ประโยชน์ของกล้วย
เราคงจะไม่ปฏิเสธว่า "กล้วย" เกี่ยวข้องและเป็นส่วนหนึ่งของวิถีชีวิตคนไทยนับตั้งแต่เกิดจนกระทั่ง สิ้นอายุขัย...
ในสมัยโบราณ เมื่อสตรีจะคลอดบุตรมักจะมีการจัดเครื่องบูชาสำหรับหมอตำแยเพื่อทำพิธีกรรมที่เป็น มงคลแก่แม่ และลูกที่จะคลอดออกมา เครื่องบูชามักจะประกอบด้วย ขันข้าว ซึ่งบรรจุด้วยข้าวสาร เงิน และสิ่งของต่าง ๆ ได้แก่ หมาก พลู ธูป เทียน และในจำนวนนี้จะต้องมีกล้วยอยู่เสมอ
เมื่อทารกอายุได้ประมาณ 3 เดือน และพร้อมที่จะรับประทานอาหารอื่นนอกจากนมแม่ได้แล้ว แม่จะเริ่มให้ลูกรับประทานกล้วยควบคู่กับนม เพราะเห็นว่ากล้วยเป็นผลไม้ที่มีคุณค่าทางอาหารสูง และเป็นอาหารที่ย่อยง่าย
เมื่อลูกโตขึ้น แม่ก็จะพยายามประดิษฐ์ของเล่นให้ลูก ของเล่นเหล่านั้นส่วนหนึ่งก็มาจากกล้วย เป็นต้นว่า
- นำก้านกล้วยมาทำเป็นปืนเด็กเล่น
- นำก้านกล้วยมาทำเป็นม้าสำหรับขี่
- นำใบตองมาม้วนทำเป็นปี่สำหรับเป่า
- นำหยวกกล้วยมาทำเป็นทุ่น หรือแพ สำหรับหัดว่ายน้ำ
ในวัยศึกษาเล่าเรียน กล้วย ก็เข้ามาสู่ห้องเรียนในลักษณะต่าง ๆ เช่น
- ผูกเป็นปริศนาให้ทาย เช่น "อะไรเอ่ย ต้นเท่าขา ใบวาเดียว"
- ใช้เปรียบเทียบกับความงามของสุภาพสตรีในวรรณคดี เช่น "เรื่องกามนิต-วาสิฏฐี ที่ว่า ขาเธองามดุจลำกล้วย"
- ใช้ในคำพังเพยเปรียบเทียบการทำลายล้างเผ่าพันธุ์อย่างถอนรากถอนโคลน "โค่นกล้วยอย่าไว้หน่อ ฆ่าพ่ออย่าไว้ลูก"
- ใช้ในสำนวนหรือคำพังเพยแสดงความหมายว่าเป็นเรื่องง่าย ๆ เช่น ง่ายเหมือนปลอกกล้วยเข้าปาก เรื่องกล้วย ๆ กล้วยมาก
ตลอดช่วงชีวิตมนุษย์ สามารถใช้ประโยชน์จากทุกส่วนของกล้วย เช่น ใช้เป็นอาหารคาว หวาน ใช้ประดิษฐ์เป็ฯของใช้ ใช้เป็นยาสมุนไพรรักษาโรค
ในงานบวช และงานมงคลต่าง ๆ กล้วย มักจะถุนำมาใช้เป็นส่วนประกอบของงานในลักษณะต่าง ๆ เสมอ เช่น
- ใบตองกล้วย ถูกนำมาใช้ประดิษฐ์เป็นบายศรีเป็นส่วนประกอบ ของพวงมาลัย
- ก้านกล้วย และใบตอง นำมาใช้เป็นกระทง
- กล้วยทั้งเครือ นำมาประดับบ้าน เวลามีงานมงคล
เมื่อถึงคราวที่หนุ่ม สาวจะเข้าสู่พิธีแต่งงานกล้วยจะเป็นพืชชนิดหนึ่ง ที่มักจะนำมาใช้ เป็นส่วนประกอบของงานเสมอ เช่น
- ใช้ต้นกล้วยเป็นส่วนประกอบในขบวนแห่ขันหมาก
- ใช้ผลกล้วย ใบกล้วย ก้าน และหยวกกล้วย เป็นส่วนประกอบในการประกอบพิธีการต่าง ๆ
