงือก ปลาบางชนิดมีเกล็ด บางชนิดไม่มีเกล็ด คนนำปลามาเลี้ยง ขยายพันธุ์ให้มีจำนวนเพิ่มมากขึ้น ค้นหาวิธีเพิ่มสีสัน ขนาด และผสมพันธุ์จนเกิดปลาสวยงามขึ้นมากมาย ปลาสวยงาม มีทั้งปลาพื้นเมืองไทย และปลาต่างประเทศ
ปลาสวยงามที่อยู่ตามแม่น้ำลำคลอง คือ ปลาสวยงามน้ำจืด
ปลาสวยงามที่อยู่ในทะเล คือ ปลาสวยงามน้ำเค็ม หรือปลาสวยงามทะเล
ปลาทั้ง ๒ ประเภท มีทั้งในเขตร้อนและเขตหนาว
ปลาแพร่พันธุ์ด้วยการวางไข่ แต่มีปลาบางชนิดออกลูกเป็นตัว เช่น ปลาหางนกยูง ปลามอลลี ปลาสวยงามหลายชนิดเรานำมาเลี้ยงในอ่างดิน ในโถแก้วใบใหญ่ และในตู้กระจกขนาดต่างๆ
ถ้าเด็กๆ สนใจที่จะเลี้ยงปลา ลองเลี้ยงในอ่างดินสักพัก เมื่อเข้าใจวิธีดูแลแล้วจึงค่อยขยับขยายไปเลี้ยงในตู้กระจกต่อไป ปลาสวยงามที่เลี้ยงง่าย และน่าจะนำมาทดลองเลี้ยง คือ ปลาหางนกยูง เป็นปลาที่หาง่ายมีหลายสี หลายขนาด และหลายชนิด ปลาหางนกยูงมีลูกดก ออกลูกเป็นตัว ทนทานกับสิ่งแวดล้อม ตามบ้านหลายแห่งจะเลี้ยงปลาหางนกยูงไว้ในอ่างบัว เพื่อให้ช่วยกินลูกน้ำทำลายยุงลายซึ่งเป็นต้นเหตุของโรคไข้เลือดออก
ปลาหางนกยูงมี ๒ ประเภท
ประเภทแรก คือ ปลาป่า ที่อาศัยอยู่ในแหล่งน้ำธรรมชาติ
ประเภทที่ ๒ คือ ปลาหางนกยูงแฟนซี ซึ่งได้รับการผสมพันธุ์ให้มีสีสันสวยงามยิ่งขึ้น
นอกจากปลาหางนกยูง ยังมีปลาสวยงามอีกหลายชนิดที่นิยมเลี้ยงกัน ได้แก่ ปลาทอง ปลากัดทั้งพันธุ์ไทยและต่างประเทศ ปลาปอมปาดัวร์ ปลาหมอสี ปลาออสการ์ และปลาอื่นๆ อีกมากมายหลายชนิด เด็กๆ ลองหัดเลี้ยงปลาในเวลาว่าง นอกจากจะทำให้สนุกสนาน เพลิดเพลิน จิตใจสบาย เยือกเย็น เมื่อเฝ้าดูปลาเหล่านี้ว่ายไปมา ยังได้รับความรู้เกี่ยวกับวงจรชีวิตของปลา อาหาร น้ำ และต้นไม้ที่ปลาชอบ นับเป็นงานอดิเรก ที่น่าสนใจอย่างหนึ่ง
ปลาสวยงามน้ำจืดของไทย มีมากกว่า ๒๐๐ ชนิด นอกเหนือจากนั้นเป็นปลาสวยงามที่นำเข้ามาจากต่างประเทศอีกประมาณ ๑๐๐ กว่าชนิด ปลาสวยงามของไทยสามารถส่งเป็นสินค้าออกได้ด้วย
แหล่งเพาะพันธุ์ปลาของไทยอยู่ที่จังหวัดปทุมธานี พระนครศรีอยุธยา นครปฐม สุพรรณบุรี และราชบุรี
