นักทัศนมาตร (Optometrist) คือผู้เชี่ยวชาญการตรวจวัดสายตาและสุขภาพตาเบื้องต้น ให้สามารถมองเห็นได้ดีขึ้น รวมทั้งสามารถดูแล แก้ไข ฟื้นฟู ให้คำปรึกษาในการเลือกแว่นตา เลนส์ คอนแทคเลนส์ ให้เหมาะสมกับแต่ละบุคคลได้ เช่น ปัญหาสายตาสั้น-ยาว-เอียง ซึ่งหากวินิจฉัยอาการเบื้องต้นแล้วคนไข้มีภาวะที่ไม่ปกติแค่สายตา แต่เป็นที่ดวงตา ก็จะส่งต่อให้จักษุแพทย์ทำการดูแลและรักษาต่อไป

       ทั้งนี้หลายคนอาจเข้าใจผิด หรือคิดว่าเป็นอาชีพเดียวกับ จักษุแพทย์ จริงๆ แล้วไม่ใช่ เพราะ จักษุแพทย์ (Ophthalmologist) จะเป็นผู้เชี่ยวชาญการตรวจและรักษาโรคที่ดวงตา ด้วยวิธีการรักษา เช่น ให้ยา เลเซอร์ ผ่าตัด เป็นต้น ความแตกต่างคือ “จักษุแพทย์” เป็นผู้เชี่ยวชาญการตรวจและรักษาโรคที่ดวงตา ส่วน “นักทัศนมาตร” คือ ผู้เชี่ยวชาญการตรวจวัดสายตาและสุขภาพตาเบื้องต้น

ลักษณะงาน 

       ตรวจวัดสายตาผู้เข้ารับบริการด้วยกระบวนการที่ถูกต้อง โดยอ่านค่าสายตาจากเครื่องวัดอัตโนมัติ ร่วมกับการวินิจฉัยอื่นๆ จากค่าสายตาที่ได้ พร้อมทั้งใช้ความรู้ ความชำนาญด้านกายภาพของดวงตา การทำงานของกล้ามเนื้อตา พื้นฐานทางพยาธิวิทยาทางโรคต่างๆ ทั้งทางร่างกายและทางดวงตาที่เกี่ยวข้องกับการมองเห็น กระทั่งความรู้ด้านเภสัชศาสตร์เบื้องต้น เพื่อวินิจฉัยยาที่ใช้ในการรักษาโรคต่างๆ ซึ่งอาจส่งผลกับการมองเห็น ซึ่งมีความซับซ้อน เป็นต้น

ขั้นตอนการทำงาน 

• ซักประวัติ อาการ เป็นมาระยะเวลานานแค่ไหน เวลาที่เกิดอาการมีอะไรผิดปกติบ้าง
• ตรวจวัดสายตาและตรวจสุขภาพตาเบื้องต้นจากเครื่องวัดสายตาอัตโนมัติ 
• วิเคราะห์ผลทดสอบจากค่าตัวเลขที่ได้จากเครื่องอัตโนมัติ ซึ่งหากมีอาการผิดปกติของดวงตา จะต้องทำการส่งต่อให้กับจักษุแพทย์รักษาต่อไป
• หากไม่มีอาการผิดปกติของดวงตา นักทัศนมาตรก็จะต้องให้คำปรึกษา แนะนำการเลือกใช้แว่น เลนส์ คอนแทคเลนส์ ที่เหมาะสมกับสายตาของแต่ละบุคคล โดยจะต้องให้ความรู้กับคนไข้เรื่องความปลอดภัย การดูแลดวงตา คอนแทคเลนส์ สุขอนามัยการมองเห็น

สถานที่ทำงาน

• ร้านแว่นตาตรวจวัดสายตาประกอบแว่น
• โรงพยาบาลรัฐ หรือเอกชน
• บริษัทเลนส์ สายวิชาการ

ผู้ที่ต้องทำงานด้วย

• จักษุแพทย์
• ช่างแว่น
• บริษัทจำหน่ายอุปกรณ์ทางการแพทย์

ตำแหน่งและเส้นทางการเติบโตในสายอาชีพ

       ผู้ที่จะประกอบอาชีพ นักทัศนมาตร ต้องผ่านหลักสูตรปริญญาตรี 6 ปี และต้องสอบใบประกอบโรคศิลปะ จากกระทรวงสาธารณสุข จึงจะสามารถประกอบอาชีพนี้ได้ โดยจะเริ่มจากตำแหน่ง

• ผู้ช่วยนักทัศนมาตร
• ผู้เชี่ยวชาญด้านทัศนมาตร โดยสามารถศึกษาต่อในด้านการรักษาดวงตาเพื่อเป็น จักษุแพทย์ได้ 

รายได้

รายได้ 40,000 - 60,000 บาทโดยปนะมาณ
*ขึ้นอยู่กับความสามารถและประสบการณ์การทำงานของแต่ละคน

