ประเทศไทยคือประเทศหนึ่งที่กล่าวถึงการศึกษาออนไลน์ในช่วงวิกฤต Covid-19 นี้ค่อนข้างมาก และปัจจุบันก็ได้มีการนำการศึกษาออนไลน์มาทดลองใช้ในช่วงที่โรงเรียนจำเป็นต้องเลื่อนการเปิดภาคเรียนออกไป ซึ่งแม้ว่าผลลัพธ์ในการดำเนินการจัดการเรียนการสอนออนไลน์ของประเทศไทยจะมีอุปสรรคและถูกท้วงติงค่อนข้างมาก แต่ขึ้นชื่อว่าเป็นนโยบายแล้ว ครูผู้สอนหลายท่านก็ควรที่จะเรียนรู้และฝึกฝนเพื่อให้สามารถดำเนินการสอนออนไลน์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งตอนนี้คือเคล็ดลับจากผู้เขียนที่จะช่วยให้ครูผู้สอนสามารถดำเนินการสอนออนไลน์ได้อย่างมีประสิทธิภาพและประสบความสำเร็จ
การเป็นครูผู้สอนที่ดำเนินการสอนออนไลน์ได้ประสบความสำเร็จนั้น ครูผู้สอนต้องพิจารณานักเรียนที่เป็นกลุ่มเป้าหมายว่า พวกเขามีลักษณะการเรียนรู้อย่างไร และมีศักยภาพและประสิทธิภาพในการเรียนรู้อยู่ในระดับไหน เพื่อที่จะสามารถวางแผนการเรียนรู้ออนไลน์ให้สอดคล้องกับนักเรียนที่เป็นเป้าหมายได้อย่างเหมาะสม
การสอนออนไลน์นั้น จำเป็นอย่างยิ่งที่ต้องจัดเตรียมการสอนล่วงหน้า เพื่อให้ครูผู้สอนมีความพร้อมและลดข้อผิดพลาดต่าง ๆ ที่อาจจะเกิดขึ้น ซึ่งการจัดทำแผนการสอนออนไลน์ที่ดีล่วงหน้า โดยสอดคล้องกับบริบทของนักเรียนจะช่วยให้ครูผู้สอนสามารถดำเนินการสอนออนไลน์ได้อย่างราบรื่นและมีประสิทธิภาพมากขึ้น
เราไม่สามารถรับประกันได้ว่าการสอนแบบออนไลน์ผ่านการ Live Stream นั้น นักเรียนของเราทุกคนจะไม่พลาดการรับชมเนื้อหาการเรียนรู้สำคัญที่ครูผู้สอนต้องการสื่อ เพราะอาจมีนักเรียนบางคนที่ไม่สามารถเข้ารับชมในเวลานั้นได้เนื่องจากปัญหาและอุปสรรคต่าง ๆ เช่นอินเตอร์เน็ตมีปัญหา หรือ อาจอยู่ในพื้นที่อับสัญญาณ ดังนั้นจึงควรบันทึกการสอนออนไลน์ทุกครั้งเพื่อเผยแพร่ในช่องทางที่นักเรียนสามารถติดตามได้อย่างสะดวกและต่อเนื่อง
15 นาที เป็นเวลาที่เหมาะสมของทำคลิปวีดีโอสำหรับการสอนออนไลน์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการสอนออนไลน์ที่เป็นการบรรยาย เพราะเป็นช่วงที่นักเรียนให้ความสนใจในบทเรียนได้ดีที่สุด ส่วนในกรณีที่บทเรียนมีเนื้อจำนวนมาก ก็ควรที่จะตัดทอนทำเป็นหลาย ๆ คลิปวีดีโอ ซึ่งจะสะดวกในการรับชมมากกว่า
เครื่องมืออุปกรณ์ต่าง ๆ ถ้าไม่ได้มีการทดสอบก่อน เวลาใช้จริงอาจเกิดข้อผิดพลาดได้ ดังนั้นในการสอนออนไลน์ จำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องทดสอบสื่อการเรียนการสอนล่วงหน้า ก่อนดำเนินการสอนจริง เพราะจะทำให้ไม่เสียเวลาและช่วยให้ครูผู้สอนดำเนินการสอนได้อย่างราบรื่นอีกด้วย
