ในที่สุดสิ่งที่ทุก ๆ คนกังวลกัน ก็เกิดขึ้นอีกครั้ง กับการระบาดของโรค Covid-19 ระลอกใหม่ ในประเทศไทยที่เกิดขึ้นโดยมีต้นเหตุส่วนหนึ่งมาจากแรงงานต่างด้าวที่เข้ามาในประเทศอย่างผิดกฎหมาย ทำให้ไม่ได้ผ่านกระบวนการคัดกรองโรคอย่างที่ควรจะเป็น

ตลอดมา แม้จะผ่านช่วงการระบาดใหญ่มาแล้ว ประเทศไทยก็ยังคงพบผู้ติดเชื้อที่เดินทางเข้ามาในประเทศบ้าง ซึ่งส่วนใหญ่จะถูกส่งไปกักตัวและรักษา เพื่อไม่ให้เกิดระบาดในประเทศซ้ำขึ้นอีก แต่ในครั้งนี้ ด้วยหลายปัจจัย ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของปัญหาการระบาดที่เกิดขึ้นจากประเทศเพื่อนบ้านใกล้เคียง การเข้าเมืองอย่างผิดกฎหมาย การหาประโยชน์โดยไม่ชอบจากการขนย้ายแรงงาน ความหย่อนยานของหน่วยงานที่ดำเนินการควบคุม  และรวมถึงความใส่ใจในการป้องกันตัวเองจากโรคติดต่อของคนทั่วไปที่น้อยลง ทำให้สุดท้ายมีการพบว่า มีแรงงานต่างด้าวที่ติดเชื้อ Covid-19 กว่าพันรายจากแหล่งที่มาเดียวกัน และทำให้สถานที่นั้นกลายเป็นแหล่งกระจายของเชื้อโรค ที่ส่งผลให้เกิดการระบาดไปทั่วประเทศอีกครั้ง

การระบาดของโรค Covid-19 ในรอบนี้ แตกต่างจากรอบที่แล้ว เพราะนอกจากตัวเชื้อโรคที่มาจากคนละแหล่งแล้ว นโยบายในการควบคุมโรคในครั้งนี้ ก็ดูแตกต่างออกไป โดยในการระบาดครั้งแรก ทางการเลือกที่จะ Lockdown ประเทศ ซึ่งทำให้ต้องปิดกิจการทุกอย่างเป็นเวลานาน  ในขณะที่ การระบาดรอบใหม่นี้ ให้แต่ละจังหวัดดำเนินการควบคุมโรคตามความเข้มข้นของจำนวนผู้ติดเชื้อ

หลายหน่วยงานได้รับผลกระทบจากการระบาดของโรค Covid-19 อย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ ซึ่งหนึ่งในนั้นคือโรงเรียนและสถาบันการศึกษา ที่จำเป็นต้องงดการเรียนการสอนที่โรงเรียน เพื่อลดโอกาสที่นักเรียนจะติดเชื้อจากการรวมกลุ่มกันเป็นจำนวนมาก ซึ่งถ้านับเฉพาะในปีการศึกษา 2563 ต้องบอกว่านักเรียนในปีการศึกษานี้มีโอกาสเรียนในชั้นเรียนน้อยกว่าในปีการศึกษาอื่น ๆ ซึ่งสิ่งนี้กลายเป็นปัญหาด้านการศึกษาอย่างมาก เพราะเมื่อนักเรียนมีเวลาเรียนในชั้นเรียนน้อย ทำให้ครูผู้สอนไม่มีเวลาเพียงพอสำหรับการสอน ในการส่งเสริมทักษะ ความรู้ หรือ ความเข้าใจในเนื้อหาวิชาต่าง ๆ ที่จำเป็น และทำให้นักเรียนเรียนรู้ได้ไม่ครบตามมาตรฐานหรือหลักสูตรที่วางไว้

ดังนั้นเพื่อแก้ปัญหาในจุดนี้ กระทรวงศึกษาธิการจึงได้ให้โรงเรียนต่าง ๆ ใช้การเรียนออนไลน์ มาช่วยในการจัดการศึกษาระหว่างที่นักเรียนต้องอยู่บ้าน ซึ่งแม้ว่านักเรียนบางส่วนจะมีปัญหาในการเข้าถึงการเรียนออนไลน์บ้าง แต่ส่วนใหญ่ก็สามารถเรียนรู้ในรูปแบบนี้ได้