การแข่งขันและความต้องการของตลาด

       อาชีพนักทัศนมาตรเป็นอาชีพที่มาจากต่างประเทศ และค่าตอบแทนค่อนข้างสูง ซึ่งในประเทศไทยขาดแคลนบุคลากรที่มีความรู้ความสามารถด้านนี้จริง ๆ ประกอบกับการเรียนการสอนในมหาวิทยาลัยที่ยังมีสาขาที่เปิดสอนน้อย แต่ ณ ปัจจุบันเริ่มได้รับความนิยมมากขึ้น หวังเป็นอย่างยิ่งว่า นักทัศนมาตรในประเทศไทย จะเป็นอาชีพที่ได้รับความสนใจเพราะค่าตอบแทนที่ค่อนข้างสูงเลยทีเดียว

• ค่าตอบแทนค่อนข้างสูง
• สามารถทำงานที่ต่างประเทศได้ เพราะหลักสูตรที่กระทรวงสาธารณสุขรองรับเป็นมาตรฐานสากล
• พัฒนาไปสู่อาชีพ จักษุแพทย์ รับค่าตอบแทนที่สูงขึ้น
• ทำงานได้ทั้งส่วนของรัฐ เอกชน หรือคลินิกส่วนตัว

• ใช้เวลาในการศึกษานานจึงจะประกอบอาชีพนักทัศนมาตรได้
• ค่าใช้จ่ายในการเรียนค่อนข้างสูง 

• ชอบเรียนรู้อยู่เสมอ ศึกษาโรคปัจจุบันที่มีการวิวัฒนาการ 
• ชอบด้านเทคโนโลยีด้านการแพทย์ เพราะต้องมีความรู้ด้านนี้ประกอบการแนะนำคนไข้
• มีความอดทน 
• ละเอียดรอบคอบ เพราะถือเป็นงานที่ละเอียด และดวงตาถือเป็นอวัยวะที่สำคัญต่อการใช้ชีวิตมนุษย์
• มีมนุษยสัมพันธ์ที่ดี 

• ทักษะการคิดวิเคราะห์ (Analytical Thinking) เป็นสิ่งสำคัญในการตรวจ วิเคราะห์ และสรุปผล 
• ทักษะการคิดอย่างมีวิจารณญาณ (Critical Thinking) ประกอบด้วยหลักการและเหตุผลที่เชื่อถือได้
• ทักษะด้านการพูด การสื่อสาร โดยเฉพาะเรื่องดวงตาซึ่งเป็นอวัยวะที่ซับซ้อนและเข้าใจยาก 
• ทักษะการแก้ปัญหาตัดสินใจ เพราะบางครั้งต้องวิเคราะห์และเลือกวิธีการดูแลดวงตาที่เหมาะสมแก่ผู้เข้ารับบริการ
• ทักษะด้านวิทยาศาสตร์
• ทักษะด้านจิตวิทยา
• ทักษะการบริการลูกค้า

การศึกษา 

• ระดับมัธยมศึกษา:
  • ​สำเร็จการศึกษา ม.6 สายวิทย์ – คณิต GPAX ไม่น้อยกว่า 3.25 (ไม่น้อยกว่า 4 ภาคการศึกษา)  ทำสำเนาแฟ้มสะสมงาน (Portfolio) และเรียงความในหัวข้อ "นักทัศนมาตรศาสตร์ในอุดมคติ" พร้อมกับแนบใบสมัครที่กรอกเรียบร้อยแล้ว
  • หากสำเร็จการศึกษาจากสายอาชีพที่มีความรู้เฉพาะกลุ่มวิชาวิทยาศาสตร์และคณิตศาสตร์ (คณิตศาสตร์ ฟิสิกส์ เคมี และชีววิทยา) 
  • เกณฑ์การคัดเลือกหลักต้องไม่มีความผิดปกติในการเห็นภาพ การมองเห็นสี การมองเห็นภาพ 3 มิติ และกล้ามเนื้อตาที่เห็นว่าเป็นอุปสรรคต่อการศึกษา
• ระดับอุดมศึกษา:
  • มหาวิทยาลัยรัฐบาล: คณะสหเวชศาสตร์ สาขาวิชาทัศนมาตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร, คณะแพทยศาสตร์ สาขาวิชาทัศนมาตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
  • มหาวิทยาลัยเอกชน: คณะทัศนมาตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยรังสิต, คณะทัศนมาตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามคำแหง (หลักสูตร 6 ปี) รับนักศึกษาไทยและนักศึกษาต่างชาติที่สามารถสื่อสาร หรือมีทักษะ ด้านการพูด ฟังและเขียนภาษาไทยในระดับดี
• ใบประกอบวิชาชีพ: สอบใบประกอบโรคศิลปะ จากกระทรวงสาธารณสุข เข้ารับการอบรมสัมมนาเพื่อต่อหนังสืออนุญาตทุกๆ 2 ปี แล้วจึงสามารถประกอบอาชีพทัศนมาตรได้ 

