หลายๆ คน คงเคยมีปัญหาการเปิดไฟล์วีดีโอไม่ได้ หรือไม่ทราบว่าจะเปิดด้วยโปรแกรมไหนดี สาเหตสำคัญอย่างหนึ่งก็คือ เราอาจไม่ทราบว่า ไฟล์วีดีโอของเรานั้นเป็นไฟล์ประเภทใด และโปรแกรมไหนรองรับการเปิดไฟล์นั้นๆ ได้ ดังนั้น เรามาทำความรู้จักไฟล์วีดีโอประเภทต่างๆ กันสักนิด อย่างน้อยจะได้เข้าใจว่า ไฟล์ไหนมีความสามารถในการแสดงผลที่มีความละเอียดต่างกันอย่างไร

AVI (Audio Video Interactive)
     ไฟล์มาตราฐานต้นๆ ของคอมพิวเตอร์เลยทีเดียว แรกๆ ก็มีแต่ไฟล์ประเภทนี้ แต่ด้วยความที่ไฟล์มีขนาดใหญ่มากๆ เนื่องจากมีการบีบอัดข้อมูลที่น้อย แต่มีคุณภาพสูง?เมื่อเทียบกับไฟล์ประเภทอื่นๆ ดังนั้น อาจไม่เป็นที่นิยมมากนัก โดยเฉพาะกับผู้ที่ชื่นชอบการ download ทางอินเตอร์เน็ต

DV (Digital Video)
     ไฟล์เป็นประเภท AVI เช่นเดียวกัน แต่แตกต่างกันที่ มีการกำหนดขนาดความละเอียดของภาพ ที่ต่างกัน และอัตราการส่งข้อมูลต่างกัน ไฟล์ประเภทนี้เหมาะสำหรับใช้เป็นไฟล์ต้นฉบับ ในการนำไปแปลงเป็น VCD/DVD ที่เรารู้จักกันดี ไฟล์ประเภทนี้มักถ่ายมาจากกล้องดิจิตอลที่บันทึกลงเทป DV, miniDV

MPEG (Motion Picture Experts Group)
     ไฟล์วีดีโอยอดฮิตที่ได้รับความนิยมมากที่สุด เนื่องจากมีการบีบอัดที่สูง ทำให้ไฟล์ที่ได้มีขนาดเล็ก แต่ยังคงความความชัดอยู่ (ความจริงเราสามารถปรับระดับการบีบอัดได้หลายระดับ) ไฟล์ MPEG นี้ยังสามารถแบ่งออกได้เป็นหลายประเภท ดังนี้

    MPEG-1 - ไฟล์ทีนำไปใช้กับ VCD
    MPEG-2 - ไฟล์คุณภาพสูงมาก นิยมนำไปใช้กับ DVD
    MPEG-4 - ไฟล์ที่ได้รับความนิยมมาก เพราะมีความคมชัดใกล้เคียงกับ DVD และขนาดเล็กกว่ามาก MPEG-4 มีชื่อเรียกอีกอย่างว่า "DivX" หรือ "XviD"

WMV (Windows Media Video)
     แค่ชื่อก็บอกแล้วว่าเป็นของ Microsoft เป็นไฟล์มาตราฐานสำหรับการใช้งานร่วมกับระบบปฏิบัติการ Windows ทุกเวอร์ชั่น สามารถเปิดได้ด้วยโปรแกรม Windows Media Player (สำหรับปัจจุบันมีหลายๆ โปรแกรมที่สามารถเปิดไฟล์ประเภทนี้ได้เช่นกัน)

RM (Streaming RealVideo)
     พัฒนาโดยบริษัท Real Network ที่เคยโด่งดังมานาน เป็นไฟล์วีดีโออีกรูปแบบหนึ่งที่นิยมใช้สำหรับการเผยแพร่ทางอินเตอร์เน็ต ในรูปแบบ "Streaming" ซึ่งมีความคมชัดของภาพและเสียงค่อนข้างต่ำ แต่เหมาะสำหรับการเผยแพร่ทางอินเตอร์เน็ต?

ปัจจุบันไฟล์ FLV เป็นอีกหนึ่งที่นิยมใช้เผยแพร่ทางอินเตอร์เน็ต

MOV
     ไฟล์ที่พัฒนาโดยบริษัท Apple ที่เรารู้จักกันดี (ผู้ผลิต iPhone) เป็นไฟล์ที่ค่อนข้างเป็นเอกลักษณ์ แบบส่วนตัว สามารถเปิดได้ด้วยโปรแกรม "Quick Time" ใช้งานได้ทั้งเครื่องคอมพิวเตอร์ Mac และ Windows

ไฟล์ DivX
     จะมีนามสกุลเป็น . avi หรือ . divx แต่ไฟล์ . avi ไม่จำเป็นต้องเป็นไฟล์ DivX เสมอไป ข้อแตกต่างอีกอย่าง