ปลาสวยงามต่างประเทศมีถิ่นกำเนิดในอเมริกากลาง และทวีปอเมริกาใต้ ที่บริเวณลุ่มแม่น้ำแอมะซอน ประเทศเวเนซุเอลา และหมู่เกาะในทะเลแคริบเบียน นอกจากนี้ ยังมีถิ่นกำเนิดในทวีปแอฟริกาตอนใต้ ประเทศจีน และประเทศญี่ปุ่น
ปลาสวยงามจากจีนและญี่ปุ่นที่นิยมเลี้ยงกันมาก คือ ปลาทอง ตัวปลาเป็นสีทอง หรือสีอื่นๆ มีหาง ๒ - ๔ แฉก มีครีบหางสวยงามมาก ปกติมีอายุยืนยาวประมาณ ๗ - ๘ ปี
ปลาทองมีชื่อภาษาอังกฤษว่า goldfish หมายถึง ปลาทอง หรือปลาสีทอง อาจเป็นเพราะว่าปลาทองที่นิยมเลี้ยงในระยะแรก ส่วนใหญ่เป็นสีทอง ปลาทองมีหลายสายพันธุ์ เช่น ออแรนดา ริวกิน หัวสิงห์ เกล็ดแก้ว และรันชู บริเวณหัวของปลาทองบางชนิดจะมีวุ้นกลมสีแดง แต่บางชนิด เช่น รันชู มีหัวขาว หลังแดง หางมีรัศมีสีแดง นับเป็นปลาทองที่ได้รับความนิยมมากชนิดหนึ่ง
ปลาสวยงามน้ำจืด ส่วนมากมีถิ่นกำเนิดอยู่ในเขตร้อนและเขตศูนย์สูตร เช่น ปลาคาร์ป ปลาตะเพียน ปลาซิว และปลาม้าลาย
ปลาสวยงามน้ำจืดที่เป็นประเภทปลาดุร้ายก็มี เช่น ปลาปิรันยา มีฟันขนาดใหญ่ กัดกินเนื้อทุกชนิดได้ในเวลาอันรวดเร็ว เป็นปลาที่ห้ามนำเข้ามาเลี้ยง นอกจากนั้นก็มีปลาเสือตอ ปลาออสการ์ ปลาหมอเทกซัส และอื่นๆ อีกมาก พวกนี้เป็นปลาดุ แต่ไม่โหดร้าย
ปลาน้ำจืดในถิ่นหนาว เช่น ปลาทอง ปลาแฟนซีคาร์ป เป็นปลาสวยงามที่นิยมเลี้ยงกันมาก ปลาทองนั้น ปัจจุบันมีนับร้อยสายพันธุ์ มีทั้งลำตัวกลมหรือรูปไข่ และลำตัวแบนยาว ปลาแฟนซีคาร์ปก็ได้รับการพัฒนาสายพันธุ์ และผสมพันธุ์มากมาย จากเดิมปลาแฟนซีคาร์ปมีเพียงสีดำกับสีส้ม แต่ปัจจุบันมีเกือบทุกสี เช่น สีแดง สีขาว สีฟ้า สีเหลือง และยังพัฒนาให้มีสีมากยิ่งขึ้นต่อไป
ปลาสวยงามน้ำเค็ม หรือปลาสวยงามทะเล เป็นปลาที่อาศัยอยู่ตาม แนวปะการัง เช่น ปลาผีเสื้อ มีหลายสีสวยงามต่างๆ กัน ว่ายตามกันเป็นกลุ่มเป็นฝูง ปลาการ์ตูน เป็นปลาขนาดเล็กที่สวยงามมาก อาศัยอยู่กับดอกไม้ทะเล นอกจากนั้น ยังมีกลุ่มปลานกแก้ว กลุ่มปลาสิงโต กลุ่มปลาสินสมุทร และอีกมากมายหลายชนิด
แหล่งรวมปลาสวยงามจะหาดูได้ที่พิพิธภัณฑ์ปลา ปัจจุบัน ในประเทศไทยได้จัดสร้างพิพิธภัณฑ์ปลาขึ้นหลายแห่ง เช่น ที่บางแสน และพัทยา จังหวัดชลบุรี ที่บึงฉวาก จังหวัดสุพรรณบุรี และอีกหลายจังหวัดในภาคใต้