Hard Skills 

• วางแผนอ่านหนังสือให้มาก เนื่องจากข้อมูลด้านการแพทย์มีเรื่องให้ศึกษาค่อนข้างมาก
• พัฒนาด้านการคิด วิเคราะห์ อย่างมีเหตุผลบนข้อมูลที่เชื่อถือได้ และเป็นไปได้
•  ฝึกคิดอย่างมีวิจารณญาณ ประกอบด้วยหลักการและเหตุผลที่เชื่อถือได้ 
• ศึกษาเคสตัวอย่างบ่อยๆ ประกอบการคิดวิเคราะห์ในการทำงาน

Soft Skills 

• ฝึกการพูดและการสื่อสารในการเรื่องอธิบายเรื่องยากๆ ให้เข้าใจได้ง่าย

กิจกรรมต่าง ๆ 

• ฝึกทำงานเกี่ยวกับสาธารณะ เช่น ค่ายด้านการแพทย์ ค่ายอาสาแพทย์ห่างไกล

-
- 

       ตัวอย่างหลักสูตรจากคณะทัศนมาตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามคำแหง (หลักสูตร 6 ปี) เป็นแห่งแรกของประเทศไทย โดยได้รับความ ร่วมมือทางวิชาการจาก Indiana University School of Optometry ประเทศสหรัฐอเมริกา ร่างหลักสูตร และส่งคณาจารย์ ผู้เชี่ยวชาญมาสอนในหลักสูตร พร้อมกับมีคลินิกทัศนมาตรอยู่ในมหาวิทยาลัยให้นักศึกษาปี 5 และ 6 ได้ปฏบัติงานจริงอีกด้วย และการจะสําเร็จการศึกษาหลักสูตรทัศนมาตรศาสตรบัณฑิตได้ ต้องเรียนครบตามจํานวนหน่วยกิตที่หลักสูตรในแต่ละสาขาวิชากําหนดไว้ และต้องได้ระดับคะแนนเฉลี่ยสะสมไม่ต่ำกว่า 2.00 จากระบบ 4.00

วิชาที่เรียน

       หลักสูตร 6 ปี จะเรียนเกี่ยวข้องกับวิชา ฟิสิกส์ทางแสง Geometrical and Ophthalmic Optics, กายวิภาคของมนุษย์เน้นโครงสร้างลูกตา Anatomy and Ocular Anatomy ศึกษาโดยการผ่าร่างอาจารย์ใหญ่, สรีรวิทยาทางตา Ocular Physiology, Theoretical and Diagnosis of Optometry, Binocular vision and Ocular Motility, เลนส์แว่นตาและคอนแทคเลนส์ Ophthalmic lens; Glasses and Contact lenses, Ocular pharmacology, Ocular Therapy, Ocular diseases, Eye examination

• ชั้นปีที่ 1 จะเรียนพื้นฐานวิทยาศาสตร์ กฎหมาย สาธารณสุข พื้นฐานคล้ายกับตอนมัธยมปลาย
• ชั้นปีที่ 2 เรียนพื้นฐานปฏิบัติงานทางสายตาเบื้องต้น เริ่มเรียนเจาะชีววิทยา เรื่องของเซลล์
• ชั้นปีที่ 3 เจาะลึกวิชาสรีรวิทยา มหกายวิภาคศาสตร์ของมนุษย์ ประสาทวิทยาศาสตร์ ชีวเคมีทางจักษุ ได้เริ่มเรียนหลักปฏิบัติ ซักประวัติ และทฤษฎีการตรวจสายตา และขาดไม่ได้คือเรื่องการคำนวณในวิชา ทัศนศาสตร์เชิงเรขาคณิต
• ชั้นปีที่ 4 ลงลึกเรื่องตา เช่น วิชาเกี่ยวกับตาและการเห็นภาพ การเคลื่อนไหวของลูกตา เลนส์สายตา การตรวจสายตา กลไกการมองเห็น คอนแทคเลนส์ โรคของตาส่วนหน้า ปฏิบัติการเบื้องต้นในคลินิกสายตา
• ชั้นปีที่ 5 หลังจากเรียนโรคของตาส่วนหน้าในชั้นปีที่ 4 ไปแล้ว ในชั้นปีนี้จะได้เรียนโรคของตาส่วนหลัง หลักการตรวจวินิจฉัยทางสายตา โรคของระบบประสาทตา ปฏิบัติงานคลินิกสายตา และทำโครงงานวิจัย
• ชั้นปีที่ 6 ได้ปฏิบัติจริงในคลินิกทัศนมาตรศาสตร์ของมหาวิทยาลัย โดยมีอาจารย์ควบคุมดูแล ส่วนเทอมสองจะได้ปฏิบัติงานจริง ที่คลินิกภายนอกที่อยู่ในโรงพยาบาลต่างๆ  

ค่าเทอมตลอดหลักสูตร 

       500,000 บาท โดยประมาณ

มหาวิทยาลัยชั้นนำระดับโลก

• Indiana University School of Optometry ประเทศสหรัฐอเมริกา
• St. Johns University ประเทศสหรัฐอเมริกา
• Deakin University ประเทศออสเตรเลีย
• University of Auckland ประเทศนิวซีแลนด์

• นักวิชาการสาธารณสุข 
• จักษุแพทย์ 
• นักเทคนิคการแพทย์