การดัดแปลงไปยังสื่ออื่น

เชอร์ล็อก โฮลมส์ เป็นตัวละครที่มีชื่อเสียงมาก และมีการนำไปจัดแสดงเป็นละครเวทีหรือภาพยนตร์มากมาย เช่นเดียวกับ แฮมเล็ต หรือ แดร็กคูล่า ที่ถูกนำไปสร้างและแต่งเติมเรื่องราวไปอีกเป็นจำนวนมาก หนังสือกินเนสส์บุ๊คบันทึกว่า เชอร์ล็อก โฮลมส์ เป็น "ตัวละครที่มีผู้แสดงมากที่สุด" คือ มีนักแสดงมากกว่า 75 คนที่รับบทเป็นโฮลมส์ ปรากฏในภาพยนตร์มากกว่า 211 เรื่อง^[28]

 ภาพยนตร์

ในระหว่างช่วงปี ค.ศ. 1939 - 1946 เบซิล รัธโบน แสดงเป็น เชอร์ล็อก โฮลมส์ โดยมีไนเจล บรูซ เป็นหมอวัตสัน แสดงร่วมกันในภาพยนตร์ 15 เรื่อง นับเป็นภาพยนตร์ชุดเชอร์ล็อก โฮลมส์ ที่มีชื่อเสียงมากที่สุด นอกจากนี้ นักแสดงคนอื่น ๆ ที่เคยแสดงเป็น โฮลมส์ ได้แก่ มอริส คอสเตลโล, บัสเตอร์ คีตัน, คริสโตเฟอร์ ลี, ปีเตอร์ กุชชิ่ง, จอร์จ ซี สก๊อต, ไมเคิล เคน, คริสโตเฟอร์ พลัมเมอร์, แมท ฟรีเวอร์, จอห์น เนวิล, โรเจอร์ มัวร์, ปีเตอร์ คุก, และ เลโอนาร์ด นิโมย^[29]

ในปี ค.ศ. 2009 ฮอลลีวู้ดได้นำเรื่องเชอร์ล็อก โฮล์มส์ กลับมาสร้างใหม่ ใช้ชื่อว่าตรงๆ ว่า Sherlock Holmes หรือชื่อภาษาไทยว่า เชอร์ล็อก โฮล์มส์ ดับแผนพิฆาตโลก โดยมี โรเบิร์ต ดาวนีย์ จูเนียร์ รับบทเป็นเชอร์ล็อก โฮลมส์, จู๊ด ลอว์ รับบทเป็น ด็อกเตอร์ จอห์น วัตสัน, และ ราเชล แม็กอดัมส์ รับบทเป็น ไอลีน แอดเล่อร์ สามารถทำรายได้ในสหรัฐอเมริกากว่าสองร้อยล้านเหรียญสหรัฐ และรายได้ทั่วโลกกว่าห้าร้อยล้านเหรียญสหรัฐ

ในปี ค.ศ. 2011 เชอร์ล็อก โฮล์มส์ มีภาคต่อคือ เชอร์ล็อค โฮล์มส์ เกมพญายมเงามรณะ โดยมี โรเบิร์ต ดาวนีย์ จูเนียร์, จู๊ด ลอว์ และ ราเชล แม็กอดัมส์ กลับมารับบทเดิมอีกครั้ง

ละครวิทยุ

สถานีวิทยุบีบีซี ออกอากาศละครชุดเชอร์ล็อก โฮลมส์ ในปี ค.ศ. 1974 โดยมี แบร์รี่ ฟอสเทิร์ล รับบทเป็นโฮลมส์ และเดวิด บัค เป็นหมอวัตสัน ต่อมา ในปี ค.ศ. 1989 มีการออกอากาศอีกครั้งแบบเต็มชุด เริ่มตั้งแต่ตอน แรงพยาบาท และปิดชุดด้วยตอน หมาผลาญตระกูล คลิฟ เมอริสัน รับบทเป็นโฮลมส์ และไมเคิล วิลเลียมส์ เป็นหมอวัตสัน^[29]

