24,176 Views
Favorite
นรรัชต์ ฝันเชียร
โลกยุค VUCA (VUCA World) คือยุคที่มีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วของ เทคโนโลยี การแข่งขัน สภาพแวดล้อมทางธุรกิจ เศรษฐกิจ ทั้งภายในและภายนอก ทำให้ทุกภาคส่วน ได้รับผลกระทบอย่างมีนัยสำคัญ ซึ่งเป็นผลมาจากกระแสใหญ่ของโลก 3 กระแส อันได้แก่
1. กระแสโลกาภิวัตน์ (Globalization) คือ กระแสของการหลอมรวมสังคมขึ้นเป็นสังคมเดียว เชื่อมโยงโลกทั้งใบเข้าด้วยกัน ทุกคนสามารถติดต่อสื่อสารหรือเดินทางถึงกันได้ทั่วโลกในเวลาอันรวดเร็ว
2. กระแสการพัฒนาเทคโนโลยี (Big Bang of Technology) คือ กระแสของการที่เทคโนโลยีมีการพัฒนาขึ้นอย่างรวดเร็วและก้าวกระโดด ทำให้เกิดนวัตกรรมทางเทคโนโลยีเกิดขึ้นบนโลกอย่างมากมาย และทำให้โลกมีการเปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็วมากยิ่งขึ้น
3. กระแสความเป็นใหญ่ของเงินทุน (Financialization) คือ กระแสแห่งทุนนิยม การเติบโตของทุนนิยมแบบธุรกรรมการเงิน (Financialization) ที่ธุรกิจภาคการเงินมีบทบาทและสัดส่วนสูงขึ้นในระบบเศรษฐกิจโดยรวม ทำให้เกิดจากนวัตกรรมทางการเงินที่แปลงทรัพย์สินต่าง ๆ เป็นเงินทุน
แต่เดิมคำว่า VUCA เป็นคำที่ทางกองทัพสหรัฐอเมริกาใช้เรียกสถานการณ์ในสงครามที่อัฟริกาและอิรัก ซึ่งสื่อถึงความสับสนและผันผวนภายในประเทศ ณ ขณะนั้น ก่อนจะถูกนำมาใช้เปรียบเทียบในเชิงธุรกิจ โดยคำว่า VUCA นั้นประกอบด้วย คำ 4 คำ คือ
V ( Volatility) คือ ความผันผวน การเปลี่ยนแปลงที่รวดเร็ว ไม่สามารถคาดเดาได้
U (Uncertainly) คือ ความไม่แน่นอน ยากต่อการตัดสินใจ
C (Complexity) คือ ความซับซ้อนที่มากขึ้นเรื่อย ๆ ในเชิงระบบ
A (Ambiguity) คือ ความคลุมเครือไม่ชัดเจน ไม่สามารถคาดเดาผลได้ชัดเจน
จะเห็นได้ว่า ยุคของ VUCA จะกล่าวถึงการเปลี่ยนแปลงที่รวดเร็ว ไม่แน่นอน ยากต่อการคาดเดา มีความซับซ้อนและคลุมเครือค่อนข้างสูง ทำให้การเติบโตในยุคแห่งการเปลี่ยนแปลงแบบนี้ เป็นเรื่องที่ความท้าทายและน่ากังวลอย่างมาก ซึ่งสิ่งที่ทำให้ยุค VUCA เป็นเรื่องที่น่ากังวลเพราะ
1. เนื่องจาก VUCA คือยุคแห่งความผันผวนและเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว ทำให้ทุกคนรู้สึกถึงความไม่มั่นคงและไม่คุ้นชิน ยิ่งถ้าไม่สามารถปรับตัวได้หรือปรับตัวได้ช้าก็จะส่งผลกระทบต่องานและการดำเนินชีวิตของตัวเอง
2. ด้วยการที่โลก VUCA มีการแข่งขันกันสูงขึ้นทำให้ คนที่มีความสามารถหรือประสิทธิภาพต่ำ ใช้ชีวิตได้ยากขึ้น เพราะหางานได้ยาก
3. โลกแบบ VUCA ทำให้เกิดความไม่แน่นอนปลอดภัย ส่งผลให้ความสัมพันธ์และความผูกพันของผู้คนต่อหน่วยงานหรือองค์กรลดน้อยลง
ตอนนี้ในวงการธุรกิจต่างคำนึงถึงเรื่องของ VUCA เป็นอย่างมาก และในหลาย ๆ องค์กรก็พยายามที่จะปรับเปลี่ยนแนวทางขององค์กรให้สามารถอยู่รอดและเติบโตได้ในยุคแห่งการเปลี่ยนแปลงนี้ แต่อย่างไรก็ดี แม้องค์กรต่าง ๆ จะมีการปรับตัว แต่ถ้าทรัพยากรบุคคลยังไม่อาจปรับตัวได้ ก็ยากที่จะก้าวข้ามความผันผวนนี้ได้
