การวัดและประเมินผลในการจัดการเรียนรู้โดยใช้เทคโนโลยีเป็นฐาน

สำหรับการประเมินผลนั้นยึดหลักการประเมินเพื่อพัฒนาการเรียนรู้ในระหว่างการประเมินที่เสริมพลังตามสภาพจริง หรือเรียกว่า  Empowerment Evaluation  เป็นการประเมินที่ให้ความสำคัญกับการนำผลการประเมินมาพัฒนาผู้เรียนและปรับปรุงการจัดการเรียนรู้ให้มีประสิทธิภาพสูงขึ้น

การประเมินที่เสริมพลังตามสภาพจริง มีหลักการที่สำคัญ ได้แก่

    1. การให้ประเมินหลายฝ่าย เช่น ผู้สอนประเมินผู้เรียน ผู้เรียนประเมินตนเอง หรือการประเมินโดยผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง เป็นต้น 

    2. การใช้วิธีการและเครื่องมือที่หลากหลาย เช่น การสังเกตพฤติกรรมการเรียนรู้ การประเมินจากผลการปฏิบัติ การทดสอบ หรือการรายงานตนเองของผู้เรียน เป็นต้น 

    3. ประเมินตนเองอย่างต่อเนื่องหลายช่วงเวลา เช่น การประเมินก่อนเรียน การประเมินหลังเรียน การประเมินระหว่างเรียน และการประเมินติดตามผล เป็นต้น 

    4. การให้ข้อมูลย้อนกลับแก่ผู้เรียนด้วยวิธีการที่สร้างสรรค์  โดยที่ควรออกแบบการประเมินผลการเรียนรู้ให้สอดคล้องกับจุดประสงค์และกิจกรรมการเรียนรู้โดยใช้เทคโนโลยีเป็นฐาน 

การประเมินการเรียนรู้ในการจัดการเรียนรู้โดยใช้เทคโนโลยีเป็นฐาน มีแนวทางการประเมินเพื่อพัฒนาศักยภาพผู้เรียน ดังนี้ 

    1. Assessment for learning มีลักษณะเป็นการประเมินในขณะการจัดการเรียนรู้

    2. Assessment as learning เป็นการประเมินตนเองของผู้เรียนในขณะปฏิบัติกิจกรรมการเรียนรู้

    3. Assessment of learning  เป็นการประเมินผลการเรียนรู้ภายหลังสิ้นการจัดการเรียนรู้ 

    ซึ่งแนวทางการประเมินทั้ง 3 แนวทางดังกล่าว ผู้สอนควรเลือกใช้ให้เหมาะกับกิจกรรมการเรียนรู้โดยใช้เทคโนโลยีเป็นฐานเพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุดแก่ผู้เรียน 

    สำหรับการประเมินผลการเรียนรู้นั้น ผู้สอนควรประเมินให้ครอบคลุมทั้งด้านกระบวนการเรียนรู้หรือที่เรียกว่า Process assessment ผลการเรียนรู้ หรือที่เรียกว่า  Product assessment  และความก้าวหน้าทางการเรียนรู้หรือที่เรียกว่า Progress assessment แล้วนำผลการประเมินไปใช้ในการพัฒนาผู้เรียนเป็นรายบุคคลต่อไป 

    การประเมินยุคใหม่ใน New normal แตกต่างจากการประเมินโดยทั่วไปที่ผู้สอนเป็นผู้ประเมินเพื่อตัดสินผลการเรียนรู้ของผู้เรียน  แต่การประเมินยุคใหม่จะเน้นการให้ผู้เรียนประเมินตนเองมากขึ้น ผู้เรียนได้สะท้อนความคิดและถอดบทเรียนนำไปสู่การพัฒนาตนเองอย่างต่อเนื่อง ด้วยเหตุนี้การประเมินในการจัดการเรียนรู้โดยใช้เทคโนโลยีเป็นฐานจึงควรให้ความสำคัญกับการเปิดโอกาสให้ผู้เรียนที่ทักษะในการประเมินตนเองมากยิ่งขึ้น

    ดังนั้นการประเมินจึงควรเปลี่ยนการประเมินจากเชิงรับเป็นการประเมินเชิงรุก โดยให้ผู้เรียนประเมินตนเองให้มากขึ้น ทั้งด้านความรู้ ทักษะ และคุณลักษณะต่าง ๆ ซึ่งจะเป็นการเพิ่มโอกาสการเรียนรู้ได้มากกว่าการประเมินแบบเชิงรับ ที่ผู้เรียนต้องรอให้ผู้สอนประเมินแต่เพียงอย่างเดี่ยว 

สำหรับบทบาทผู้สอนในการกระตุ้นให้ผู้เรียนประเมินตนเองในการจัดการเรียนรู้โดยใช้เทคโนโลยีเป็นฐานนั้นประกอบด้วย 