อย่างไรก็ตาม แม้ว่านักเรียนส่วนใหญ่จะเรียนออนไลน์ได้ แต่ก็ใช่ว่าทุกคนจะมีศักยภาพเพียงพอที่จะเรียนรู้ในรูปแบบนี้ได้อย่างดีเยี่ยม เพราะการเรียนออนไลน์นั้น ผู้เรียนจะต้องมีวินัยในตัวเองอย่างมาก เนื่องจากผู้เรียนจะต้องดำเนินการเรียนรู้ด้วยตัวเอง ศึกษาเอง ทำความเข้าใจด้วยตัวเอง รวมถึงอาจต้องประเมินผลเองด้วย ซึ่งแม้ว่าปัจจุบันรูปแบบของการเรียนออนไลน์มีการพัฒนาให้ครูผู้สอนสามารถตอบโต้กับนักเรียนได้มากขึ้น แต่หัวใจสำคัญของการเรียนรูปแบบนี้ ก็ยังเป็นเรื่องของวินัยในตัวเอง ซึ่งยังคงเป็นหลักสำคัญ

ดังนั้นเพื่อให้การเรียนออนไลน์นั้น เกิดประโยชน์กับนักเรียนสูงสุด ทั้งครูผู้สอนและผู้ปกครองควรกระตุ้นพวกเขาด้วยวิธีการเหล่านี้

สร้างแรงจูงใจ

       ครูผู้สอนหรือผู้ปกครอง ควรสร้างแรงจูงใจโดยการเสริมแรงในรูปแบบต่าง ๆ ให้กับนักเรียน เพื่อให้นักเรียนมีความมุ่งมั่นที่จะเรียนรู้มากขึ้น ซึ่งการเสริมแรงที่ดีนั้น ครูผู้สอนหรือผู้ปกครองควรต้องทราบว่าอะไรที่สามารถจูงใจนักเรียนได้ เพราะถ้าใช้การเสริมแรงที่ไม่เข้ากับนักเรียน การเสริมนั้นก็เสียเปล่าและไม่ได้ผล ซึ่งทำให้ไม่จูงใจนักเรียนในการเรียนออนไลน์

ทำให้บทเรียนออนไลน์เป็นเรื่องบันเทิง

       นับเป็นเรื่องดีที่ครูผู้สอนหลายท่านพยายามพัฒนาการเรียนการสอนออนไลน์ของตัวเอง โดยฉีกออกจากกฎเดิม ๆ เพราะไม่จำเป็นว่าครูผู้สอนจะต้องทำเหมือนตัวเองกำลังสอนหน้าชั้นเรียนผ่านกล้องในการสร้างบทเรียนออนไลน์ทุกครั้ง การใช้บทเพลง เกม หรือสรรหาวิธีการสนุก ๆ มาสร้างเป็นบทเรียนออนไลน์ นอกจากจะทำให้บทเรียนออนไลน์นั้นน่าสนุกและน่าติดตามสำหรับนักเรียนแล้ว ครูผู้สอนยังรู้สึกสนุกสนานในการทำบทเรียนออนไลน์ และมีใจที่จะสร้างสรรค์ทำบทเรียนอื่นต่อไป ซึ่งเป็นผลดีอย่างมากต่อวงการการศึกษา

ให้การบ้านที่นักเรียนสามารถทำได้

       การให้การบ้านที่เหมาะสมกับสภาพของนักเรียนนั้นช่วยให้นักเรียนมีความมุ่งมั่นในการเรียนออนไลน์มากขึ้น อย่างไรก็ดี การให้นักเรียนทำการบ้านหลังจากบทเรียนออนไลน์นั้นไม่ผิด แต่สำคัญที่สุดคือครูผู้สอนจะต้องคาดการณ์และประเมินว่าควรให้การบ้านกับนักเรียนในลักษณะใดและมากน้อยแค่ไหน ครูผู้สอนอย่างเราอาจคาดหวังว่านักเรียนจะประดิษฐ์ชิ้นงานได้ตามที่ครูผู้สอนสาธิต โดยหลงลืมไปว่าอุปกรณ์หรือวัสดุสำหรับทำชิ้นงานนั้น มันหายากหรือไม่สำหรับนักเรียน โดยเฉพาะในช่วงการระบาดเช่นนี้ ซึ่งมันคงเป็นเรื่องไม่ดีแน่ถ้าการบ้านจะต้องทำให้นักเรียนเสี่ยงกับโรคติดต่อเนื่องจากต้องไปแหล่งชุมชนต่าง ๆ

