รุกขกร หรือที่ใครหลายคนชอบเรียกกันว่า “หมอต้นไม้ในเมือง” แม้ว่าจะเป็นอาชีพที่ยังไม่แพร่หลาย แต่กลับเป็นสายงานที่ช่วยสร้างสมดุลระหว่างชีวิตผู้คนและต้นไม่ใหญ่ในเมืองให้อยู่ร่วมกันได้อย่างมีความสุข เพราะรุกขกรทำหน้าที่ครอบคลุมทั้งตัดแต่ง ดูแล และจัดการปัญหาหรือความเสี่ยงอันเกิดจากต้นไม้ใหญ่ในเมือง เพื่อให้ต้นไม้สามารถสร้างประโยชน์แก่ผู้คนในพื้นที่และโลกต่อไป รวมทั้งเป็นคุณหมอที่ดูแลสุขภาพของต้นไม้เหล่านั้นให้กลับมามีชีวิตชีวาอีกครั้ง   

ลักษณะการทำงาน

       อาชีพรุกขกรในต่างประเทศ จะเรียกว่า Arborist ซึ่งต้องใช้องค์รู้ด้านพรรณพืชและระบบนิเวศในการจัดการต้นไม้ และต้องมีใบรับรองวิชาชีพจากหน่วยงานอย่างถูกต้อง ในประเทศไทย รุกขกรยังคงไม่เป็นที่แพร่หลาย จนทำให้เกิดข้อสงสัยว่า “รุกขกร” แตกต่างกับ “ช่างตัดต้นไม้” อย่างไร แท้จริงแล้วการจัดการต้นไม้ใหญ่ให้สามารถอยู่ร่วมกับคนอย่างยั่งยืน ไม่ได้ทำโดยการตัดแต่งเพียงอย่างเดียว แต่ต้องอาศัยความรู้ความเข้าใจว่าต้นไม้แต่ละชนิดควรอยู่ในสิ่งแวดล้อมอย่างไร มีความรู้เรื่องโรคของต้นไม้ต่าง ๆ ควรแก้ปัญหาหรือตัดแต่งอย่างไรให้สามารถอยู่ได้ และไม่สร้างความเดือดร้อนให้กับชีวิตและทรัพย์สินของผู้คนโดยรอบ โดยรุกขกรจะเข้าใจวิธีการแก้ปัญหาที่หลากหลายและยั่งยืน 
       ในปัจจุบัน “สมาคมรุกขกรรมไทย : Thai Arboriculture Association – TAA” กำลังผลักดันให้เกิดองค์ความรู้ในวงกว้างมากยิ่งขึ้น รวมทั้งมีจัดสอบเพื่อรับรองการทำงานให้แก่บุคคลทั่วไปที่มีความสนใจในการทำงานรุกขกรรมด้วย 

ขั้นตอนการทำงาน

• ทำความเข้าใจเรื่องรายละเอียดงานกับลูกค้าถึงปัญหาและจำนวนต้นไม้ที่ต้องดูแล และแต่ละต้นต้องแก้ปัญหาอย่างไร โดยต้องมีการนัดดูต้นไม้ที่สถานที่จริง เพื่อประเมินวิธีการแก้ไขและประเมินราคา 
• ออกใบเสนอราคาพร้อมรายละเอียด แล้วจึงทำการนัดวันดำเนินงาน 
• พาทีมงาน tree worker เข้าไปทำแล้วแต่เคส อาจจะ 1-10 วัน แล้วแต่โครงการ โดยทีมงานประกอบ คนตัดต้นไม้ คนทำงานพื้นล่าง หากคนเป็น tree worker มีองค์ความรู้แบบรุกขกรอยู่แล้วก็จะง่ายขึ้น 
• หากเป็นลูกค้าที่เคยดูแลต้นไม้ให้ อาจมีการกลับมาดูงานซ้ำในบางกรณี

สถานที่ทำงาน

• งาน outdoor ที่อยู่อาศัยอย่างบ้าน ส่วนกลางของหมู่บ้านจัดสรร
• งาน outdoor ออฟฟิศสำนักงาน โรงแรม ห้างสรรพสินค้า

ผู้ที่ต้องทำงานด้วย

• ลูกค้า 
• เพื่อนร่วมงานทั้งที่เป็นรุกขกร และเป็น ทีมงานตัดต้นไม้

ตำแหน่งและเส้นทางการเติบโต 

       ปัจจุบัน รุกขกร ยังคงเป็นอาชีพอิสระ และภาครัฐยังไม่มีใบรับรองระดับสากลรองรับตามหลัก ISA หรือ International Society of Arboriculture โดยหากรุขกรท่านใดสนใจ สามารถสมัครสอบเพื่อผ่านการรับรองและได้รับใบรับประกันความสามารถได้ โดยในประเทศไทยแม้จะยังไม่มีการผลักดันวิชาชีพดังกล่าวอย่างเป็นทางการ แต่ทางสมาคมรุขกรรมไทยได้มีการเปิดสอบเพื่อวัดความสามารถเบื้องต้นแล้ว 