    1. สร้างบรรยากาศความไว้เนื้อเชื่อใจ หรือ Trust 

    2. กระตุ้นผู้เรียนให้เห็นคุณค่าของการประเมินตนเอง

    3. อำนวยความสะดวกด้านเครื่องมือประเมินเพื่อให้ผู้เรียนมีแนวทางในการประเมินตนเอง

    4. ตรวจสอบผลการประเมินตนเองของผู้เรียนแล้วให้ข้อมูลย้อนกลับ

    5. เปิดโอกาสให้ผู้เรียนแลกเปลี่ยนเรียนรู้และสะท้อนคิดและถอดมาเรียน 

สำหรับการเลือกใช้วิธีการประเมินที่มีประสิทธิภาพสูงนั้น หากพิจารณาตามแผนภาพที่แสดงให้เห็นนี้จะพบว่า ผู้สอนควรเลือกใช้วิธีการประเมินที่สอดคล้องกับผลการเรียนรู้ที่ต้องการพัฒนาให้เกิดกับผู้เรียน 

    กล่าวโดยสรุป คือ ผู้สอนควรเลือกใช้วิธีการประเมินที่มีตัวอักษร H ซึ่งหมายถึงเป็นวิธีการประเมินที่มีประสิทธิภาพสูงให้ผลการประเมินที่เชื่อถือได้และมีสารสนเทศสำหรับนำไปพัฒนาผู้เรียนต่อไป เมื่อทำการประเมินผลการเรียนแล้วสิ่งที่ผู้สอนจะต้องดำเนินการต่อไป คือ การให้ข้อมูลย้อนกลับอย่างสร้างสรรค์ที่เป็นการเสริมพลังการเรียนรู้ของผู้เรียน โดยการให้ข้อมูลย้อนกลับอย่างสร้างสรรค์นั้นเป็นการให้ข้อมูลย้อนกลับที่ช่วยให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้และพัฒนาให้ดีขึ้น หลักการให้ข้อมูลย้อนกลับอย่างสร้างสรรค์ประกอบด้วย 

    1. การให้ข้อมูลที่เป็นจริง ไม่ว่าผลการประเมินจะเป็นอย่างไร ผู้เรียนจะต้องแจ้งให้ผู้เรียนทราบ 

    2. ให้ข้อมูลย้อนกลับด้วยวิธีการที่นุ่มนวล สอดคล้องกับระดับความรู้และวุฒิภาวะของผู้เรียน 

    3. เลือกเวลาและสถานที่ในการให้ข้อมูลย้อนกลับอย่างเหมาะสม การให้ข้อมูลย้อนกลับที่ดี ที่จะทำให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้และพัฒนาขึ้นนั้น ผู้สอนควรให้ข้อมูลย้อนกลับเกี่ยวกับกระบวนการเรียนรู้ของผู้เรียน ผลการเรียนรู้ จุดแข็ง จุดที่ควรปรับปรุงและที่สำคัญคือการชี้แนะแนวการปรับปรุงและพัฒนาตนเองของผู้เรียนรายบุคคล  

    นอกจากนี้การให้ Feedback ยุคใหม่ ยังใช้การสื่อสารเชิงบวกด้วยความจริงใจ ช่วยกระตุ้น Passion เสริมสร้าง Growth mindset และส่งเสริมให้ผู้เรียนพัฒนาตนเองอย่างต่อเนื่อง 

สิ่งสำคัญอีกประการหนึ่ง คือ การให้ข้อมูลเพื่อให้ผู้เรียนไปเรียนรู้ต่อยอดด้วยตนเองหรือที่เรีกว่า Feed forward ที่เป็นการสร้างศักยภาพผู้เรียน ในการจัดการเรียนรู้โดยใช้เทคโนโลยีเป็นฐานอีกด้วย 

เทคนิคง่าย ๆ สำหรับการพัฒนาศักยภาพผู้เรียนในการจัดการเรียนรู้โดยใช้เทคโนโลยีเป็นฐาน คือ การให้ผู้เรียนถอดบทเรียนของตนเอง โดยตอบคำถามหลังการปฏิบัติกิจกรรมการเรียนรู้ 3 ประการตามลำดับ ไดแก่

    1. ความรู้สึกที่เกิดขึ้นระหว่างการปฏิบัติกิจกรรมการเรียนรู้เป็นอย่างไร 

    2. สิ่งที่ได้เรียนรู้จากการปฏิบัติกิจกรรมการเรียนรู้คืออะไร 

    3. จะนำสิ่งที่ได้เรียนรู้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์อย่างไร 

ซึ่งการให้ผู้เรียนถอดบทเรียนของตนเองจะช่วยทำให้การจัดการเรียนรู้โดยใช้เทคโนโลยีเป็นฐาน มีควาสมบูรณ์มากยิ่งขึ้น ซึ่งผู้สอนควรพิจารณานำไปใช้ในการประเมินการเรียนรู้ของผู้เรียน