XviD
     เกิดจากกลุ่มนักพัฒนาอิสระ ที่พัฒนารูปแบบการบีบอัดบนพื้นฐานของ mp4 เหมือนกับ DivX แต่ XviD เป็น Open Source คือ ได้เผยแพร่ให้มีการพัฒนาจากนักพัฒนาทั่วโลก เนื่องจากว่ามาตรฐานการบีบอีกของ XviD ใช้เป็นแบบ ASP (MPEG-4 Advanced Simple Profile) ไฟล์ XviD จึงสามารถเล่นบนโปรแกรมหรือเครื่องเล่น DVD ที่สามารถเล่นไฟล์ MP4 หรือ DivX ได้เช่นกัน ทั้งนี้ทั้งนั้น กรุณาตรวจสอบเครื่องเล่นของท่านตามเว็บไซต์ว่าเครื่องเล่นของท่านสนับสนุน ไฟล์ XviD ด้วย หากท่านต้องการเล่นไฟล์ Xvid บนเครื่องคอมพิวเตอร์ท่านจะต้องติดตั้ง Xvid Decoder ซึ่งหาได้ตามเว็บไซต์ทั่วไปเช่นกัน

3GP
     ใครมีมือถือคงต้องรู้จัก 3gp แน่ๆ เพราะเป็นไฟล์วิดีโอที่สามารถเปิดดูได้จากโทรศัพท์มือถือทั่วไป ซึ่งไฟล์ประเภทนี้เป็นไฟล์วิดีโอที่มีขนาดเล็กกว่าไฟล์วิดีโอทั่วไป เพราะด้วยข้อจำกัดของการเปิดดูจำเป็นต้องดูจากโทรศัพท์มือถือเท่านั้น ทำให้ต้องถูกบีบอัดไฟล์ให้มีขนาดเล็ก และสิ่งที่ตามมาก็คือ เมื่อขนาดไฟล์เล็กแล้ว คุณภาพของภาพก็ต้องด้อยลง
     แต่หากใครไปดาวน์โหลดไฟล์ 3gp จากอินเทอร์เน็ตแล้วจะมาเปิดดูในคอมพิวเตอร์ โปรแกรมดูหนังทั่วไปไม่สามารถเปิดได้ ต้องใช้โปรแกรม Nokia Multimedia Player หรือไม่ก็ต้องไปดาวน์โหลดโปรแกรมจากอินเทอร์เน็ตมาเปิดดู

ไฟล์ MKV
ไฟล์ประเภทนี้อาจจะไม่ค่อยคุ้นหูสักเท่าไร แต่ถ้าเป็นคนที่ท่องอินเทอร์เน็ตจริงๆ ต้องเคยเจอกันบ้าง ซึ่งไฟล์ประเภท MKV มีรูปแบบคล้ายๆ กับ MP4 หรือ AVI ที่สามารถบรรจุภาพ และเสียง พร้อม subtitle ให้อยู่ในไฟล์เดียวได้ ซึ่งคุณภาพของภาพและเสียงไม่แตกต่างกันเลย แต่สิ่งที่แตกต่างกันก็คือ MKV เป็นไฟล์แบบ Open Source ที่นักพัฒนาทั่วไปสามารถช่วยพัฒนาต่อยอดให้ไฟล์นี้มีประสิทธิภาพเพิ่มมากขึ้น

AVI คือ DivX????
     คลายความสงสัย AVI ไม่ใช่รูปแบบของระบบการบีบอัดไฟล์ แต่เป็นนามสกุลกลางที่ย่อมาจาก Audio-video interleaved คล้ายๆ กับ AVI เป็นเหมือนห้องเรียนในโรงเรียนนานาชาติ ที่ในห้องประกอบไปด้วยเด็กๆ จากหลายๆประเทศไม่จำกัดน่ะครับ
     เพราะฉะนั้นเมื่อพูดถึง AVI อาจจะหมายถึงระบบวิดิโอแบบไหนก็ได้ Microsoft MP4,DivX,XviD,Cinepac,Indeo ได้สารพัดรูปแบบ ขึ้นอยู่กับว่าเป็นแบบไหน ส่วนการเล่นผ่าน WMP (windows media player) นั้น โปรแกรมมันจะไม่สนครับว่านามสกุลอะไร สิ่งที่มันต้องการคือ Codec ที่มีอยู่ในเครื่องของเรา (Codec คือตัวแปลวิดีโอให้ windows มันรู้เรื่อง) ดังนั้นสิ่งที่เราต้องรู้คือ
     1. AVI นั้นมันเป็นไฟล์ประเภทไหน เช่น มันเป็น DivX เราก็ต้องไปหา codec DivX มาลงเป็นต้น
     2. โปรแกรมอะไรก็ตามที่เล่นโดยใช้ระบบ Directshow ( เช่น WMP เป็นต้น) มันจะสามารถเล่นได้ทั้งนั้นครับถ้าคุณมี codec อยู่ในเครื่อง เพราะฉะนั้นไม่ต้องไปสนใจหาโปรแกรมตัวอื่นเลย WMP น่ะแหละดีสุดแล้ว ไปหา codec มาลงซะนะครับ

ที่มา : http://www.it-guides.com/index.php/training-a-tutorial/digital-zone/934-nice-to-know-video-file
      : http://guru.google.co.th/guru/thread?tid=105251bf5d57f52e