ป่าชุมชนบ้านถ้ำจอมศีล ตั้งอยู่ในพื้นที่เหนือหมู่บ้านเป็นแนวกันชนกับพื้นที่อนุรักษณ์สัตว์ป่าเวียงลอและเขตอุทธยานภูนาง ตำบลบ้านถ้ำ อำเภอดอกคำใต้ จังหวัดพะเยา ความเป็นมา เริ่มตั้งแต่ ปี   พ.ศ.2400   ตรงกับเดือน  6  เหนือขึ้น 5 ค่ำวันจันทร์ ปีสะง้า (ปีมะเมีย) มีชาวบ้านจากนาแงะนางเหลียว อำเภอเกาะคา จำนวน 7 ครอบครัว อพยพพากันมาอาศัยอยู่บ้านถ้ำ และได้เลือกทำเลพื้นที่สร้างหอผีประจำหมู่บ้าน อันเป็นเวลาของการฟื้นฟูบ้านเมืองซึ่งมีการกวาดต้อนและการอพยพของชนกลุ่มต่าง ๆ เข้ามาอาศัยอยู่ในตำบลบ้านถ้ำเป็นจำนวนมาก  ทำให้คติการนับถือผี ความเชื่อหล่อหลอมรวมกัน ทำให้ผีวิญญาณอเนกอนันต์ที่คุ้มครองบริเวณหมู่บ้าน ป่าเขาให้ร่มเย็นเป็นสุข มีความอุดมสมบูรณ์และได้ตั้งชื่อหอผีประจำหมู่บ้านว่า  “หอเจ้าพ่อล้านจ๊าง” เพราะว่าหมู่บ้านแต่เดิมหากใครซื้ช้างมาเลี้ยงในหมู่บ้านหรือป่าช้าจะตายประจำเลย “เจ้าพ่อไม่ชอบช้างจะกันช้างล้านตัวในแต่ละปี จะมีการเลี้ยงผีหอเจ้าพ่อล้านช้างอยู่ 3 ครั้งคือ ตานข้าวใหม่ ดำหัวและสืบชะตาหมู่บ้าน และประเพณี ซึ่งเป็นพิธีใหญ่เข้าทรงและเลี้ยงเจ้าพ่อ   มีการเตรียมข้าวปลาอาหารและเครื่องเซ่น สำหรับการแต่งกายซึ่งใช้ได้ทั้งชายและหญิงไว้หลาย ๆ ผืน สำหรับผู้ประทับทรง นอกจากนั้น ก็มีการเตรียมพื้นที่สำหรับ วงดนตรีพื้นเมืองที่จะต้องบรรเลงเพลงประกอบการฟ้อน   ซอจ้อย  ซึ่งก่อนที่จะมีพิธีเลี้ยงผี 1 วัน   จะมีการแจ้งข่าวโดยการตีฆ้อง   และตีกลองรอบหมู่บ้านเพื่อเชิญผู้มาร่วมร่วมพิธี ด้านหลังเป็นทางขึ้นของผีเจ้าที่ บริเวณหอจะมี  “ผามฆ่าสัตว์” (ผามหมายถึง อาคารโล่งที่สร้างขึ้นเพื่อทำกิจกรรมชั่วคราวหรือถาวรก็ได้)  ด้านหลังมีหลักบ้านหลักเมืองอีก 3 หลักเรียกว่า เสาหลักช้าง เสาหลักม้า และเสาหลักเทวดา ไว้เป็นที่วางอาหารให้เจ้าที่ ผู้หญิงที่มีอาวุโสเป็นผู้สืบทอดประกอบพิธีกรรมการบูชาเซ่นสรวงและมักจะเป็น”ม้าขี่หรือร่างทรง”มีการจัดอาหารคาวหวานเซ่นสังเวย  แต่โบราณจะมีการฆ่าควาย  แล้วชำแหละปรุงอาหารมาถวาย ผู้นำหมู่บ้านและผู้สูงอายุจะต้องเดินทางมาร่วมพิธีกันหมด ในเดือน  9  เหนือ ออก 3 ค่ำ (ประมาณเดือนมิถุนายน) ร่างทรงจะกล่าวตักเตือนลูกหลาน ผู้นำหมู่บ้าน   รวมทั้งช่วยในการทำนายทายทักและรักษาโรคภัยไข้เจ็บ  หลังจากนั้นก็มีการชุมนุมฟ้อนรำและการละเล่นอย่างสนุกสนานเรียกว่า  “การฟ้อนผี” ซึ่งจะทำพิธีบนหอ แต่บางปีก็ลงมาฟ้อนบริเวณลานหรือข่วงหน้า “หอผีเจ้าพ่อล้านจ๊าง”  ความยั่งยืนในการจัดการป่าชุมชนบ้านถ้ำจอมศีล การนำวัฒนธรรมความเชื่อในชุมชน เป็นภูมิปัญญาวัฒนธรรมความเชื่อมาใช้ในการจัดการทรัพยากรของชุมชนได้จะทำให้ใช้ทรัพยากรอย่างยั่งยืนในการจัดการทรัพยากรป่าไม้ หรือป่าชุมชนต้องมีความชัดเจนในเรื่องของการจัดการทรัพยากร ดิน น้ำป่าไม้และการมีส่วนร่วมของชุมชนในการจัดการทรัพยากร ในชุมชนโดยองค์กรของชุมชนในการมีส่วนร่วมเพื่อผลประโยชน์ทั้งทางตรงและทางอ้อมเพื่อผลประโยชน์นั้น การจัดการต้องมุ่งเน้นให้เป็นการจัดการที่ถาวรและยั่งยืน  เห็นว่าการจัดการตามรูปแบบของป่าชุมชนบ้านถ้ำจอมศีล มีจุดยืนที่ชัดเจน คงไว้ในวัฒนธรรมชุมชน มีวิธีการจัดการป่าชุมชนมาโดยตลอด ซึ่งเป็นอัตลักษณ์ของชุมชนที่เป็นตัวอย่างของชุมชนอื่นที่สามารถนำเอาวิธีการวัฒนธรรมความเชื่อประเพณีและภูมิปัญญามาใช้ในการจัดการอนุรักษ์ป่าชุมชนอย่างยั่งยืน (อ้างอิงศึกษาค้นคว้าอิสระเรื่อง ความยั่งยืนในการจัดการป่าชุมชนบ้านถ้ำจอมศีล อำเภอดอกคำใต้ จังหวัดพะเยา หลักสูตรวิทยาศาสตร์มหาบัณฑิต(การจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม)ปี 2550ของนายอุทัย ไชยวุฒิ)