พยายามสร้างเครือข่ายการเรียนรู้กับนักเรียน เพื่อสอบถามและติดตามนักเรียนเกี่ยวกับงานที่มอบหมายและเป็นช่องทางในการแลกเปลี่ยนความรู้และซักถามข้อสงสัยต่างๆ ซึ่งการสร้างเครือข่ายนั้นจะทำให้นักเรียนรู้สึกเชื่อใจและให้ความร่วมมือในการจัดการเรียนการสอนของครูมากขึ้น และยังส่งผลให้นักเรียนเรียนรู้ได้ดีขึ้น เนื่องจากมีความรู้สึกที่ต่อต้านน้อยลงอีกด้วย
ไม่ใช่เรื่องง่ายเลยที่ครูคนหนึ่งจะลุกขึ้นมาดำเนินการสอนออนไลน์ เพราะการสอนโดยมีกล้องจับตาดูอยู่นั้น แตกต่างจากการสอนปกติในห้องเรียนอย่างมาก บางครั้งครูผู้สอนอาจต้องสอนโดยมีนักเรียนเป็นเพียงแค่กล้องหนึ่งตัว หรือ อาจจะเป็นการสอนตามปกติ แต่มีกล้องคอยจับตาดูอยู่ทุกอิริยาบถ ซึ่งถ้าไม่มีการฝึกซ้อมให้ชิน ครูผู้สอนอาจรู้สึกอึกอัดและมีความประหม่าได้ ดังนั้นลองซ้อมทำการสอนหน้ากระจก เพื่อตรวจสอบท่าทางและการเคลื่อนไหวของตัวเอง ซึ่งจะช่วยให้ครูผู้สอนสามารถจัดวางท่าทางในการสอนออนไลน์ต่อหน้ากล้องได้ดีขึ้น
มันไม่ใช่เรื่องจำเป็นเลยที่ครูผู้สอนจะต้องไปเสาะแสวงหาโปรแกรมเสริมต่าง ๆ เพื่อนำมาใช้ในการออกแบบสื่อการเรียนรู้สำหรับการจัดการเรียนการสอนออนไลน์ของตัวเอง เพราะเราสามารถใช้โปรแกรมพื้นฐานต่าง ๆ เช่น Microsoft Powerpoint ในการออกแบบสื่อการเรียนการสอนสำหรับใช้ในการสอนออนไลน์ได้เช่นเดียวกัน และนอกจากนี้ การแชร์ลิงค์คลิปวีดีโอน่าสนใจที่เกี่ยวเนื่องกับบทเรียนก็เป็นอีกวิธีหนึ่งในการส่งเสริมการเรียนรู้แบบออนไลน์ โดยที่ตัวครูผู้สอนเองไม่จำเป็นต้องสร้างขึ้นมาเอง ซึ่งอาจเสียเวลาและสิ้นเปลืองมากกว่า
เหตุผลหนึ่งที่ทำให้ติวเตอร์ชื่อดัง มักจะได้รับความสนใจจากนักเรียนจำนวนมาก นอกเหนือจากทักษะความรู้นั้นคือเรื่องของทักษะการถ่ายทอดที่สามารถสอดแทรกความบันเทิงและอารมณ์ขันเข้าไปในบทเรียนได้ ซึ่งส่งผลทำให้นักเรียนรู้สึกสนุกสนานกับบทเรียนและมีแนวโน้มที่จะสนใจการเรียนมากขึ้น ดังนั้นถ้าครูผู้สอนต้องการดึงความสนใจของนักเรียนให้มาที่บทเรียนออนไลน์ของตัวเอง การสอดแทรกความบันเทิงจึงเป็นเรื่องที่สำคัญ และเป็นทักษะในการถ่ายทอดอย่างหนึ่งที่ครูผู้สอนทุกคนควรจะมี
การประเมินการสอนจะช่วยให้ครูผู้สอนทราบถึงจุดเด่น จุดด้อย และจุดที่ควรพัฒนาในการสอนออนไลน์ของตัวเอง โดยครูผู้สอนสามารถประเมินตนเองหรืออาจให้นักเรียนช่วยประเมินก็ได้ ซึ่งครูผู้สอนสามารถนำผลการประเมินและนำข้อเสนอแนะต่าง ๆ ไปปรับปรุงแก้ไข ในการจัดการสอนออนไลน์ในครั้งต่อไปได้
เรียบเรียงโดย : นรรัชต์ ฝันเชียร