ในการปลูกสร้างบ้านเรือนกล้วยจะเป็นส่วนประกอบสำคัญในการทำพิธียกเสาเอกลงหลุมโดยเขามัก จะใช้หน่อกล้วยและต้นอ้อยผูกไว้ที่ปลายเสาเอกและเมื่อทำพิธียกเสาลงหลุมเสร็จก็จะปลดเอาหน่อกล้วย และต้นอ้อย ไปปลูกไว้ในบริเวณใกล้บ้าน พยายามประคับประคองให้เจริญงอกงามเพราะถือว่าเป็น เครื่องเสี่ยงทายความอุดมสมบูรณ์ของเจ้าของบ้าน
จวบจนกระทั่ถึงวาระสุดท้ายของชีวิต มนุาย์เราก็ยังเกกี่ยวข้องกับกล้วยอย่างมิเสื่อมคลาย ในสมัยก่อน เขามักใช้ใบตองมารองศพ ใช้ต้นกล้วยมาสลักหยวก(แทงหยวก) ประดิษฐ์ในเมรุ หรือโลงศพ ใช้ต้นกล้วย ใบตอง ทำฐานเสียบดอกไม้ประดับในงานศพ "กล้วยเจ้าเอ๋ย...เจ้ามิเคยห่างหายไปจากข้าเราผูกพันกับเจ้า ตลอดมา และตัวข้าจะลืมเจ้าได้ฉันใดเล่าเพื่อนเอย"
กล้วยกับคุณค่าทางโภชนาการ
กล้วยมีสารอาหารหลายอย่างที่มีประโยชน์ต่อร่างกาย มีทั้ง โปรตีน วิตามิน คาร์โบไฮเดรต เกลือแร่ ฯลฯ ซึ่งสามารถแสดงผลได้ดังนี้
ตารางแสดงส่วนประกอบของกรดอะมิโน และโปรตีนในส่วนที่กินได้ 100 กรัม
โปรตีน(g) และกรดอะมิโน(mg) |
กล้วยน้ำว้า |
กล้วยไข่ |
นมแม่ |
ไข่ |
โปรตีน |
1.0 |
1.6 |
1.0 |
13.3 |
กรดอะมิโนทั้งหมด |
596 |
1169 |
1111 |
8533 |
กรดอะมิโนที่จำเป็นทั้งหมด |
261 |
514 |
522 |
4020 |
ไอโซลูซิน |
28 |
55 |
64 |
465 |
ลูซิน |
45 |
96 |
108 |
707 |
ไลซิน |
36 |
97 |
83 |
631 |
กรดอะมิโนที่มีกำมะถันเป็นองค์ประกอบทั้งหมด |
12 |
21 |
36 |
489 |
เมทิโอนิน |
3 |
9 |
16 |
243 |
ซิสตีน |
9 |
12 |
20 |
246 |
กรดอะมิโนที่มีสูตรโครงสร้างเป็นวง |
49 |
115 |
84 |
694 |
เฟนิลาลานิน |
30 |
52 |
43 |
402 |
ไทโลซิน |
19 |
63 |
41 |
292 |
และทีรโอนิน |
36 |
50 |
63 |
357 |
ทริพโตแฟน |
18 |
26 |
25 |
193 |
วาลิน |
37 |
54 |
59 |
484 |
กรดอะมิโนที่ไม่จำเป็น |
|
|
|
|
อารจินิน |
31 |
71 |
49 |
626 |
ฮิสติดีน |
31 |
157 |
30 |
192 |
อลานิน |
35 |
52 |
43 |
410 |
กรดแอสปาติค |
69 |
103 |
102 |
1037 |
กรดกลูตามิค |
66 |
113 |
189 |
1087 |
ไกลซิน |
34 |
54 |
27 |
245 |
โปรลิน |
31 |
47 |
94 |
312 |
ซิริน |
38 |
56 |
55 |
604 |
กรดอะมิโนที่มีน้อยที่สุด |
S - c* |
S - c |
S - c |
- |
S - c = กรดอะมิโนที่มีกำมะถันเป็นองค์ประกอบ