การต่อกรกับกระแสโลกที่ผันผวนนี้ ทุกคนต่างพุ่งเป้าไปในเรื่องของการศึกษา ซึ่งถือเป็นรากฐานในการพัฒนาคน โดยตลอดมาการศึกษาของไทยเป็นการตอบสนองการเรียนรู้ด้วยความรู้ที่มีการเปลี่ยนแปลงน้อย ซึ่งไม่สอดคล้องกับปัจจุบันที่ความรู้เปลี่ยนแปลงได้อย่างรวดเร็ว ไม่แน่นอน ซับซ้อนและคลุมเคลือ ดังนั้น การศึกษาไทยจึงต้องปรับเปลี่ยนจากการให้ความสำคัญที่ความรู้ มาเป็นการให้ความสำคัญที่กระบวนการคิดของผู้เรียน ซึ่งหนึ่งในทักษะที่ถูกหยิบยกขึ้นมากล่าวถึงในการพัฒนากระบวนการคิดของผู้เรียน คือ ทักษะที่จำเป็นตามแนวทางการพัฒนาในศตวรรษที่ 21 ซึ่งประกอบด้วย
- ทักษะด้านการเรียนรู้และนวัตกรรม คือมีความคิดสร้างสรรค์ แก้ปัญหาเป็น ใส่ใจนวัตกรรม มีการสื่อสารที่ดี รู้จักคิดอย่างมีวิจารณญาณ และมีความร่วมมือร่วมใจ
- ทักษะด้านสารสนเทศ สื่อ และเทคโนโลยี คือรู้จักติดตามข้อมูลข่าวสาร รอบรู้ด้านเทคโนโลยีสารสนเทศ รู้เท่าทันสื่อ และฉลาดในการสื่อสาร
- ด้านชีวิตและอาชีพ คือมีความยืดหยุ่น รู้จักปรับตัว มีภาวะผู้นำ มีความคิดริเริ่ม ใส่ใจตัวเอง เรียนรู้วัฒนธรรม รู้จักเข้าสังคม มีความขยันหมั่นเพียร รับผิดชอบและรู้จักพัฒนาตัวเอง
การส่งเสริมผู้เรียนตามแนวทางของศตวรรษที่ 21 คือสิ่งที่ตอบโจทย์ในการพัฒนาคนท่ามกลางกระแสของโลกยุค VUCA เพราะช่วยอุดช่องโหว่จากผลกระทบที่อาจจะเกิดขึ้นในการเคลื่อนตัวของกระแส VUCA เช่น
V ( Volatility) คือ ความผันผวน การเปลี่ยนแปลงที่รวดเร็ว ไม่สามารถคาดเดาได้ สามารถอุดรอยโหว่จากผลกระทบนี้ด้วย การรู้จักติดตามข่าวสาร การรู้เท่าทันสื่อและการรู้จักปรับตัว
U (Uncertainly) คือ ความไม่แน่นอน ยากต่อการตัดสินใจ สามารถอุดรอยโหว่จากผลกระทบนี้ด้วย การใช้ความคิดอย่างมีวิจารณญาณ และมีภาวะผู้นำกล้าตัดสินใจ
C (Complexity) คือ ความซับซ้อนที่มากขึ้นเรื่อย ๆ ในเชิงระบบ สามารถอุดรอยโหว่จากผลกระทบนี้ด้วยการใช้ประโยชน์จากนวัตกรรมและเทคโนโลยีช่วยในการทำเกิดการทำงานที่ง่ายขึ้น
A (Ambiguity) คือ ความคลุมเครือไม่ชัดเจน ไม่สามารถคาดเดาผลได้ชัดเจน ซึ่งเราสามารถอุดรอยโหว่จากผลกระทบนี้ด้วยการรู้จักสื่อสาร ฉลาดสื่อสาร และรู้จักที่จะทำงานแบบร่วมมือ
จะเห็นได้ว่า ทักษะที่จำเป็นในศตวรรษ 21 คืออาวุธชิ้นสำคัญในการพัฒนาคนในระบบการศึกษา เพื่อต่อกรกับกระแส VUCA ที่กำลังเข้ามาควบคุมโลกใบนี้อยู่ทุกขณะ บางคนที่รู้ตัวและปรับตัวได้ก่อนจะสามารถอยู่รอดได้ ในขณะที่บางคนที่ไม่ได้สนใจหรือฝืนกระแสสังคมอาจจะต้องโดนกระแสนี้เขี่ยไปให้พ้นทาง
มันถึงเวลาแล้วที่การศึกษาไทยควรให้ความสำคัญกับการศึกษาเพื่อการพัฒนาในศตวรรษที่ 21 อย่างจริงจังกันเสียที เพราะไม่เช่นนั้นประเทศไทยจะเป็นหนึ่งในประเทศที่ถูกกระแส VUCA กลืนกินให้หายไปจากโลกยุคใหม่ และเมื่อวันนั้นมาถึงจริง ๆ เราจะต้องสูญสลายไปโดยที่ไม่มีเวลาแม้กระทั่งมานึกเสียใจทีหลังเลยก็เป็นได้