รายการโทรทัศน์

เชอร์ล็อก โฮลมส์ เป็นตัวละครจากนิยายคนแรกที่มีการนำมาดัดแปลงเป็นรายการโทรทัศน์ โดยตอน พินัยกรรมประหลาด (The Three Garridebs) ออกอากาศครั้งแรกในวันที่ 27 พฤศจิกายน ค.ศ. 1937 จากเวที Radio City Music Hall ในกรุงนิวยอร์กโดยสมาพันธ์เครือข่ายวิทยุอเมริกัน (American Radio Relay League) ภาพการแสดงสดจะนำมาประกอบกับบทบรรยายข้างใต้ก่อนออกอากาศ หลุยส์ เฮคเตอร์ แสดงเป็นนักสืบโฮลมส์ และวิลเลียม พอดมอร์ แสดงเป็นหมอวัตสันเพื่อนคู่หู^[30]

ปี ค.ศ. 1968 สถานีโทรทัศน์บีบีซี ดัดแปลงเรื่องราวของนักสืบผู้ยิ่งใหญ่นี้ออกอากาศทางช่อง บีบีซี 1 โดยมี ปีเตอร์ กุชชิ่ง รับบทเป็นโฮลมส์ และไนเจล สตอค เป็นหมอวัตสัน แต่ละครโทรทัศน์ชุดที่โด่งดังที่สุด คือ ชุดที่ ทอม เบเกอร์ รับบทเป็นโฮลมส์ ในตอน หมาผลาญตระกูล ในปี ค.ศ. 1982^[29]

เรื่องยาวของโคนัน ดอยล์ ตอน หมาผลาญตระกูล เป็นตอนที่มีการนำไปดัดแปลงเป็นละครโทรทัศน์มากที่สุดถึง 18 ครั้ง ครั้งล่าสุดออกอากาศทางช่อง บีบีซี 1 เมื่อช่วงคริสต์มาส ปี 2003 นำแสดงโดยริชาร์ด ร็อกซเบิร์ก เป็นโฮลมส์ และ เอียน ฮาร์ท เป็นหมอวัตสัน^[29]

สำหรับนักแสดงผู้รับบทเป็น เชอร์ล็อก โฮลมส์ ที่โด่งดังที่สุด (และอาจเป็นผู้แสดงได้ดีที่สุด) คือ เจเรมี เบรต (Jeremy Brett) ซึ่งรับบทเป็นโฮลมส์ ทั้งสิ้น 42 ครั้ง ตั้งแต่ปี ค.ศ. 1984 จนถึงวาระสุดท้ายในปี ค.ศ. 1995^[29][31]

ในช่วงปี ค.ศ. 1979 - 1986 รายการโทรทัศน์ในรัสเซีย จัดทำละครชุด "เชอร์ล็อก โฮลมส์" นำแสดงโดย วาสิลี ลิวานอฟ (Vasily Livanov) ผลจากการแสดงอันยอดเยี่ยมของเขาทำให้เขาได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จากสมเด็จพระราชินีนาถเอลิซาเบธที่ 2 แห่งอังกฤษ^[25]