รายได้ 

       รายได้ขึ้นอยู่กับแต่ละเคส ทั้งเรื่องความยากง่าย วิธีการจัดการรวมทั้งจำนวนต้นไม้ของต้นไม้ และความยาก มีไปถึงระดับหลักพันถึงหมื่นต่อต้นไม้หนึ่งต้น

การแข่งขันและเส้นทางการเติบโต

       อาชีพนี้อาจจะเติบโตได้ หากคนในสังคมเข้าใจว่า งานรุกขกรเป็นวิชาชีพที่จำเป็นในการจัดการต้นไม้และพื้นที่สีเขียวของสังคมเมือง การเติบโตของสายงานนี้ก็เริ่มมีแนวโน้มที่ดีขึ้น เแต่จำนวนผู้ประกอบอาชีพยังคงน้อยอยู่ จึงทำให้ยังไม่มีการแข่งขันสูงเกินไป 

• ไม่จำเจ เพราะเจอโจทย์ใหม่ๆ ในทุกเคส
• เป็นอาชีพที่ทำให้บ้านและโลกของเราดีขึ้น ถือเป็นอาชีพที่ทำให้ต้นไม้และเมืองน่าอยู่ ให้คนต้นไม้อยู่ด้วยกันอย่างมีความสุข 
• ได้เผยแพร่ความรู้ให้กับลูกค้าเรื่องการดูแลตันไม้เบื้องต้น 

• เป็นงานที่ใช้แรงเยอะ หากจะต้องปีนต้นไม้เพื่อดูแลด้วยตัวเอง ต้องมีใจรักจริงๆ ชอบและอยากที่จะทำ 
• ต้องใช้ความอดทนสูง 
• ต้องรับความกดดันจากลูกค้า และต้องโน้มน้าวให้ลูกค้าเข้าใจถึงการทำงานและองค์ความรู้ของรุกขกร

• เป็นคนละเอียดรอบคอบ เพราะทุกปัญหาของต้นไม้และผู้คนต้องวิเคราะห์และจัดการอย่างรอบคอบ เพื่อไม่ให้เกิดขึ้นซ้ำ หรือส่งผลกระทบได้ 
• มีไหวพริบในการจัดการและแก้ไขปัญหา
• มีความยืดหยุ่น ไม่ยึดติดกราบและวิธีการเดิม ๆ 
• เป็นคนแข็งแรงอดทน ชอบทำงานกลางแจ้ง รักและชอบต้นไม้ 
• คล่องแคล่ว มีความกระตือรือร้นสูง 

• ทักษะการแก้ไขสถานการณ์เฉพาะหน้าได้ดี ในบางครั้ง หน้างานอาจมีปัญหาที่เกิดขึ้นกระทันหัน เช่น จากตัวเนื้องาน หรือจากความไม่เข้าใจของลูกค้า
• ทักษะการสื่อสาร ยิ่งโดยเฉพาะคุยกับลูกค้า หรือการสื่อสารขณะทำงานกับคนในทีม 
• ทักษะการคิดวิเคราะห์ ในช่วยลูกค้าแก้ปัญหาเรื่องต้นไม้ใหญ่อย่างยั่งยืนและไม่ทำให้ต้องคอยแก้ปัญหาเดิม ๆ บ่อยครั้ง 
• ทักษะด้านคณิตศาสตร์หรือฟิสิกส์เบื้องต้น เช่น เรื่องแรง การกระจายแรง การเหวี่ยง ในการตัดต้นไม้ หรือการปีนต้นไม้ เพื่อไม่ให้เกิดความเสียหายต่อตนเอง ผู้อื่นและทรัพย์สินได้ 
• ทักษะการบริการ งานรุกขกรก็ถือเป็นงานบริการอย่างหยค่ง หากต้องรับมือกับลูกค้าที่ไม่เข้าใจ หรือเปลี่ยนใจเรื่องต้นไม้บ่อย รุกขกรจะต้องมีความอดทนและมีใจบริการมากพอสมควร 
• ทักษะความเป็นผู้นำ ในการนำทีม คุมงาน เจรจาประสานงานต่าง ๆ 
• ทักษะการทำงานเป็นทีม ถือว่าจำเป็นมาก ต้องช่วยเหลือกันตลอดเวลาการทำงาน ทั้งคนทำงานพื้นด้านล่าง คนทำงานอยู่บนต้นไม้ ต้องช่วยกันดูแล เตือน จะทำให้งานที่ทำละเอียดรอบคอบมากขึ้น