เรียนรู้ร่วมกัน

       ไม่จำเป็นว่านักเรียนจะต้องเรียนออนไลน์ตามลำพัง ผู้ปกครองก็สามารถมีส่วนร่วมและเรียนรู้ร่วมกันไปกับนักเรียนได้ ซึ่งการทำเช่นนี้ นอกจากจะช่วยให้ผู้ปกครองมีโอกาสในการอธิบายเนื้อหาต่าง ๆ ให้นักเรียนเข้าใจได้มากขึ้นแล้ว ยังช่วยส่งเสริมความสัมพันธ์ที่ดีในครอบครัวได้อีกด้วย

มีความยืดหยุ่น

       การเรียนออนไลน์ของนักเรียนไม่ควรถูกกำหนดด้วยตารางเรียนที่ตายตัวเหมือนการเรียนในห้องเรียน เพราะข้อสำคัญของการเรียนออนไลน์ที่ดีนั้นคือ การที่นักเรียนจะต้องมีความพร้อมและมีการดำเนินการด้วยตัวเอง จึงจะถือว่าการเรียนออนไลน์นั้นประสบความสำเร็จ ดังนั้นความพร้อมของนักเรียนแต่ละคนอาจจะไม่เท่ากัน ซึ่งขึ้นอยู่กับนักเรียนแต่ละคนว่าสะดวกเรียนในช่วงเวลาใด ดังนั้นการให้นักเรียนชมบทเรียนออนไลน์ ควรเผื่อเวลาสำหรับการให้นักเรียนศึกษาและทำงาน เช่น บทเรียนหนึ่งอาจใช้เวลา 1-2 วัน ในการดำเนินการ ซึ่งจะช่วยให้นักเรียนมีเวลาผ่อนคลาย และมีประสบการณ์ที่ดีในการเรียนแบบออนไลน์มากขึ้น

ใช้เครือข่ายสังคมออนไลน์ต่าง ๆ ในการสร้างชั้นเรียนเสมือน

       สำหรับนักเรียนในระดับมัธยมศึกษาหรือระดับที่สูงกว่า การเรียนผ่านเครือข่ายสังคมออนไลน์ร่วมกันหรือผ่านเครื่องมือออนไลน์ในการสร้างห้องเรียนเสมือนนั้น นับเป็นรูปแบบการเรียนออนไลน์ที่น่าสนใจ เพราะนอกจากนักเรียนจะได้เรียนรู้ร่วมกันเหมือนในห้องเรียนแล้ว ยังช่วยให้นักเรียนแสดงความคิดเห็นหรือสอบถามข้อสงสัยได้ในทันที ซึ่งการปฏิสัมพันธ์กันผ่านเครื่องมือเหล่านี้ ทำให้นักเรียนรู้สึกได้ว่าการเรียนออนไลน์นั้นไม่แตกต่างจากการเรียนทั่วในห้องเรียน และทำให้คุ้นเคยกับการเรียนรูปแบบนี้มากขึ้น นอกจากนี้ยังช่วยให้ครูผู้สอนตรวจสอบนักเรียนทุกคนได้อีกด้วย ซึ่งเป็นเรื่องที่ดีมากที่จะมีการเรียนออนไลน์ในลักษณะนี้บ้างเป็นครั้งคราว

อย่าลืมว่าการจัดการเรียนการสอนออนไลน์ของประเทศไทยในตอนนี้ ยังคงเป็นสิ่งที่มีขึ้นเพื่อการแก้ปัญหา และยังไม่ใช่สิ่งที่มาทดแทนการเรียนรู้ในห้องเรียนได้ แต่ถึงแม้ว่าต้องนี้อาจจะยังทดแทนไม่ได้ แต่ในอนาคต การเรียนการสอนออนไลน์นั้น จะกลายมาเป็นส่วนหนึ่งในโลกของการศึกษาอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้แน่นอน ซึ่งในความโชคร้ายก็ยังมีความโชคดีที่เด็กไทยเริ่มคุ้นเคยกับการเรียนออนไลน์มากขึ้น จึงเป็นนิมิตหมายที่ดีที่วงการ การศึกษาในบ้านเราควรใช้โอกาสนี้ในการพัฒนาระบบการเรียนรู้ออนไลน์อย่างจริงจัง เพื่อให้การศึกษาไทยก้าวหน้าและหลุดพ้นจากปัญหาด้านการศึกษาในเรื่องเดิม ๆ เสียที

เรียบเรียงโดย : นรรัชต์  ฝันเชียร