 เชอร์ล็อก โฮลมส์ ในยุคหลัง

หลังจากที่ โคนัน ดอยล์ เสียชีวิตไปแล้ว มีนักประพันธ์ที่สร้างนวนิยายเกี่ยวกับ เชอร์ล็อก โฮลมส์ สืบเนื่องต่อมาอีก ส่วนหนึ่งมีการเขียนร่วมกับทายาทของโคนัน ดอยล์ และบางส่วนเขียนขึ้นเองเป็นเอกเทศ แม้ในยุคเดียวกันกับโคนัน ดอยล์ เอง ก็มีนักประพันธ์เลื่องชื่อท่านอื่นๆ ที่นำ เชอร์ล็อก โฮลมส์ ไปปรากฏในผลงานเขียนของตน เช่น มาร์ค ทเวน ได้ประพันธ์เรื่อง A Double Barrelled Detective Story เมื่อปี ค.ศ. 1902 เป็นนิยายเชิงขบขันล้อเลียน เขานำบุคลิกของโฮลมส์ไปตีความในแง่มุมที่ขบขัน (ทำให้แฟนๆ ของโฮลมส์ไม่ชอบใจนักและบางคนบอกว่าเขาเลวไปเลย) ^[32] นักเขียนนิยายสืบสวนและสยองขวัญชื่อดังอย่าง สตีเฟน คิง ก็เคยเขียนเรื่อง The Doctor's Case ในปี ค.ศ. 1987 โดยในเรื่องนี้ หมอวัตสัน สามารถคลี่คลายคดีได้ก่อนโฮลมส์^[33]แต่ก็ทำให้ผู้คนไม่รู้สึกดีเท่าไรนัก

ลูกชายของโคนัน ดอยล์ ชื่อ เอเดรียน โคนัน ดอยล์ ร่วมกับ จอห์น ดิกสัน คารร์ ในการแต่งเรื่องสั้นเกี่ยวกับการสืบสวนคดีของเชอร์ล็อก โฮลมส์ เป็นจำนวนทั้งสิ้น 12 เรื่อง พิมพ์รวมเล่มในปี ค.ศ. 1954 ใช้ชื่อว่า The Exploits of Sherlock Holmes

งานเขียนชุดหนึ่งที่จัดว่ามีชื่อเสียงไม่แพ้ชุดของโคนัน ดอยล์ เนื่องจากสามารถรักษาบุคลิกภาพและแนวทางดำเนินเรื่องได้คล้ายคลึงกับต้นฉบับ คืองานเขียนชุดเชอร์ล็อก โฮลมส์ ของ นิโคลัส มีเยอร์ ได้แก่เรื่อง The Seven-Per-Cent Solution, The Canary Trainer และ The West End Horror มีเยอร์เปิดตัว The Seven-Per-Cent Solution ในปี 1974 โดยแต่งเนื้อเรื่องว่าทายาทของหมอวัตสันได้รับมอบเอกสารส่วนหนึ่งมาเป็นมรดก ในเอกสารเหล่านั้นมี "บันทึกที่หายไป" ว่าด้วยคดีของเชอร์ล็อก โฮลมส์ที่ยังไม่เคยเปิดเผยที่ไหนมาก่อน

ปี ค.ศ. 1985 มีหนังสือรวมเรื่องสั้นชุด The Further Adventures of Sherlock Holmes ภายในประกอบด้วยเรื่องสั้นเกี่ยวกับเชอร์ล็อก โฮลมส์ ที่เขียนขึ้นโดยนักเขียนหลายๆ ท่าน เช่น จูเลียน ไซมอนส์, วินเซนต์ สตาร์เรตต์, สจ๊วต ปาล์มเมอร์ และโรนัลด์ น็อกซ์ เป็นต้น แนวทางการประพันธ์ของหนังสือชุดนี้ค่อนข้างเอาจริงเอาจังมากกว่างานเขียนเกี่ยวกับโฮลมส์ในชุดอื่นๆ^[34] ชื่อหนังสือนี้ต่อมาได้เป็นชื่อซีรีส์ละครวิทยุที่ออกอากาศทางสถานีวิทยุบีบีซี ในปี ค.ศ. 2002 ผู้เขียนบทละครวิทยุชุดนี้คือ เบิร์ต คูลส์ โดยมี คลิฟ เมอร์ริสัน ให้เสียงเป็นโฮลมส์^[35]

นอกจากนี้ยังมีนักเขียนคนอื่นๆ ที่เขียนเรื่องเกี่ยวกับการผจญภัยของโฮลมส์โดยตรง หรือที่นำเรื่องราวของโฮลมส์ไปเป็นส่วนประกอบ อีกเป็นจำนวนมาก^[36] บางเรื่องยังประพันธ์ให้โฮลมส์กับวัตสัน ได้มาพบกับโคนัน ดอยล์ เองด้วย