การศึกษา

       แม้ในปัจจุบันจะยังไม่มีการเรียนการสอนที่ให้ความรู้สำหรับผู้เป็นรุกขกรโดยตรง แต่งานด้านนี้สามารถศึกษาได้ในคณะที่เกี่ยวข้องและใกล้เคียงที่สุด คือ คณะวนศาสตร์ รองลงมาคือ คณะเกษตรศาสตร์ แต่อาจจะต้องมีการอบรมเพิ่มเติมเพื่อมีความเข้าใจการจัดการต้นไม้ในเมือง เพิ่มองค์ความรู้ด้านความปลอดภัยต่อชีวิตและทรัพย์สินในระหว่างปฎิบัติงาน แต่หากไม่ได้จบในสายงานตรงหรือใกล้เคียง ก็ต้องอาศัยความขยันศึกษาหาความรู้และเรียนเพิ่มเติม 

       การเข้าศึกษาคณะวนศาสตร์(วิทยาศาสตรบัณฑิต วนศาสตร์)  ต้องจบมัธยมัธยมศึกษาในสายวิทย์คณิต โดยในมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ มีการแบ่งหลักสูตรวิทยาศาสตรบัณฑิต (วนศาสตร์) เป็น 8 สาขาวิชา

• วิทยาศาสตร์ชีวภาพป่าไม้
• วิศวกรรมป่าไม้
• วนวัฒนวิทยา
• วนศาสตร์ชุมชน
• อุทยาน นันทนาการ และการท่องเที่ยว
• วิทยาศาสตร์สัตว์ป่าและทุ่งหญ้า

Hard Skills 

• เน้นฟิสิกส์ ชีวะ เป็นสิ่งสำคัญในการดูแลต้นไม้ 
• วิชาศิลปะก็จำเป็นเพราะเวลาตัดต้นไม้ ต้องให้มันดูทรงพุ่มที่สวยงามด้วย การเรื่องกิ่งการวางโครงสร้าง ดังนั้น เรื่องรูปทรงก็สำคัญ

Soft Skills 

• เน้นความอดทน
• มีมนุษยสัมพันธ์ดี
• ใจรักการบริการ

กิจกรรมต่าง ๆ 

• ชมรใKU รุกขกร ของคณะวนศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ มีกิจกรรมปีนสนุกกับรุกขกร ของคณะวนศาสตร์  ให้น้อง ๆที่สนใจ ได้ลองปีนต้นไม้ สอนการปีนเบื้องต้น

วิชาที่เรียน 

       ภายในคณะวนศาสตร์ จะมีวิชาที่เกี่ยวข้องกับงานด้านรุกขกรมากมาย ตัวอย่างเช่น 

• วิชารุกขวิทยา เรียนเกี่ยวกับชื่อ วงศ์ ต้นไม้ ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ ตอนสอบ ต้องดูรูปแล้วเขียน ชื่อวิทย์ ชื่อวงศ์ ชื่อไทย เป็นเรื่องพื้นฐานของพรรณไม้ 
• วิชาโรคพืช เรียนกับโรคที่มักเกิดกับต้นไม้ใหญ่ แม้จะเกิดจากเชื้อราคล้ายกัน แต่จะมีลักษณะการเกิดที่ต่างกัน  
• วิชาการปลูกป่า หรือการตัดแต่ง  (วนวัฒวิทยา) 
• การคัดเลือกชนิดพันธ์ ให้เหมาะกับพื้นที่ 
• เรื่องการจัดการดิน 
• เรื่องการจัดการน้ำ

เคล็ดลับการเรียน 

• วิชาคณิตศาสตร์และเคมี ถือว่าเป็นวิชาที่หนัก ควรตั้งใจทำให้วิชาเหล่านี้ให้เต็มที่ เน้นความขยัน และฝึกทำโจทย์ อ่านหนังสือให้เยอะ ๆ 

ชีวิตในรั้วมหาวิทยาลัย

       แม้คณะวนศาสตร์จะไม่ใช่คณะที่ผลิตอาชีพรุกขกรโดยตรง แต่เนื่องจากผู้ให้สัมภาษณ์มีความสนใจในอาชีพนี้ จึงได้ใช้เวลาช่วงปิดภาคเรียนไปฝึกงานด้านรุกขกร และชื่นชอบจึงกลับมาเปิดชมรมภายในคณะเพื่อเผยแพร่การทำงานและวิชาชีพ จนคนในชมรมสามารถรับงานรุกขกรภายในมหาวิทยาลัยได้ และต่อยอดไปสู่งานอื่น ๆ  

• เจ้าหน้าที่กรมป่าไม้ 
• เจ้าหน้าที่อุทยาน เขตรักษาพันธ์สัตว์ 
• รับออกแบบตกแต่งสวน